Ένα στα τέσσερα παιδιά πάσχουν από κάποιου είδους διαθλαστικό σφάλμα της όρασης
Στα παιδιά είναι πολύ συχνά τα οφθαλμολογικά προβλήματα: Υπολογίζεται ότι ένα στα δεκαεπτά στην προσχολική ηλικία και ένα στα τέσσερα όταν αρχίσουν το σχολείο, πάσχει από κάποιου είδους διαθλαστικό σφάλμα της όρασης (π.χ. μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμό) ή άλλη διαταραχή (π.χ. στραβισμό, αμβλυωπία). Επιπλέον, δεκάδες χιλιάδες παιδιά παθαίνουν κάθε χρόνο λοιμώξεις των ματιών, όπως η επιπεφυκίτιδα ή λιγότερο συχνά το «κριθαράκι». Και αυτά είναι μερικά μόνο από τα προβλήματα που μπορεί να παρουσιάσουν. Μολονότι, όμως, είναι πολλά και συχνά τα οφθαλμολογικά προβλήματα, οι γονείς δεν είναι πάντοτε επαρκώς ενημερωμένοι για τις εκδηλώσεις τους, ούτε για το τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση που αντιληφθούν ότι κάτι δεν πάει καλά με την όραση του παιδιού τους.
«Οι οφθαλμολογικές διαταραχές που εκδηλώνουν τα παιδιά συχνά δεν γίνονται εύκολα αντιληπτές από τους γονείς και τους δασκάλους τους. Ούτε τα ίδια τα παιδιά συνειδητοποιούν πάντοτε ότι έχουν αρχίσει να μην βλέπουν καλά, ώστε να ζητήσουν βοήθεια. Αυτό συμβαίνει πολύ συχνότερα όταν είναι ακόμα μικρά - ίσως και έως ότου τελειώσουν το Δημοτικό. Η συνέπεια είναι να καθυστερεί σε πολλές περιπτώσεις η διάγνωση παθήσεων, οι οποίες στην πλειονότητα των περιπτώσεων μπορούν να διορθωθούν εύκολα και γρήγορα εάν γίνουν αντιληπτές νωρίς», αναφέρει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας Laser Vision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Στην πραγματικότητα, τα συμπτώματα που εκδηλώνουν πολλά μικρά παιδιά δεν θυμίζουν καν οφθαλμολογικό πρόβλημα. Πολλά π.χ. μπορεί να δείχνουν μειωμένη συγκέντρωση, που τα ωθεί να χάνουν γρήγορα το ενδιαφέρον τους για παιχνίδια, μαθήματα και, γενικά, παρατεταμένες δραστηριότητες. Άλλα μπορεί να χάνουν τη σειρά των λέξεων ή και των σειρών όταν διαβάζουν (φωναχτά ή νοερά). Μπορεί επίσης να αποφεύγουν το διάβασμα ή άλλες δραστηριότητες που απαιτούν κοντινή όραση, όπως η ζωγραφική, τα επιτραπέζια ή ηλεκτρονικά παιχνίδια, η χειροτεχνία. Ή πάλι μπορεί να γέρνουν το κεφάλι τους στο πλάι, όταν κοιτάζουν κάτι που βρίσκεται μπροστά τους, γιατί αυτό τα βοηθά να δουν πιο καθαρά. «Η κίνηση αυτή μπορεί να είναι ένδειξη ενός διαθλαστικού σφάλματος, όπως ο αστιγματισμός», εξηγεί ο καθηγητής. Ωστόσο, τέτοιου είδους συμπτώματα αποδίδονται συχνά σε άλλα αίτια, όπως οι μαθησιακές δυσκολίες (π.χ. δυσλεξία). Οι μαθησιακές δυσκολίες όμως οφείλονται στον τρόπο με τον οποίο επεξεργάζεται ο εγκέφαλος τα οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα, και όχι στην θολή όραση ή στα «αλλήθωρα» μάτια.
«Όταν το παιδί αποφεύγει το διάβασμα ή προσπαθεί να τελειώσει πρόχειρα τα μαθήματά του, μπορεί απλώς να δυσκολεύεται να εστιάσει σωστά τα μάτια του. Ο προσεκτικός έλεγχος της όρασης μπορεί να εξακριβώσει εάν υπάρχει οφθαλμολογικό πρόβλημα ή αν πρέπει να γίνει περαιτέρω διερεύνηση για κάτι άλλο», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος.
Ο έλεγχος αυτός είναι πολύ σημαντικός διότι τα αδιάγνωστα προβλήματα όρασης διαταράσσουν την σωματική και νοητική ανάπτυξη του παιδιού, καθώς και την απόκτηση μαθησιακής ικανότητας. Μακροπρόθεσμα, μπορεί να πλήξουν τις ακαδημαϊκές επιδόσεις, τα χόμπι, τις αθλητικές επιλογές ή ακόμα και τις επαγγελματικές ευκαιρίες.
Πρόβλημα αποτελεί και το γεγονός ότι πολλοί γονείς έχουν λανθασμένες αντιλήψεις για το τι πρέπει να κάνουν αν εκδηλώσει το παιδί τους πρόβλημα στα μάτια. Πολλοί γονείς, π.χ., πιστεύουν πως εάν το παιδί παρουσιάσει επιπεφυκίτιδα, χρειάζεται οπωσδήποτε αντιβιοτική αγωγή. Τα περισσότερα περιστατικά, όμως, προκαλούνται από ιούς - και τα αντιβιοτικά δεν σκοτώνουν τους ιούς. Η ιογενής επιπεφυκίτιδα υποχωρεί μόνη της σε 7-14 μέρες. Επομένως, αν το παιδί έχει συμπτώματα, όπως κοκκίνισμα, έκκριμα και ενόχληση στα μάτια, είναι απαραίτητο να το εξετάσει ο οφθαλμίατρος. Εάν διαπιστώσει ότι οφείλονται σε βακτηριακή επιπεφυκίτιδα, τότε ενδέχεται να χορηγήσει αντιβιοτική αγωγή.
Πολύ σημαντικό είναι επίσης να γνωρίζουν οι γονείς ποια παιδιά έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν οφθαλμολογικά προβλήματα. Στις ομάδες υψηλού κινδύνου συμπεριλαμβάνονται τα παιδιά που έχουν γεννηθεί πρόωρα ή είχαν χαμηλό βάρος γέννησης, καθώς και όσα έχουν γονείς ή μεγαλύτερα αδέλφια με οφθαλμολογική διαταραχή στην παιδική ηλικία.
Αυξημένο κίνδυνο οφθαλμολογικών διαταραχών διατρέχουν επίσης όσα έχουν διαγνωστεί με αναπτυξιακή υστέρηση ή έχουν άλλες ειδικές ανάγκες. Τέλος, κινδυνεύουν περισσότερο όσα γεννήθηκαν από μητέρες που έπιναν αλκοόλ, κάπνιζαν ή χρησιμοποιούσαν ουσίες στην εγκυμοσύνη.
Για να διατηρηθούν τέλος, υγιή τα μάτια των παιδιών, πρέπει να τα προστατεύουν κατά τον αθλητισμό όπως οι επαγγελματίες. Οφθαλμολογικοί τραυματισμοί μπορεί να συμβούν σε κάθε άθλημα, αλλά είναι πιο πιθανοί με ορισμένα. Μελέτες έχουν δείξει ότι μπάσκετ, ποδόσφαιρο και αθλήματα με ρακέτες ή/και με μικρές μπάλες ενέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο τραυματισμού των ματιών. Οι πιθανοί τραυματισμοί κυμαίνονται από μικρές εκδορές και μώλωπες στα βλέφαρα και τον κερατοειδή έως σοβαρά προβλήματα όπως οι ανοιχτές πληγές στον οφθαλμικό βολβό και η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς.
Για την αποτροπή των οφθαλμικών τραυματισμών κατά την άθληση, συνιστάται χρήση προστατευτικού εξοπλισμού των ματιών. Απαραίτητο είναι ακόμα να διατηρούνται κοντά και καθαρά τα νύχια των χεριών των παιδιών, διότι πολλά ατυχήματα συμβαίνουν εξαιτίας τους στα αθλήματα κατά τα οποία οι ανήλικοι παίκτες έρχονται σε σωματική επαφή μεταξύ τους.
«Ο ετήσιος προσυμπτωματικός έλεγχος της όρασης, ο ενδελεχής έλεγχος των ματιών όταν είναι απαραίτητος και η προσεκτική τήρηση των οδηγιών του οφθαλμιάτρου εάν εντοπιστεί κάποιο πρόβλημα, δίνουν στα παιδιά την καλύτερη ευκαιρία για υγιή ανάπτυξη και πρόοδο στο σχολείο», καταλήγει ο κ. Κανελλόπουλος.
