Η Αμοργός έχει το μεγαλύτερο πανηγύρι των Κυκλάδων

Η Αμοργός μπορεί να μπήκε στον δρόμο της προόδου και της εξέλιξης. Ταχείες επικοινωνίες, σύγχρονα καταλύματα, πρωτοποριακές εκδηλώσεις όπως αυτή που θα συμβεί τον φετινό Σεπτέμβρη με τα «Αuthentic Big Blue – Amorgos Gastronomy Week» μ’ αφορμή την 29η επέτειο της ιστορικής ταινίας του Big Blue. Όλα αυτά δεν εμποδίζουν την κοινωνία του νησιού να σέβεται και να τηρεί την παράδοσή της και να τιμά το σημαντικότερο πανηγύρι της.

Το λαμπρό πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής στην Κάτω Μεριά της Αμοργού αποτελεί το μεγαλύτερο παραδοσιακό πανηγύρι των Κυκλάδων. Ενώ η ιστορία του χάνεται σε μύθους σχετικά με την εύρεση της εικόνας της Αγίας Παρασκευής από έναν βοσκό, η πραγματικότητα είναι ότι χρόνο με το χρόνο το πανηγύρι έγινε γνωστό κι  η αρχική εκκλησία ανακαινίστηκε δυο – τρεις φορές και κατόπιν εξελίχθηκε σ’ ένα από τα δημοφιλή πανηγύρια του Αιγαίου, και σ’ αυτό συνετέλεσε και η φήμη για τη θαυματουργή ικανότητα της εικόνας που γιατρεύει, λένε, τα μάτια.

Ένας άλλος λόγος που το πανηγύρι έγινε πασίγνωστο είναι γιατί επί πολλά χρόνια το τιμούσε ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος. Έτσι τα τελευταία 15 χρόνια οι πιστοί που προσέρχονταν στην εκκλησιά ξεπερνούσαν τους 4.000. Στο πανηγύρι στις 25-7-2017, την παραμονή της γιορτής της Αγίας Παρασκευής η κοσμοσυρροή ήταν μεγάλη και μάλιστα συνάντησα φίλους από Σαντορίνη, Πάρο, Νάξο, Κουφονήσια, Σχοινούσα, Ηρακλειά, γεγονός που επιβεβαίωσε έμπρακτα τη φήμη του στις Κυκλάδες.

Για το φετινό πανηγύρι, οι προσφορές σε ζώα ξεπερνούσαν τα 170 αιγοπρόβατα και τις 2 αγελάδες, αριθμός ο οποίος αποτελεί ρεκόρ. Οι περισσότεροι από τους «υπηρέτες» – οι εθελοντές που εργάζονται στο πανηγύρι – ήταν αγρότες και κτηνοτρόφοι που έσφαξαν τα ζώα στο παρακείμενο των εγκαταστάσεων σφαγείο, παραπέμποντας σε αλλοτινές γιορτές όπου κυριαρχούσε η θυσία των ζώων. Επικεφαλής του σφαγείου ήταν οι Μανώλης Κωβαίος, Αντώνης Νομικός και Λευτέρης Κωβαίος.

Μετά τον εσπερινό και την εντυπωσιακή δύση του ηλίου πίσω από τους λόφους της Κέρου, οι πιστοί που δεν χωρούσαν στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, άναψαν το κεράκι τους και κατευθύνθηκαν προς τις τραπεζαρίες. Το εσωτερικό του ναού με τις περίτεχνες εικονογραφήσεις δημιουργούσε μια ατμόσφαιρα μοναδικής ευλάβειας και κατάνυξης.

Ο Μητροπολίτης Θήρας-Αμοργού και νήσων Επιφάνιος και ο αρχιμανδρίτης Απόστολος Κουφαλλάκης βοηθός επισκόπου Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής και Επίσκοπος Μηδείας χοροστάτησαν του πανηγυρικού εσπερινού.

To ψωμί του πανηγυριού φτιάχνεται εξ ολοκλήρου στην Αμοργό. Οι γεωργοί από το νησί ή τα γύρω (Κουφονήσια) φέρνουν ως τάμα το δικό τους στάρι και κριθάρι, που αλέθεται στον μήλο του  Γαβρά. Στο φούρνο τη γενική προσταγή εδώ και πολλά χρόνια έχει ο Λούκας Λουδάρος ενώ στο ζύμωμα υπεύθυνος είναι ο Γιώργος Ρούσσος και βοηθοί Γιώργος Βασσάλος Λευτέρης Γαβαλάς, Μιχάλης Λουδάρος.

Ο φούρνος βρίσκεται μέσα στις εγκαταστάσεις της Αγίας Παρασκευής, είναι μεγαλειώδης και χωράει 56 καρβέλια των δυόμισι κιλών και φέτος άναψε 15 φορές για να ψηθούν περίπου 840 μοσχομυριστά καρβέλια.

Τα φαγητά βράζουν σε μεγάλα καζάνια και θέλουν διαρκώς ανακάτεμα, κάτι που αναλαμβάνουν συνήθως οι πιο χειροδύναμοι και επιτελούν αυτή την υπηρεσία κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του αρχιμάγειρα Βαγγέλη Μενδρινού από το Καμάρι, ο οποίος έχει το γενικό πρόσταγμα για τα μαγειρεία.

Ο Βαγγελής Μενδρινός είναι η απόλυτη προσωπικότητα του πανηγυριού. Κάνει τα κουμάντα για να ικανοποιηθούν οι 4 χιλιάδες πιστοί, αλλά και οι 300 «υπηρέτες» που επί μια εβδομάδα προετοιμάζουν το πανηγύρι. Ο κυρ Βαγγέλης γεννήθηκε το 1942 και 13,5 χρόνων ταξίδεψε στην Αθήνα με τα 4 αδέλφια του για να βρει δουλειά στην οικοδομή. Επέστρεψε στο νησί το1971 και από τότε έπιασε πόστο στο πανηγύρι, ενώ από το 1981 εγκαταστάθηκε μόνιμα στο νησί. Κλείνει 46 χρόνια μάγειρας στο πανηγύρι ενώ απ’ αυτά τα 43 είναι ο αρχιμάγειρας (θα παρουσιαστεί στο GGG σε ειδικό αφιέρωμα).

Τα φαγητά που προσφέρονται στο πανηγύρι είναι το κλασικό αμοργιανό πατατάτο, το κοφτό και το ξυδάτο. Το πατατάτο μαγειρεύεται σε είκοσι περίπου καζάνια που το καθένα χωρά γύρω στα 400 κιλά τρόφιμα. Η συνταγή του σ’ αυτήν την ποσότητα είναι 165 κιλά κρέας αιγοπρόβειο, 200 κιλά πατάτα, 5 κιλά μπελτέ, 30 κιλά κρεμμύδι, 15 κεφαλές ψιλοκομμένου σκόρδου, μπαχάρια, κανέλα, πιπέρι, γαρύφαλλο.

Βέβαια, όπως πάντα, εκτός της συνταγής που είναι δεδομένη, όλη η τέχνη είναι στους χρόνους παρασκευής και στον τρόπο μαγειρέματος (ακολουθεί ειδικό άρθρο για το πατατάτο!). Ο Βαγγέλης δεν βαστά και πολλά μυστικά και εκπαιδεύει  όλους τους νεότερους μαγείρους για να ανταποκρίνονται στη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση.

Ο Βαγγέλης Μενδρινός εκτός της μοναδικής τέχνης να μαγειρεύει πεντανόστιμα για 4.000 άτομα είναι καταπληκτικός και στο σερβίρισμα. Ένα καζάνι με 300 μερίδες το σερβίρει σε μια ώρα περίπου! Μετά το σερβίρισμα δεκάδες «υπηρέτες» διοχετεύουν το πατατάτο στους 1.000 καθήμενους. Η μεγάλη αυλή που στρώνονται τα τραπέζια, παίζουν τα όργανα και γίνεται ο χορός είναι ένα νέο έργο και έγινε για να μπορεί να εξυπηρετεί 1000 άτομα σε κάθε φουρνιά. Παλαιότερα, που δεν υπήρχε αυτός ο χώρος, οι πανηγυριστές έπαιρναν το φαγητό και απλώνονταν στα χωράφια ενώ οι ορχήστρες έπαιζαν μέσα σε αυτοσχέδιες καλύβες. Περισσότερα.

*Για το Μοναστήρι της Παναγιάς της Χοζοβιώτισσας στην Αμοργό διαβάστε εδώ.

**Για τα τυροπιτάκια Αμοργού διαβάστε εδώ.