Πολύ συζήτηση έχει προκαλέσει τις τελευταίες ώρες σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης αναφορικά με το αν μπορούν τα ομόφυλα ζευγάρια να γίνουν ανάδοχοι γονείς.
Στο νομοθέτημα που κατατέθηκε προς συζήτηση στη Βουλή, με τίτλο «Μέτρα για την προώθηση των θεσμών της αναδοχής και υιοθεσίας», υπάρχουν διατάξεις που διευρύνουν το πλαίσιο του θεσμού της αναδοχής, βάζοντας στις διαθέσιμες επιλογές και ζευγάρια τα οποία έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης. Βάσει όμως του νόμου του 2015 (ΦΕΚ 181/24 Δεκεμβρίου), ο οποίος ήρθε προς ψήφιση στη Βουλή επί δεύτερης διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, «η συμφωνία δύο ενήλικων προσώπων, με την οποία ρυθμίζουν τη συμβίωσή τους» γίνεται «ανεξάρτητα από το φύλο τους». Το σύμφωνο συμβίωσης, δηλαδή, αφορά και άτομα του ίδιου φύλου, επομένως τα άτομα αυτά θα μπορούσαν -υπό προϋποθέσεις- να γίνουν ανάδοχοι γονείς.
Ειδικότερα, το άρθρο 8 («Ανάδοχοι Γονείς - Προϋποθέσεις») του νομοσχεδίου αναφέρει ρητά: «Κατάλληλοι για να γίνουν ανάδοχοι σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις είναι οικογένειες που αποτελούνται από συζύγους ή έχοντες συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, με ή χωρίς παιδιά, ή μεμονωμένα άτομα, άγαμα, ή διαζευγμένα ή σε χηρεία με ή χωρίς παιδιά, που μπορεί να είναι συγγενείς εξ αίματος οποιουδήποτε βαθμού με το ανήλικο τέκνο (συγγενική αναδοχή)».
Επιπλέον, στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το σχέδιο νόμου επισημαίνεται μεταξύ άλλων ότι «προβλέπεται για πρώτη φορά η παροχή δυνατότητας απόκτησης της ιδιότητας του ανάδοχου γονέα σε όσους έχουν υπογράψει σύμφωνο συμβίωσης».
Πατήστε ΕΔΩ για να διαβάσετε την αιτιολογική έκθεση.
Πατήστε ΕΔΩ για να διαβάσετε τα επίμαχα άρθρα του σχεδίου νόμου.
Τι γίνεται με την υιοθεσία - Οι διαφορές της με τον θεσμό της ανάδοχης οικογένειας
Αναφορικά, πάντως, με το ζήτημα της υιοθεσίας, το δεύτερο κεφάλαιο του νομοσχεδίου που περιλαμβάνει τις σχετικές ρυθμίσεις, δεν φαίνεται να επεκτείνει τον θεσμό αυτό και για τα ομόφυλα ζευγάρια.
Επισημαίνεται ότι υιοθεσία αποτελεί «νομική πράξη κατά την οποία το υιοθετημένο παιδί απολαμβάνει όλα τα προνόμια και τα δικαιώματα ενός φυσικού παιδιού και η οικογένεια έχει τις ίδιες υποχρεώσεις απέναντι σε αυτό σαν να ήταν φυσικό παιδί της». Με την πράξη της υιοθεσίας αλλάζει «η νομική ταυτότητα του παιδιού το οποίο πλέον παίρνει το επώνυμο των γονιών που το έχουν υιοθετήσει».
Αναφορικά με τον θεσμό της ανάδοχης οικογένειας, επισημαίνεται ότι «βρέφη και παιδιά που από έκτακτες ή χρόνιες ανάγκες στερούνται οικογενειακών φροντίδων, τοποθετούνται σε οικογένειες που προσφέρονται για αυτόν τον σκοπό και που καλούνται να αναπληρώσουν την φυσική οικογένεια». Οι ανάδοχες οικογένειες λαμβάνουν οικονομική ενίσχυση.
Οι επικριτές, όμως, του σχεδίου νόμου, εκφράζουν ήδη τον προβληματισμό τους ότι η αναδοχή θα μπορούσε να αποτελεί το πρώτο βήμα για ακολουθήσει στη συνέχεια η υιοθεσία παιδιού από άτομα του ίδιου φύλου.
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, η νομοθετική παρέμβαση του Υπουργείου Εργασίας εισάγει βασικές καινοτόμες ρυθμίσεις, οι οποίες συνοψίζονται, ως εξής:
Θέσπιση συμβουλευτικού γνωμοδοτικού οργάνου, υπό τον τίτλο «Εθνικό Συμβούλιο Αναδοχής Υιοθεσίας» (Ε.Σ.Αν.Υ.).
Εισαγωγή Εθνικού Μητρώου Ανηλίκων, στο οποίο καταγράφονται υποχρεωτικά όλα τα παιδιά που διαβιούν σε μονάδες παιδικής προστασίας.
Εισαγωγή Εθνικού Μητρώου Υποψήφιων Ανάδοχων Γονέων, στο οποίο καταχωρούνται, όσοι επιθυμούν να υιοθετήσουν παιδί ή να γίνουν ανάδοχοι γονείς, εφόσον πληρούν όλες τις νόμιμες προϋποθέσεις και έχουν παρακολουθήσει το υποχρεωτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
Εισαγωγή του θεσμού της ανάθεσης της διεξαγωγής της κοινωνικής έρευνας και της σύνταξης κοινωνικής έκθεσης σε πιστοποιημένους κοινωνικούς λειτουργούς του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας (Σ.Κ.Λ.Ε.), το οποίο λειτουργεί, βάσει του Ν. 4357/16.
Με τις εν λόγω παρεμβάσεις, μειώνεται ο χρόνος αναμονής. Παράλληλα, προβλέπεται:
Καθιέρωση του νέου θεσμού της επαγγελματικής αναδοχής, που αφορά σε παιδιά με χρόνια προβλήματα υγείας και συμπεριφοράς.
Ανάληψη της ασφαλιστικής κάλυψης των παιδιών σε αναδοχή από τον ασφαλιστικό φορέα των ανάδοχων γονέων.
Καθιέρωση της οικονομικής ενίσχυσης των ανάδοχων γονέων από ενιαίο φορέα.
Καθιέρωση του θεσμού της βραχείας αναδοχής.
Με σχέδιο νόμου, θεσπίζονται μέτρα για την προώθηση των θεσμών της αναδοχής και υιοθεσίας.
Συγκεκριμένα:
Συνιστάται στο υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, συλλογικό συμβουλευτικό-γνωμοδοτικό όργανο, με την ονομασία «Εθνικό Συμβούλιο Αναδοχής-Υιοθεσίας-Ε.Σ.Αν.Υ.», με σκοπό την αποϊδρυματοποίηση ανηλίκων.
Ορίζεται η σύνθεση του Ε.Σ.Αν.Υ. (αποτελείται από 12 μέλη και τους αναπληρωτές τους) και παρέχεται η δυνατότητα με απόφασή του να συνιστώνται ειδικές επιστημονικές επιτροπές για την επεξεργασία ειδικότερων θεμάτων.
Καθορίζονται οι αρμοδιότητές του (εκπόνηση μελετών, ερευνών και πιλοτικών προγραμμάτων, αξιολόγηση των εφαρμοζόμενων πολιτικών υιοθεσίας και αναδοχής, κλπ).
Προβλέπονται ειδικότερα θέματα που άπτονται της λειτουργίας του Ε.Σ.Αν.Υ., όπως η συχνότητα, το ωράριο και ο τόπος, κατά τα οποία λαμβάνουν χώρα οι συνεδριάσεις του. Ορίζεται δε ότι στα μέλη του δεν καταβάλλεται καμία πρόσθετη αμοιβή ή αποζημίωση.
Τηρείται εφεξής από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ):
Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων, στο οποίο εγγράφονται υποχρεωτικά όλοι οι ανήλικοι που τοποθετούνται σε μονάδες παιδικής προστασίας και φροντίδας ή πρόκειται να τοποθετηθούν σε αναδόχο γονέα με δικαστική απόφαση, κλπ, (υφίσταται και σήμερα).
Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Ανάδοχων Γονέων, στο οποίο καταχωρίζονται όλοι οι εγγεγραμμένοι υποψήφιοι ανάδοχοι γονείς των φορέων εποπτείας της αναδοχής.
Εθνικό Μητρώο Εγκεκριμένων Αναδοχών Ανηλίκων, στο οποίο καταχωρίζονται τα απολύτως αναγκαία στοιχεία σχετικά με την αναδοχή ανηλίκων.
Για την καλύτερη ενημέρωση των προαναφερόμενων μητρώων, οι αρμόδιοι φορείς (μονάδες παιδικής προστασίας, κλπ) υποχρεούνται να τηρούν αντίστοιχα ειδικά μητρώα.
Μεταξύ άλλων, προβλέπονται νέες παροχές και διευκολύνσεις σε ανάδοχους γονείς.
Ειδικότερα:
Χορήγηση της υφιστάμενης οικονομικής ενίσχυσης για την κάλυψη των τρεχουσών αναγκών του ανηλίκου και μετά την ενηλικίωση αυτού στις περιπτώσεις που το άτομο είναι ΑμεΑ ή σπουδάζει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (όχι πέραν του 26ου έτους). Η εν λόγω οικονομική ενίσχυση παρέχεται από τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ). Στα πρόσωπα αυτά παρέχεται και αντίστοιχη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Φιλοξενία, κατά προτεραιότητα, στις φοιτητικές εστίες στην περίπτωση σπουδαστών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Η ανωτέρω οικονομική ενίσχυση απαλλάσσεται από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά ή κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή τρίτου, συμπεριλαμβανομένης και της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης και δεν κατάσχεται στα χέρια οποιουδήποτε τρίτου, κατά παρέκκλιση κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης ούτε συμψηφίζεται με ήδη βεβαιωμένα χρέη προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά Ταμεία ή τα πιστωτικά ιδρύματα.
Επίσης, εντάσσονται στους εποπτεύοντες την αναδοχή φορείς οι κοινωνικές υπηρεσίες των Εταιρειών Προστασίας Ανηλίκων και οι Υπηρεσίες Επιμελητών Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής του υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων.
Παράλληλα, προβλέπεται η καθιέρωση του θεσμού της αναδοχής ως αναμορφωτικού μέτρου που εποπτεύεται από τις Υπηρεσίες Επιμελητών Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής και στις περιπτώσεις ανηλίκων που έχουν διαπράξει αδικήματα που άπτονται των διατάξεων του ποινικού-σωφρονιστικού συστήματος. Ο ανάδοχος γονέας πρέπει να διαθέτει εξειδικευμένα προσόντα και ιδιότητες, ενώ παρέχεται σε αυτόν αυξημένη οικονομική ενίσχυση, εκπαίδευση και υποστήριξη.
Επιβάλλεται χρηματικό πρόστιμο από 15 έως 50 χιλ. ευρώ σε ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που δεν έχει καταχωρίσει ή έχει καταχωρίσει πλημμελώς ή ελλιπώς στο Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων τους ανήλικους που είναι τοποθετημένοι σε αυτό.
Με το σχέδιο νόμου, καθιερώνεται η υποχρέωση διενέργειας από τις αρμόδιες κοινωνικές υπηρεσίες προγραμμάτων επιμόρφωσης υποψήφιων θετών γονέων. Οι ανωτέρω υπηρεσίες μπορούν επίσης να οργανώνουν και να εκτελούν προγράμματα συνεχιζόμενης εκπαίδευσης των θετών γονέων στους οποίους έχει ήδη τοποθετηθεί ανήλικος.
Η εκπαίδευση γίνεται από εξειδικευμένους επιστήμονες που ορίζει η αρμόδια κοινωνική υπηρεσία. Στους ιδιώτες εκπαιδευτές μπορεί να καταβάλλεται αποζημίωση, το ύψος της οποίας ορίζεται με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ).
Τέλος, ορίζεται ως απαραίτητη προϋπόθεση παράδοσης των παιδιών στους υποψήφιους θετούς γονείς, η εγγραφή τους στο σχετικό μητρώο.
14°
