14 Σκιές και Αλήθειες της Ελλάδας: Ο Σταύρος Θεοδωράκης παρουσιάζει «14 δεδομένα», ένα για κάθε κεφάλαιο του νέου του βιβλίου που βρισκεται στην 3η έκδοση, που μαρτυρούν τις παθογένειες της χώρας.
Μια μεγάλη έκπληξη επιφύλασσε στους φίλους του ο Σταύρος Θεοδωράκης στο τέλος αυτής της χρονιάς. Τις μέρες που κυκλοφορούσε το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα, ο Σταύρος Θεοδωράκης «απάντησε» με ένα δικό του βιβλίο. «14 Σκιές και Αλήθειες της Ελλάδας» από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Ένα βιβλίο -που είναι ήδη στην 3η έκδοση- με ιστορίες, γεγονότα και στοιχεία για 14 παθογένειες της χώρας. Για όλα αυτά που ζούμε, όλα αυτά που συζητάμε – και συχνά αποφεύγουμε να δούμε κατάματα. «Τα άβολα, τα δύσκολα, τα αντιφατικά», όπως αναφέρεται στον πρόλογο του βιβλίου. Συγγραφέας μαζί με τον Σταύρο Θεοδωράκη, ο πολιτικός επιστήμονας Άρης Βουρβούλιας που έζησε και εργάσθηκε για πολλά χρόνια στην Κοπεγχάγη.
Το «14 Σκιές και Αλήθειες της Ελλάδας» δεν είναι ένα βιβλίο «κενής πολιτικολογίας». Είναι ένα βιβλίο με 114 (!) γραφήματα και πίνακες -«οπτικές αποδείξεις» τα αποκαλούν οι συγγραφείς- για όσα ταλαιπωρούν την χώρα εδώ και δεκαετίες.
«Η άγνοια και η παραπληροφόρηση, κερδίζουν συνεχώς έδαφος και οι πολίτες έχουν ανάγκη το φως των δεδομένων» είπε πρόσφατα, στην παρουσίαση του βιβλίου, ο Σταύρος Θεοδωράκης. Η Athens Voice του ζήτησε λοιπόν να παρουσιάσει «14 δεδομένα» –ένα για κάθε κεφάλαιο του βιβλίου– που μαρτυρούν τις παθογένειες της χώρας.
1. Αντιβιοτικά Το πρόβλημα στη χώρα μας δεν είναι μόνο η υψηλότερη κατανάλωση αντιβιοτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση), αλλά και η κατηγορία των αντιβιοτικών που χορηγούνται. Το 57% αφορά αντιβιοτικά δεύτερης και τρίτης γραμμής, τα οποία ενισχύουν την εμφάνιση πολυανθεκτικών και εξαιρετικά ανθεκτικών βακτηρίων.
2. Απορρίμματα Ο μπλε κάδος περιέχει σχεδόν 40% υπολείμματα, έναντι 20% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, με αποτέλεσμα τα Κέντρα Ανακύκλωσης, να παραλαμβάνουν μίγμα χαμηλής ποιότητας, αυξάνοντας το κόστος επεξεργασίας και τα ποσοστά απόρριψης. Ο δε καφέ κάδος «υπολειτουργεί», παρά το γεγονός ότι κάθε πολίτης ευθύνεται, για απώλειες τροφίμων ύψους 201 κιλών ετησίως (η τρίτη υψηλότερη σπατάλη τροφίμων στην ΕΕ!).
3. Γυναικοκτονίες
Μπορεί οι ανθρωποκτονίες ανδρών να παραμένουν, σε απόλυτους αριθμούς, πολύ περισσότερες από εκείνες των γυναικών, ωστόσο οι γυναίκες είναι πολύ πιο πιθανό να δολοφονηθούν από άτομα του στενού τους κύκλου. Το 61% των ανθρωποκτονιών γυναικών στην Ελλάδα έχει προκληθεί από τον σύντροφο ή κάποιο οικογενειακό μέλος του θύματος.
4. Δημογραφικό
Υπάρχουν νομοί, όπως εκείνοι της Άρτας και της Ευρυτανίας, στους οποίους σύντομα ένας στους δύο κατοίκους θα είναι άνω των 65 ετών. Γεωγραφικές ζώνες της χώρας θα ερημώσουν, είτε λόγω μετοίκησης του πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα και το εξωτερικό, είτε επειδή οι κάτοικοί τους απλώς θα αποβιώσουν.
5. Δικαιοσύνη
Έχουμε αναλογικά τον τρίτο υψηλότερο αριθμό δικαστών στην ΕΕ αλλά δεν έχουμε γραμματείς δικαστηρίων, δικαστικούς υπαλλήλους, τεχνικούς υποστήριξης κ.ά. Κάθε δικαστής υποστηρίζεται από μόλις 1,2 μέλη υποστηρικτικού προσωπικού, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στην ΕΕ ανέρχεται σε 3,3. Με άλλα λόγια, οι δικαστές αναγκάζονται συχνά να αναλώνονται σε ζητήματα γραφειοκρατικής ή διοικητικής φύσεως, όπως οι προμήθειες, οι επισκευές και η συντήρηση των κτιρίων.
6. Επιδοτήσεις
Έχουμε τον τρίτο εκτενέστερο κατάλογο προϊόντων υπό καθεστώς ενίσχυσης στην ΕΕ (μετά τη Γαλλία και την Ισπανία), η μισή επικράτεια (45%) αποτελεί γεωργική γη και το σύνολο των εκμεταλλεύσεων ανήκει σε μικροπαραγωγούς (99% οικογενειακές εκμεταλλεύσεις). Η διοχέτευση των ευρωπαϊκών κονδυλίων σε μία χώρα με το δικό μας αγροτικό προφίλ καθίσταται μία εξαιρετικά δύσκολη άσκηση, που εν τέλει ευνοεί αδιαφανείς και αναξιοκρατικούς μηχανισμούς.
7. Καινοτομία
Στο Global Innovation Index του ΟΗΕ η Ελλάδα κατατάχθηκε στην 107η θέση, σε σύνολο 139 χωρών, ως προς τη συνεργασία πανεπιστημίων και βιομηχανίας στην έρευνα και ανάπτυξη. Η έρευνα που παράγουμε σπάνια μεταφράζεται σε εμπορικές πατέντες, προϊόντα ή τεχνοβλαστούς, ενώ αντίστοιχη υστέρηση καταγράφεται και στα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, όπου σημειώνουμε τον τρίτο χαμηλότερο αριθμό αιτήσεων στην ΕΕ.
8. Καισαρικές
Η Νορβηγία, η Σουηδία, η Φινλανδία και η Ολλανδία περιόρισαν την αύξηση των καισαρικών τομών με μέτρα που αποβλέπουν στην αποϊατρικοποίηση της εγκυμοσύνης, την αυστηροποίηση των κριτηρίων που ορίζουν μια κύηση ως υψηλού κινδύνου και την ουσιαστική αναβάθμιση του ρόλου της μαίας. Τίποτα από τα παραπάνω δεν συμβαίνει στην Ελλάδα.
9. Παχυσαρκία
Ένα παιδί που είναι παχύσαρκο από μικρή ηλικία έχει έως και πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να παραμείνει παχύσαρκο και στην ενήλικη ζωή, ενώ είναι επίσης πιο πιθανό να υποστεί μπούλινγκ στο σχολείο και να παρουσιάσει χαμηλότερες σχολικές επιδόσεις.
10. PISA
Στην τελευταία αξιολόγηση του PISA, το χάσμα μεταξύ των μαθητών με τις υψηλότερες επιδόσεις (το ανώτερο 10%) και εκείνων με τις χαμηλότερες (το κατώτερο 10%) μειώθηκε σε σχέση με το 2018, αλλά αυτό προέκυψε γιατί η πτώση των υψηλότερων επιδόσεων ήταν μεγαλύτερη από εκείνη των χαμηλότερων.
11. Στεγαστικό
Μόλις το 2,3% του ΑΕΠ διοχετεύθηκε το 2024 στην κατασκευή νέων κατοικιών, καθώς και σε επισκευές και ανακαινίσεις, ποσοστό που ήταν το δεύτερο χαμηλότερο στην ΕΕ μετά την Πολωνία (2%). Με απλά λόγια, το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων δεν μετουσιώθηκε σε νέο οικιστικό απόθεμα.
12. Τροχαία
Τα στοιχεία σκιαγραφούν ένα προφίλ οδηγού με επιθετική συμπεριφορά, ο οποίος ρισκάρει, δεν τηρεί επαρκείς αποστάσεις ασφαλείας και παραβιάζει συστηματικά τους κανόνες κυκλοφορίας. Βασικοί υπαίτιοι, αλλά ταυτόχρονα και θύματα, αυτής της πραγματικότητας είναι οι άνδρες οδηγοί, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα του συνόλου των θανάτων από τροχαία ατυχήματα και το 91% των οδηγών που έχασαν τη ζωή τους το 2023.
13. Φοροδιαφυγή
Η Ελλάδα το 2023 συγκέντρωσε, αναλογικά, το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό εσόδων από έμμεσους φόρους στην Ένωση και το δεύτερο υψηλότερο ειδικά όσον αφορά τη φορολόγηση της κατανάλωσης, με 15% του ΑΕΠ. Η μεγάλη εξάρτηση από τους έμμεσους φόρους, συγκαταλέγεται στα τυπικά γνωρίσματα κρατών με εκτεταμένη φοροδιαφυγή και με δομικές αδυναμίες στη φορολογική διοίκηση.
14. Ψηφιοποίηση
Στον ιδιωτικό τομέα ο οποίος συνήθως αποτελεί το πιο δυναμικό πεδίο αξιοποίησης της τεχνολογίας, παρατηρούνται παραδόξως και οι ισχυρότερες αντιστάσεις. Το 74% των επιχειρήσεων στην ΕΕ είχε ήδη φτάσει στο βασικό επίπεδο ψηφιακής έντασης. Στην Ελλάδα, το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 54%, ενώ μόλις το 3% των επιχειρήσεων εμφανίζει πραγματικά υψηλό επίπεδο ψηφιακής ωριμότητας.
Η Ε.Ε. εδώ και πολύ καιρό λειτουργεί με τρόπο που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη -αν όχι αδύνατη- τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων και την ταχύτατη εφαρμογή τους στη ζωή
Τα λάθη και η πελατειακή νοοτροπία είδαμε πού μας οδήγησαν. Οι επιλογές που γίνονται σήμερα θα καθορίσουν αν θα αφήσουμε οριστικά πίσω μας την κρίση ή αν θα ξαναμπούμε στον φαύλο κύκλο.
13°
