Η Ελλάδα συνεχίζει να βελτιώνει την οικονομία της μετά τα μνημόνια, αλλά η σύγκλιση με την Ευρώπη προχωρά αργά λόγω καθυστερημένων μεταρρυθμίσεων
Την προηγούμενη εβδομάδα η Fitch αναβάθμισε το οικονομικό αξιόχρεο της Ελλάδας κατά μία ακόμα βαθμίδα. Δεν είμαστε πια στον πάτο της επενδυτικής κατηγορίας. Οι εποχές, ωστόσο, που οι εκτιμήσεις των οίκων αποτελούσαν πρώτη είδηση έχουν περάσει. Σήμερα αφορούν μάλλον τις οικονομικές στήλες. Παρ’ όλα αυτά λειτουργούν ως καμπανάκι για την πραγματική κατάσταση της χώρας αλλά και για τις προτεραιότητες της κυβέρνησης στην οικονομία.
Αλλαγή παραγωγικού μοντέλου: Η προτεραιότητα για βιώσιμη ανάπτυξη
Η αγαπημένη μας συζήτηση αφορά την αλλαγή του «παραγωγικού μοντέλου». Η αλήθεια, βέβαια, είναι πολύ πιο πεζή. Μετά την έξοδο από τα μνημόνια, η Ελλάδα αγωνίζεται να σταθεί ξανά στα πόδια της. Να αρχίσει να καλύπτει την απόσταση που τη χωρίζει από όλη σχεδόν την υπόλοιπη Ευρώπη. Το θετικό είναι ότι υπάρχει συνεχής βελτίωση. Το αρνητικό ότι οι ρυθμοί είναι χαμηλότεροι των προσδοκιών.
Ως προς το πρώτο, δεν χρειαζόμασταν τη Fitch για να πιστοποιήσει την πρόοδο. Το χρέος αποκλιμακώνεται με γοργούς ρυθμούς και, όπως είπε ο υπουργός Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, στόχος πια είναι το 2029 η Ελλάδα να μην είναι η χώρα με το μεγαλύτερο χρέος στην Ευρώπη. Μπορεί αυτά για κάποιους να είναι σκέτοι αριθμοί, όμως αυτό συμβαίνει μόνο επειδή έχουν κοντή μνήμη. Αλλά κι επειδή δεν είναι σε θέση να καταλάβουν ότι μια υπερχρεωμένη χώρα, στην πραγματικότητα υποθηκεύει την ανεξαρτησία της, ιδίως στην περίπτωση που θα βρεθεί μπροστά σε μια αιφνιδιαστική γεωπολιτική κρίση.
Για την κυβέρνηση αυτή ήταν η πρώτη προτεραιότητα: δημοσιονομική σταθερότητα και αξιοποίηση των πλεονασμάτων για την αποπληρωμή του χρέους. Πολιτική την οποία, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, ακολούθησε σε μεγάλο βαθμό και ο Τσακαλώτος επί ΣΥΡΙΖΑ. Άλλο το ότι σήμερα θέλει να το ξεχάσει. Το μέγεθος της ελληνικής επιτυχίας μπορούμε να το συνειδητοποιήσουμε αν θυμηθούμε πόσοι κορυφαίοι οικονομολόγοι αλλά και άσπονδοι φίλοι αμφισβητούσαν το ότι η Ελλάδα θα μπορεί να εμφανίζει για τόσα χρόνια πρωτογενή πλεονάσματα. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει, μας έλεγαν. Να λοιπόν που έγινε.
Στην πραγματική οικονομία τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Η ακρίβεια, βέβαια, έχει ως αποτέλεσμα να βομβαρδιζόμαστε από αρνητικές ειδήσεις. Η αλήθεια όμως είναι ότι έχουν γίνει και εκεί σημαντικά βήματα. Σε όλους τους οικονομικούς και κοινωνικούς δείκτες υπάρχει βελτίωση. Μειώνεται η ανεργία και η φτώχεια, αυξάνονται οι επενδύσεις, οι εξαγωγές, η παραγωγικότητα και η απασχόληση, ελέγχεται ο πληθωρισμός. Ενδεικτικά, τον Σεπτέμβριο είχαμε τον τρίτο χαμηλότερο πληθωρισμό στην Ευρωζώνη και τον τέταρτο χαμηλότερο πληθωρισμό τροφίμων.
Μετά την έξοδο από τα μνημόνια, η Ελλάδα αγωνίζεται να αρχίσει να καλύπτει την απόσταση που τη χωρίζει από την υπόλοιπη Ευρώπη
Η σύγκλιση με την Ευρώπη προχωρά αργά
Ποιο είναι το πρόβλημα λοιπόν; Ότι η πρόοδος γίνεται με πολύ αργούς ρυθμούς. Ενδεικτικά, το 2019 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν 66% του ευρωπαϊκού μέσου όρου και το 2024 είχε ανέβει μόλις κατά δύο μονάδες, στο 68%. Η σύγκλιση, με άλλα λόγια, ο μεγάλος στρατηγικός μας στόχος τις δεκαετίες του ’90 και του 2000, αργεί ακόμα πολύ. Οι επενδύσεις όπως και η παραγωγικότητα, πάλι, παρά τη βελτίωση, υστερούν σε σχέση με την ΕΕ. Το ίδιο ισχύει και για τις εξαγωγές, με αποτέλεσμα το εξωτερικό μας έλλειμμα να είναι και πάλι σε μη διατηρήσιμα ύψη. Εξακολουθούμε δηλαδή να καταναλώνουμε περισσότερα απ’ όσα παράγουμε. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι, όπως είδαμε, στο 68% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, η κατά κεφαλήν κατανάλωση φτάνει στο 80%! Θα το κάψουμε απόψε, κυρ Στέφανε.
Τι δείχνουν αυτά τα στοιχεία; Στην πραγματικότητα ότι το παραγωγικό μοντέλο εξακολουθεί να μας κρατά σε μη βιώσιμη πορεία. Το γιατί μπορεί να το συζητάμε επ’ άπειρον. Φταίει ενδεχομένως το ότι δεν έχουν προχωρήσει οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Ότι μένουν στα χαρτιά ή ότι έχουμε λάθος προτεραιότητες. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι η αλλαγή της παραγωγικής βάσης, έτσι κι αλλιώς, δεν γίνεται μέσα σε λίγα χρόνια. Χρειάζεται μακροπρόθεσμο σχέδιο, με ορίζοντα μεγαλύτερο από τη μία ή τις δύο θητείες μιας κυβέρνησης.
Ότι από τα δύο κι αν ισχύει –προφανώς ισχύουν και τα δύο–, το συμπέρασμα είναι ένα: ότι η συνέχιση της μεταρρυθμιστικής πορείας, πέρα από τον άμεσο εκλογικό κύκλο, αποτελεί όρο επιβίωσης. Η πλειονότητα της κοινωνίας, βέβαια, βρίσκεται αλλού. Το ίδιο και αυτή του πολιτικού συστήματος. Οι πρώτοι πιστεύουν ότι ήρθε η ώρα για την επιστροφή στην κανονικότητα, δηλαδή στη διανομή των πλεονασμάτων. Οι δεύτεροι βρίσκονται σε διαρκή πλειοδοσία υποσχέσεων. Όσο για την κυβέρνηση, μοιάζει να πελαγοδρομεί ανάμεσα στην αναπόφευκτη φθορά και στις μεγάλες δικές της αστοχίες. Με αυτή την έννοια, θα μπορούσε να θεωρηθεί και ένα μικρό θαύμα το ότι κρατά την οικονομία σε σταθερά θετική πορεία.
14°
