Είδα χθες στην τηλεόραση τη διπλή ομιλία του Ματτέο Ρέντσι και του Αλέξη Τσίπρα στη Ρώμη. Εκτός του ότι σκεφτόμουν να προσφερθώ να αναλάβω τη διερμηνεία για την επόμενη φορά – παρότι δεν είμαι διερμηνέας, ίσως τα καταφέρω καλύτερα από τον δύσμοιρο Ιταλό επαγγελματία- είχα μια σπάνια αίσθηση καθησυχασμού: υπάρχει λογική στον κόσμο, ο κόσμος δεν περπατάει με τα χέρια.
Για μια αγαπημένη Ιταλίδα φίλη, ο Ματτέο Ρέντσι είναι ο Mr. Bean – εγώ όμως τον αγαπάω. Και, όπως λέμε συχνά για τους προβεβλημένους ανθρώπους, «τον παρακολουθώ»: ακούγεται πράγματι σαν απειλή. Αλλά, ακούγοντάς τον, παρακολουθώντας τον, επιβεβαιώνεται η παλιά ιδέα: οι καλοί και χρήσιμοι πολιτικοί δεν είναι αυτοί που παραβιάζουν τους κανόνες – είναι εκείνοι που τους φτιάχνουν. Και κοιτώντας τον κ. Τσίπρα, χαρούμενο, μονίμως ενθουσιασμένο, δεν έχω καμιά διάθεση να του χαλάσω τη χαρά και τον ενθουσιασμό – άλλωστε δεν μπορώ. Πρέπει όμως να κάνει μια σειρά πράγματα και να μην κάνει μια σειρά από άλλα πράγματα.
Η προσέγγιση με τον Ματτέο Ρέντσι είναι, για μένα και για ανθρώπους που σκέφτονται περίπου σαν εμένα, ένα θετικό βήμα, ένα βήμα στην κατεύθυνση της σωφροσύνης και της λογικής. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε τα εκλογικά αποτελέσματα που είχε εξαιτίας των μετριοπαθών πολιτών που απομακρύνθηκαν από τα δοκιμασμένα κόμματα, που αποφάσισαν να δώσουν μια ευκαιρία στην αριστερά. Δεν οφείλει την εκλογική του επιτυχία ούτε στους κομμουνιστές που έχει στους κόλπους του, ούτε στους ultra-λαϊκιστές της «Αυγής», ούτε στα κοινωνικά αποβράσματα που τείνει να καλύπτει, ούτε στις ερωτοτροπίες του με τον αντιεξουσιαστικό χώρο, τους τροτσκίζοντες και τους απολογητές του εμφυλίου. Στην πραγματικότητα, τον ψήφισαν τόσο οι πολίτες που δεν επιθυμούν μεταρρυθμίσεις, όσο και εκείνοι που επιθυμούν. Η εικόνα λοιπόν από τη Ρώμη – δυο νέοι ηγέτες σε πλαίσιο κοσμιότητας- ήταν μάλλον τερπνή και εύχομαι να καταλήξει σε σταθερή συνεργασία. Η συνεργασία έχει δύο σκέλη: πρώτον, τη λεγόμενη επαναδιαπραγμάτευση του χρέους (ποιος Έλληνας δεν ελπίζει σε ελάφρυνση και βελτίωση των όρων; ποιος δεν επιζητεί ανάπτυξη και χαλάρωση της περιβόητης λιτότητας;), δεύτερον την οργάνωση των μεταρρυθμίσεων. Το δεύτερο σκέλος ίσως αποδειχθεί πιο περίπλοκο εξαιτίας της εσωτερικής σύγχυσης του ΣΥΡΙΖΑ και του παροιμιώδους απωθημένου εξουσίας που χαρακτηρίζει την αριστερά. Ήδη, φαίνεται πως ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί μιαν αντίληψη για τις μεταρρυθμίσεις που μοιάζει με το παλιό κατεστημένο. Θα δούμε. Δεν θα απαριθμήσω εδώ τις αντιρρήσεις και τους φόβους μου: έχω αντιρρήσεις, έχω φόβους.
Έχουμε μακρύ δρόμο να διανύσουμε για να ενηλικιωθούμε. Η ενηλικίωση είναι σκληρή δουλειά – κυρίως όταν σου λείπει ο οδικός χάρτης. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ της κυβέρνησης, όχι τον ΣΥΡΙΖΑ της αντιπολίτευσης, υπάρχει το ενδεχόμενο αυτού του οδικού χάρτη, του χάρτη της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας όπως διαμορφώνεται μετά από τα μαθήματα που της δίδαξε η οικονομική και θεσμική κρίση. Ο Ματτέο Ρέντσι, υγιής και προσγειωμένος, μου φαίνεται, υπό αυτή την έννοια, ένα σύμβολο – κάποιος που μπορεί να μας δείξει τον δρόμο ή, για να μην αφυπνιστεί το σύμπλεγμα ανωτερότητας που μας διακρίνει, να μοιραστεί τον δρόμο μαζί μας. Ακούγοντάς τον να λέει γενικότητες, αλλά τουλάχιστον όχι τρέλες, σκεφτόμουν: «τα λόγια σου είναι μουσική για τα αυτιά μου». Πράγματι, οι απαιτήσεις μου έχουν μειωθεί, κι όπως οι περισσότεροι Έλληνες έχω κουραστεί πολύ από όλα όσα μας συνέβησαν τα τελευταία χρόνια. Επίσης, έχω κουραστεί επειδή έχουμε κουράσει τους πάντες – εξ αντανακλάσεως.
Θυμάμαι ένα έργο του Έντουαρντ Άλμπι με τίτλο «Ευαίσθητη ισορροπία», όπου ο Χάρρυ και η Έντνα καταφεύγουν στο σπίτι της Άγκνες και του Τομπάιας επειδή «κάτι τους τρόμαξε». Πρέπει να καταφύγουμε κι εμείς σ’ ένα σπίτι: όχι με την τοξική μας ψευτομαγκιά, ούτε με το καπέλο στο χέρι σαν φτωχοί συγγενείς από την επαρχία – η αξιοπρέπεια, η σοβαρότητα, η γενναιοδωρία, η ευθυκρισία και η συνετή επιλογή φίλων είναι χαρακτηριστικά της προαναφερθείσας ενηλικίωσης. Και, για καλή μας τύχη, ο πόνος, η απώλεια, ο ακρωτηριασμός συχνά την επιταχύνουν.
9°
