Μιλούσα τελευταία μ’ έναν καλό φίλο, καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας σε ελληνικό πανεπιστήμιο. «Οι διαστάσεις του μνημείου είναι τέτοιες», μου είπε, «ώστε δεν αποκλείεται καθόλου ο τάφος στην Αμφίπολη να είναι ρωμαϊκός και όχι ελληνικός. Συγκρίσιμο μαζί του είναι το Μαυσωλείο του Αυγούστου».
Έπιασα να σκέφτομαι πού θα κρυφτούνε στην περίπτωση αυτοί όλοι όσοι επενδύουνε πολιτικά και επικοινωνιακά στο διαχρονικό μεγαλείο της φυλής, αν όντως ο τάφος αποδειχτεί ρωμαϊκός. Πού θα κρυφτεί ο κ. Σαμαράς, ο κ. Βενιζέλος, ο κ. Τασούλας, η κ. Παναγιωταρέα κι όσοι δημοσιογράφοι και δημοσιολογούντες προεξοφλούν τη «μακεδονικότητα» του τάφου (αν όχι κι ότι είναι ειδικά ο τάφος του Μεγαλέξαντρου), επειδή έτσι τους αρέσει, πατώντας στο απλοϊκό σχήμα «αρχαία μακεδονικότητα → αρχαία ελληνικότητα → νέα ελληνικότητα → ελληνική μακεδονικότητα», επομένως «σας ρουμπώσαμε ψευτομακεδόνες σκοπιανοί».
Ο κ. Βενιζέλος, αίφνης, δήλωσε: «Τα ευρήματα της Αμφίπολης επιβεβαιώνουν κατ’ αρχάς τι σημασία έχει να πιάνεις την ιστορία στα χέρια σου μέσα από την αρχαιολογική έρευνα. Ο πλούτος ο αρχαιολογικός της ελληνικής γης είναι απολύτως αντίστοιχος με τον πλούτο της ελληνικής Γραμματείας, με τον πλούτο της ελληνικής Ιστορίας, με τον πλούτο του ελληνικού Πολιτισμού». Ολόκληρος καθηγητής πανεπιστημίου (κάποτε), και ταυτίζει τη γη που κατέχει το σημερινό ελληνικό κράτος με την ελληνικότητα των αρχαιολογικών ευρημάτων. Και, κατά τον κ. Βενιζέλο, υπάρχει απόλυτη αντιστοιχία ανάμεσα στα ευρήματα, την ιστορία, τη γραμματεία, τον πολιτισμό. Αναρωτιέμαι αν ο άνθρωπος καταλαβαίνει τι λέει, μέσα στη ρητορική του αμετροέπεια. (Όχι ότι οι άλλοι πάνε πίσω, αλλά πόσα παραδείγματα να χωρέσουνε;)
Συζήτησα το θέμα όλων αυτών των βιαστικών παντογνωστών και εθνικιστών με μια φίλη, σοβαρή περί τα πολιτικά και συνάμα τα αρχαιολογικά, κι αυτή μ’ επανέφερε στην πραγματικότητα: «Σιγά μη στάξει η ουρά του γαϊδάρου. Ακόμα κι αν ο τάφος αποδειχτεί ρωμαϊκός, αυτοί πάλι από πάνω θα βγούνε. Θα πούνε για την ελληνική γη, θα πούνε για ελληνικά πρότυπα, θα πούνε ότι, ουσιαστικά, σε τελευταία ανάλυση, ελληνικός είναι πάλι».
Και σκέφτηκα ότι δεν έχει άδικο. Για τα περισσότερα μίντια, για τους περισσότερους δημοσιογράφους, για την κυβέρνηση και τόσους άλλους πολιτικούς, για τόσους μπλόγκερς, για τους περισσότερους Έλληνες, τελικά, ο τάφος οφείλει να είναι ελληνομακεδονικός, και επομένως είναι. Είναι και παραείναι, ό,τι κι αν λένε ή πουν αργότερα οι αρχαιολόγοι. Και μάλιστα του Μεγαλέξαντρου, τι ξέρουν οι αρχαιολόγοι τώρα;
Σε μια σοβαρή χώρα, ανακοινώσεις θα έκανε μόνο ένα πρόσωπο: η επικεφαλής της ανασκαφής. Όποτε έκρινε, κι αν έκρινε, η ίδια. Και μόνο αυτή, κανένας άλλος. Τώρα της κολλάνε οι πάντες για τα πάντα, και μετά υποκριτικά λένε «ό,τι βγάλει η ανασκαφή, ας μη βιαζόμαστε». Όλοι είναι γνώστες, μετα-αρχαιολόγοι.
Έρχομαι για λίγο στη θέση τής επικεφαλής της ανασκαφής, και φαντάζομαι ότι ίσως η επιστήμονας νιώθει πιεσμένη, μόνη της, αποξενωμένη. «Αυτή η Συρία σχεδόν δεν μοιάζει σαν πατρίς του/ αυτή είν’ η χώρα του Ηρακλείδη και του Βάλα» μας λέει ο Καβάφης. Στα καθ’ ημάς, της Παναγιωταρέα και του Τασούλα.
11°
