Ο Κώστας Αρβανίτης μιλάει στην ATHENS VOICE

Ο Κώστας Αρβανίτης δεν χρειάζεται συστάσεις. Γνωστός δημοσιογράφος, έχει μπει στα σπίτια μας μέσα από την ΕΡΤ. Τον έχουμε ακούσει από ραδιοφωνικές συχνότητες, τον έχουμε διαβάσει. Σήμερα από τη θέση του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ είναι ένας από τους πιο μαχητικούς ευρωβουλευτές της ευρωπαϊκής Αριστεράς. Ως μέλος των Επιτροπών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Απασχόληση και τις Κοινωνικές Υποθέσεις (EMPL) και Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων έχει κάνει άπειρες παρεμβάσεις για θέματα εργασίας, ευημερίας, δικαιοσύνης και ελευθερίας. Παρεμβάσεις και δράσεις που προωθούν το ευ ζην του Ευρωπαίου πολίτη και ενισχύουν τη δημοκρατία στην Ευρώπη. Η ATHENS VOICE τον συνάντησε στο Στρασβούργο και μίλησε μαζί του για τις προκλήσεις αυτές σε έναν κόσμο που αλλάζει. 

Κύριε Αρβανίτη, στην εποχή της τεχνολογικής επανάστασης πώς μπορεί να διασφαλιστεί η εργασία;
Η τεχνολογική επανάσταση που ζούμε δεν είναι η πρώτη στη μακρά ιστορία της ανθρωπότητας. Έχουν προϋπάρξει πολλές, και σήμερα ζούμε με ανέσεις που ενσωματώνουν το αποτύπωμα κάθε μιας από αυτές. Ωστόσο, σε κάθε φάση της εξέλιξης της τεχνολογίας, ζούμε δύο παράλληλες μάχες: μία για να επικρατήσει το νέο, να πείσει ότι είναι χρήσιμο, και ότι συνιστά πραγματική πρόοδο, και μια παράλληλη μάχη γύρω από το ποιος θα ωφεληθεί περισσότερο από αυτήν. Στην Αριστερά έχουμε καθαρή τοποθέτηση και για τα δύο «γήπεδα»: είμαστε με τη γνώση, την επιστήμη, την καινοτομία, αλλά ταυτόχρονα είμαστε και με τους πολλούς. Η Αριστερά σήμερα δεν φλερτάρει σε καμία περίπτωση με κάποια νεωτερική εκδοχή του λουδιτισμού, δεν αρνείται την πρόοδο, ούτε βέβαια πιστεύει σε κάποιο εξωπραγματικό σχέδιο να τη σταματήσει. Η Αριστερά θέλει την πρόοδο για να περνάμε καλύτερα, να περνάμε όμως όλοι καλύτερα, όχι μόνο οι ιδιοκτήτες, είτε είναι ιδιοκτήτες αυτών που λέγαμε παλιά «μέσα παραγωγής», είτε είναι ιδιοκτήτες της «πατέντας», είτε είναι ιδιοκτήτες της «πληροφορίας», των data. Τι λέμε λοιπόν για την πρόοδο της τεχνολογίας; Δεν την αρνούμαστε, δεν θέλουμε να τη σταματήσουμε, θέλουμε να επιβάλουμε κανόνες. Μόνο με ένα επαρκές πλαίσιο κανόνων αλλά και μηχανισμούς ελέγχου της εφαρμογής τους θα διασφαλίσουμε επαρκώς την εργασία. Κανένα «αόρατο χέρι», καμία «αυτορρύθμιση» δεν θα προστατεύσει τους εργαζόμενους. Ρωτήστε τους νέους, που μπήκαν στην αγορά εργασίας την τελευταία δεκαετία, δεν είναι λίγοι, πόσο τους «βοήθησε» η καταστροφική πολιτική που επέβαλαν οι δανειστές με τα μνημόνια, πώς είναι οι ζωές τους, με τι ωράρια δουλεύουν, πόση σιγουριά νιώθουν, ποια είναι η καθημερινότητά τους. Κανόνες, λοιπόν και απλά πράγματα: το κράτος να σταματήσει την καταστροφική πολιτική της απόσυρσης από τις αρμοδιότητες εκείνες που οφείλει να ασκεί για λογαριασμό της κοινωνίας, όπως τον έλεγχο στο εργασιακό περιβάλλον. Κάτι που βέβαια δεν μπορεί εύκολα καμία πολιτική να επιβάλει, αν δεν υπάρχει πίεση από την κοινωνία. Οι κανόνες βέβαια αυτοί δεν γίνεται πια να περιορίζονται σε όσα όριζαν νόμοι των περασμένων δεκαετιών: πρέπει να επεκταθούν και σε νέα πεδία, για παράδειγμα τι θα κάνουμε με τα data του εργαζόμενου, ποιος θα έχει τον έλεγχο και την ιδιοκτησία τους, ποια θα είναι τα όρια του αλγόριθμου, για ποια πράγματα θα μπορεί να «αποφασίζει» και για ποια όχι. Όλα αυτά τα νέα δεδομένα δημιουργούν την ανάγκη για νέες ρυθμίσεις, κι εμείς, έχουμε απαντήσεις, έχω κάνει μια σχετική γνωμοδότηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και οι ιδέες μας, οι ιδέες της Αριστεράς δεν βρήκαν τοίχο, αλλά υιοθετήθηκαν με ευρεία πλειοψηφία, πράγμα που δείχνει πως η σκέψη μας για την προστασία της εργασίας στο νέο περιβάλλον δεν είναι μια ουτοπία, αλλά μια ρεαλιστική επιδίωξη, μια χρήσιμη και σωστή ιδέα για την Ευρώπη του αύριο, μια πραγματικά Ευρωπαϊκή ιδέα. Κι αν θέλετε τη γνώμη μου, η προστασία της εργασίας στο νέο περιβάλλον είναι και αναγκαίος όρος κοινωνικής προόδου.

Ωστόσο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ζούμε το τέλος της εργασίας, αφού όλο και περισσότερες δουλειές θα γίνονται μέσω τεχνητής νοημοσύνης. Πιστεύετε ότι πρέπει να ανακαλύψουμε όχι μόνο νέα εργαλεία αντιμετώπισης της ανεργίας και διασφάλισης της εργασίας αλλά και νέες δουλειές;
Το τέλος της εργασίας, όχι, το τέλος της εργασίας όπως την ξέραμε, πολύ πιθανό. Την ίδια ώρα που συμβαίνει αυτό που περιγράφετε, δημιουργείται ένα πλήθος από νέες κοινωνικές ανάγκες όπως ας πούμε η φροντίδα των ηλικιωμένων ή η διαρκής κατάρτιση των εργαζόμενων σε ένα τοπίο δεξιοτήτων που διαρκώς μεταβάλλεται, και απαιτεί συνεχώς προσαρμογές και δημιουργεί διαρκείς μαθησιακές ανάγκες. Αν οι κοινωνίες επιλέξουν να αφήσουν τις νέες αυτές ανάγκες να μετατραπούν σε εμπορεύσιμο αγαθό, αν οδηγός του πώς θα τις ενσωματώσει η κοινωνία είναι αποκλειστικά η επιχειρηματική κερδοφορία, αυτό θα είναι μια επιλογή που οι κοινωνίες θα πληρώσουν πολύ ακριβά. Αν επιλεγούν οι πολιτικές που θα υπερασπίζονται το δημόσιο χώρο, αν τα κράτη αναλάβουν τις νέες υποχρεώσεις τους, αν οι σύγχρονοι εργαζόμενοι διεκδικήσουν, όπως διεκδίκησαν οι εργαζόμενοι στην efood και κέρδισαν, πέτυχαν, τότε η προστιθέμενη αξία της τεχνολογικής προόδου θα ωφελήσει πολύ περισσότερους, θα λειτουργήσει προωθητικά και θα φέρει ακόμη περισσότερη ανάπτυξη. Το κρίσιμο λοιπόν -κι αυτή είναι η μεγάλη και σοβαρή δουλειά της πολιτικής τα επόμενα χρόνια- είναι να μοιράσει αυτήν την προστιθέμενη αξία με τρόπο που και πιο δίκαιος να είναι, αλλά και αποτελεσματικός, να φέρει περισσότερη ευτυχία, σε περισσότερους γεννώντας έτσι ακόμη περισσότερη ανάπτυξη. Οι συνταγές της λιτότητας για τους πολλούς και της ασυδοσίας για τους λίγους, γέννησαν μόνο κρίσεις και δυστυχία. 

Στην Ευρώπη έχει ανοίξει η συζήτηση για το βασικό εισόδημα. Ήδη «τρέχει» και ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών, προκειμένου να συγκεντρωθούν υπογραφές για να συζητηθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Θα ήθελα τη γνώμη σας για αυτό.
Κάθε πρωτοβουλία και σκέψη που κινείται στην κατεύθυνση να διαμορφώσει ένα ελάχιστο δίχτυ ασφάλειας στην Κοινωνία, δεν μπορεί παρά να είναι καταρχήν θετική. Ακόμη περισσότερο όταν πρόκειται για μια Πρωτοβουλία Πολιτών, που φέρνει λίγο την Ευρωπαϊκή Ηγεσία πιο κοντά στην πραγματικότητα που ζουν οι πολίτες στα 27 κράτη-μέλη της Ένωσης. Ξέρετε, η Κομισιόν διορίζεται μεν από εκλεγμένες δημοκρατικά κυβερνήσεις, η δομή της όμως την κάνει μερικές φορές να μοιάζει περισσότερο με ένα εργαστήρι συμβιβασμών, παρά με το προωθητικό εκείνο όργανο που έχει πραγματικά ανάγκη η ΕΕ, μοιάζει συχνά να αγωνιά περισσότερο για εσωτερικούς συμβιβασμούς και ισορροπίες παρά για την πραγματική ζωή των ανθρώπων. Η διαδικασία της Πρωτοβουλίας Πολιτών είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για να αποκτά γείωση, να διαλέγεται με τους πολίτες της Ευρώπης απευθείας, να υπερβαίνει πολιτικές και άλλες σκοπιμότητες που μπλοκάρουν τη «φωνή» της Κοινωνίας. Φυσικά αυτή είναι και η δουλειά μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και συχνά, όταν την κάνουμε καλά, φέρνουμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε μεγάλη αμηχανία. Ξέρετε, τρέχει και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μια πρωτοβουλία για τη διαμόρφωση ενός μηχανισμού κατώτατου ευρωπαϊκού μισθού, και το συζητάμε στη μία από τις δύο επιτροπές που συμμετέχω. Και η λογική δεν είναι μιας άνωθεν επιβολής, αλλά μιας δυναμικής διαδικασίας που θα φέρει συγκλίσεις στα βιοτικά επίπεδα μεταξύ διαφορετικών κρατών, με συγκλίσεις σε ένα βασικό εργαλείο, τον κατώτατο μισθό. Δεν μπορεί να πετύχει το πείραμα μιας Πολιτικής Ένωσης αν δεν προβλέπει, δεν συμφωνεί να εφαρμόζει διαδικασίες που θα σπάνε το φράγμα των ανισοτήτων στο εσωτερικό της. Δεν γίνεται να είσαι Ευρωπαϊστής και να μην εργάζεσαι για να αμβλυνθούν οι ανισότητες μέσα στην ΕΕ. Κι εγώ στις Βρυξέλλες εκπροσωπώ μια Αριστερά που είναι με την Ενωμένη Ευρώπη, είμαι οπαδός της Ενωμένης Ευρώπης. Εμείς είμαστε οι πραγματικοί Ευρωπαϊστές, η Αριστερά που θέλει να ρίξει τα σύνορα της φτώχειας και όχι οι δυνάμεις που νοιάζονται μόνο να μην υπάρχουν σύνορα για τον πλούτο.

Τέλος, δεν μπορώ να αντισταθώ και να μη σας ρωτήσω για την ελευθερία του Τύπου στην Ευρώπη αλλά και για τη δημοσιογραφία των πολιτών.
Από πού να αρχίσει κανείς; Από το σκληρό μονοπωλιακό έλεγχο του Τύπου που απλώνεται σαν γάγγραινα στο σώμα της Δημοκρατίας σε όλο και περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες; Από την υποβάθμιση του Δημοσιογραφικού Επαγγέλματος; Τις δολοφονίες επαγγελματιών Δημοσιογράφων; Είχαμε και στην Ελλάδα, μία, πρόσφατα. Τον όλο και πιο ασφυκτικό κρατικό έλεγχο είτε με άμεσους τρόπους (επιθετικές εξαγορές και αντιδημοκρατικές απαγορεύσεις, ακόμη και ωμή λογοκρισία) είτε με έμμεσους όπως οι χωρίς καθαρά κριτήρια κρατικές ενισχύσεις; Και όλα αυτά δεν αφορούν πλέον μια στενή ομάδα από χώρες-«συνήθεις υπόπτους», γύρω από το σκληρό πυρήνα του Βίσεγκραντ, αλλά χώρες με σταθερή προσήλωση στη φιλελεύθερη Δημοκρατία, όπως για παράδειγμα η Γαλλία. Δεν μπορώ να σκεφτώ ούτε κάποιον Συντηρητικό, κάποιον καθαρόαιμο Δεξιό πρόεδρο στο παρελθόν να επιχειρεί το αδιανόητο που επιχείρησε ο Μακρόν. Τι γίνεται λοιπόν, τι μετάλλαξη έχουμε εδώ και χώρες εγκαταλείπουν φιλελεύθερες παραδόσεις αιώνων; Τι γίνεται στη χώρα μας και κατρακυλά κι αυτή σε πρακτικές Βίσεγκραντ; Πώς μπορεί να χωρέσει σ’ αυτό το περιβάλλον αυταρχισμού και σκληρού ελέγχου της πληροφορίας η Δημοσιογραφία των Πολιτών, που πολύ σωστά επικαλείστε, ένα συμπληρωματικό αλλά τόσο χρήσιμο εργαλείο ενημέρωσης σε μια ανοιχτή κοινωνία; Εδώ έχουμε ένα πρόβλημα που δεν μας επιτρέπεται να κλείνουμε τα μάτια και να εθελοτυφλούμε με το πρόσχημα πως δήθεν είναι εσωτερικό θέμα κάθε χώρας. Δεν είναι! Η Δημοκρατία και το κράτος Δικαίου δεν είναι Εσωτερικό ζήτημα κάθε χώρας, κι αν κάνουμε σαν τη στρουθοκάμηλο και παριστάνουμε ότι δεν αφορά την Ευρώπη, η έκπτωση της Δημοκρατίας θα καταστεί στο τέλος περισσότερο διαβρωτική και καταστροφική για την ΕΕ από οποιαδήποτε οικονομική κρίση. Χωρίς Δημοκρατία και Κράτος Δικαίου, άρα και χωρίς ελευθερία του Τύπου, η ΕΕ δεν έχει κανένα μέλλον. Η Δημοκρατία και οι ελευθερίες μας είναι οι κορυφαίοι πόλοι της Ενωμένης Ευρώπης, και όχι η οικονομία και οι αγορές. Και η μεγάλη της δύναμη, η μεγάλη μας δύναμη. Όχι οι αγορές και τα κέρδη.