Ο Άλκης Δερβιτσιώτης γράφει για το πρόβλημα της βίας στα πανεπιστήμια που επείγει και αντιμετωπίζεται μόνο από εκπαιδευμένο στα αστυνομικά καθήκοντα προσωπικό.
Το τελευταίο διάστημα βρίσκεται στην επικαιρότητα το ζήτημα της ίδρυσης υπηρεσίας της ΕΛ.ΑΣ. με καθήκοντα αστυνόμευσης την εγκληματικότητα που λαμβάνει χώρα εντός των πανεπιστημίων. Ο διενεργηθείς δημόσιος διάλογος εκάλυψε πληθώρα ζητημάτων, αν και κάποιες -λιγότερες πάντως- από τις διατυπωθείσες γνώμες κινήθηκαν εκτός των ορίων, που προδιαγράφουν οι σχετικές συνταγματικές διατάξεις. Ακόμα πιο λίγες γνώμες υπερέβησαν τα όρια που θέτει η συνεπής ιδεολογική αντιπαράθεση εξικνούμενες σε ιδεοληπτικές τοποθετήσεις, καθεαυτό βλαπτικές ως προς το περιεχόμενό τους, αλλά και ως προς τον επιτυγχανόμενο - κατ’ αποτέλεσμα- αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης. Εν όψει των ανωτέρω σταχυολογώ τα πιο σημαντικά επιχειρήματα, τα οποία προεβλήθηκαν ένθεν κακείθεν.
Σύμφωνα με ισχυρά υποστηριζόμενη γνώμη στα πανεπιστήμια των χωρών της ηπειρωτικής Ευρώπης δεν υφίσταται μόνιμη και διαρκής παρουσία της αστυνομίας εντός των σχετικών χώρων. Η θεσμοθέτηση μόνιμης και διαρκώς παρούσας αστυνομικής δύναμης αντίκειται στην ακαδημαϊκή παράδοση αλλά και στο συνταγματικά κατοχυρωμένο «πλήρες αυτοδιοίκητο» των πανεπιστημίων. Περαιτέρω, οι αρνούμενοι την σχεδιαζόμενη νομοθετικώς διαρκή αστυνομική παρουσία στα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης προβάλλουν την έλλειψη αντίστοιχης παιδείας εκ μέρους της αστυνομίας, ώστε αυτή να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τα σχετικά ζητήματα.
Μερίδα των προβληθέντων επιχειρημάτων εστιάζει στη δυνατότητα περιφρούρησης των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Ε.Ι.) από προσωπικό φυλάκων, οι οποίοι υπάγονται στον Πρύτανη και λειτουργούν σύμφωνα με τις εντολές αυτού ή ολιγομελούς ακαδημαϊκού σώματος ή επιτροπής.
Με την τελευταία πρόταση διασφαλίζεται αφενός η ιδιαιτερότητα των πανεπιστημίων και αφετέρου η περιφρούρηση του χώρου επιτυγχάνεται με όρους «ακαδημαϊκότητας».
Αντιθέτως, τα επιχειρήματα των υποστηρικτών της διαρκούς παρουσίας στα Α.Ε.Ι. αστυνομικής δύναμης, οργανικώς ανήκουσας στην ΕΛ.ΑΣ. προβάλλουν την ανησυχητική αύξηση της βίας, που στρέφεται κατά του διδακτικού προσωπικού, που στοχοποιείται λόγω μη αρεστών απόψεων, βία η οποία αμφισβητεί και αναιρεί την έννοια και το περιεχόμενο της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Άξια προσοχής είναι επίσης η διενέργεια πράξεων που χαρακτηρίζονται από «βαρειά» εγκληματικότητα, πράξεων δηλαδή που απειλούν τη ζωή και τη σωματική ακεραιότητα των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Για την πληρέστερη παρουσίαση του θέματος αξίζει να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας ότι τα πανεπιστήμια είναι οργανωμένα ως Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.), δηλαδή ασκούν δημόσια, αλλά όχι κρατική εξουσία, η οποία εκτείνεται, όμως, επί ορισμένων αντικειμένων.
Τα πανεπιστήμια επιλέγουν με τα δικά τους όργανα το διδακτικό προσωπικό τους, μέσα στο πλαίσιο του θεσπισμένου, από τη νομοθετική λειτουργία, κανόνα, ο οποίος διέπει την οργάνωση και τη λειτουργία τους. Επιπλέον, ως αυτοδιοίκητος καθ’ ύλην οργανισμός, τα πανεπιστήμια διαθέτουν το δικαίωμα να επιλέγουν τα όργανα διοίκησής τους. Τα πανεπιστήμια ενεργούν με υπερκείμενη βούληση, η οποία διαφέρει από την κρατική, καθώς διαθέτουν χωριστή προσωπικότητα από το κράτος και η δημόσια εξουσία τους είναι δοτή από το νομοθετικό όργανο της πολιτείας.
Γίνεται επίσης δεκτό ότι η δημόσια εξουσία που ασκούν οι αυτοδιοικούμενοι οργανισμοί – Ν.Π.Δ.Δ. κατά παροχή της πολιτείας, μπορεί να μειωθεί ή και να καταργηθεί με νόμο, εάν αυτό προάγει σπουδαίο δημόσιο συμφέρον.
Ανεξαρτήτως της ανωτέρω διαπίστωσης η διασφάλιση της δημόσιας τάξης είναι υποχρέωση της πολιτείας, η οποία ανήκει στο σκληρό πυρήνα του κράτους και όχι σε αυτοδιοικούμενους οργανισμούς, οι οποίοι ναι μεν μπορούν να προβούν σε αστυνομικές ενέργειες με δικό τους προσωπικό, δεν έχουν όμως το σύνολο των αρμοδιοτήτων της ΕΛ.ΑΣ. Η διαπίστωση αυτή εξάγεται από τη συμπληρωματική δράση, που προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία (ν. 3731/2008 και π.δ. 69/2019) της δημοτικής αστυνομίας σε σχέση με τις αρμοδιότητες της ΕΛ.ΑΣ. Όμως, η ένταση και η έκταση της εγκληματικότητας σε ορισμένα Α.Ε.Ι. δεν αντιμετωπίζεται με προσωπικό φύλαξης ή περιορισμένων αρμοδιοτήτων αστυνομία.
Το πρόβλημα επείγει και αντιμετωπίζεται μόνο από εκπαιδευμένο στα αστυνομικά καθήκοντα προσωπικό, το οποίο ευλόγως πρέπει να ανήκει οργανικά και οργανωτικά στην ΕΛ.ΑΣ. και στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Εξυπακούεται όμως ότι η παρουσία του εντός των πανεπιστημίων οφείλει να είναι διακριτική και συγχρόνως να βρίσκεται στη δέουσα υπηρεσιακή ετοιμότητα ώστε να εκπληρώνει, υπό την αρχή της αναλογικότητας, την αποστολή του.
13°
