Η «θαυμάσια διαμάχη» μεταξύ Χαντζόπουλου - Μπαμπινιώτη

Ο σκιτσογράφος της Καθημερινής Δημήτρης Χαντζόπουλος ασχολήθηκε με την δημοσιότητα που πήραν οι γλωσσικές παρεμβάσεις του καθηγητή Μπαμπινιώτη: «Κι εσύ Γιώργο μου εμμένεις στο ιταλογενές Μπαμπινιώτης, εκ του bambino, ενώ διαθέτουμε εξαίσια ελληνικά ονόματα, όπως Μικρούτσικος και Μωράκης», γράφει στη λεζάντα το επίμαχο σκίτσο.

Και ο Γιώργος Μπαμπινιώτης του απαντάει στο facebook (προσωποβιβλίο…): Είσαι «πανδοχεύς». «Ως μεταφραστική  απόδοση τού επωνύμου  σου» (αγαπητέ Δημήτρη..), «αναγόμενου στο τουρκικό «χάνι» [μεταφορά τού τουρκ. han < περσ. hān «οίκημα για διανυκτέρευση  – καραβάν-σαράι»], από Χαν[ι]τζόπουλος σε «Ξενιστής» ή «Πανδοχεύς».

Δεν είναι μια «θαυμάσια διαμάχη» όπως θα έλεγε και ο πρώην καθηγητής μου; Δεν είναι μία υψηλής αισθητικής αποκαλυπτική δημόσια «συζήτηση» μεταξύ δύο ευφυών ανθρώπων; Kαι μήπως αυτή η «μονομαχία» ανοίγει δρόμους για να αγαπήσουμε περισσότερο τη γλώσσα μας;

Μου αρέσει πολύ αυτό που κάνει τελευταία ο Μπαμπινιώτης. Αν και ποτέ δεν έχασε την επαφή του με το «κοινό» του, οι πρόσφατες παρεμβάσεις του προκάλεσαν ένα βομβαρδισμό ευφυολογημάτων στα social media (μέσα κοινωνικής δικτύωσης…). Από κάποιους που θέλησαν να τον ειρωνευτούν και από άλλους που βρήκαν ευκαιρία να ξεδιπλώσουν την δημιουργική μεταφραστική τους δεινότητα.

Λίγο πολύ, ο καθηγητής – εκών ή άκων- πυροδότησε την διάθεση για ένα δημόσιο δημιουργικό γλωσσικό παιχνίδι. Κάτι που και το σχολείο θα μπορούσε να είχε υιοθετήσει εδώ και πολλά χρόνια, απορρίπτοντας την ανούσια γλωσσική αγωγή που εφαρμόζει ως σήμερα.

Η πικρή αλήθεια είναι η έλλειψη γλωσσικής αυτοπεποίθησης που μας κατατρύχει. Γιατί η γλώσσα μας δεν συνδέθηκε με έναν εξωστρεφή νεοελληνικό πολιτισμό (οικονομία, εμπόριο, επιστήμες, μιντιακή επέκταση στην περιοχή μας, πανεπιστήμια κτλ). Γιατί μας βαραίνει ο άδοξος πλούτος της κληρονομιάς της . Και γιατί τη μαθαίνουμε παθητικά χωρίς χρηστική λειτουργία στη ζωή μας.

Το γλωσσικό ζήτημα ήταν πάντα, μια υπόθεση η οποία ξέφευγε  από τα χέρια της Παιδείας και περνούσε στην επεκτατική  διάθεση της πολιτικής. Να θυμίσω ότι τα «Ευαγγελικά» του 1901, ήταν η αιματηρή «εμφύλια» σύγκρουση αρχαϊστών και δημοτικιστών με αφορμή την μετάφραση του Ευαγγελίου. Για την διαμάχη της γλώσσας παραιτήθηκαν ένας αρχιεπίσκοπος   και  ολόκληρη η κυβέρνηση του Γ. Θεοτόκη! Ως σήμερα, φαίνεται να  παραμένει η «μεταφυσική» σχέση των πιστών με το Ευαγγέλιο, αφού ποτέ τους δεν κατάλαβαν  τι  λέει…

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και  με τη γλώσσα της καθημερινότητας, όταν η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων δεν τη διαβάζει και δεν τη γράφει. Γιατί ούτε στο σχολείο δεν τη διάβαζε και δεν την έγραφε. Φτάνει να σκεφτεί κανείς ότι ο μέσος μαθητής Λυκείου δύσκολα γεμίζει ένα τετράδιο για όλα τα θεωρητικά μαθήματα όλο το χρόνο. Και οι εκθέσεις που γράφει δεν είναι πάνω από 10 – στην καλύτερη περίπτωση- και μάλιστα ως copy paste (αντιγραφή επικόλληση…).

Οι μακρινοί «παππούδες» μας δεν είχαν ούτε γραμματική ούτε συντακτικό. Μιλούσαν και έγραφαν ελεύθερα, παραγωγικά, δημιουργικά πάνω στη σύνθεση και την ομορφιά της γλώσσας. Δεν τη μισούσαν από τον καταναγκασμό, την προσποίηση και την υποκρισία. Αν λοιπόν, ο δάσκαλος δεν διαθέτει την δεξιότητα να διδάξει ελληνικό κείμενο η υπόθεση είναι χαμένη. Σε έναν μαθητή  που συνήθισε στην ταχύτητα των εικόνων και στην προχειρότητα των νοημάτων, το να προσπαθείς να του μάθεις Ελληνικά με την μέθοδο του 1950, είναι σαν να τον προκαλείς να γελάσει μαζί σου.

Τα ελληνικά είναι δομή, νόημα, αρχιτεκτονική, μαθηματικά, σύνθεση και δημιουργία. Όλα αυτά που χρειάζεται το μυαλό για να μπει δυναμικά και με ήθος, στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και να ηγηθεί ως πρωτοπόρος στα projects (έργα από παραγωγη!)  και στις νέες μεθόδους.

Ο Γιώργος Μπαμπινιώτης είναι ένας χαρισματικός άνθρωπος που δείχνει τον τρόπο να αγαπήσουμε τη γλώσσα. Με το χιούμορ και την δημιουργικότητα. Ας εμπνευστούν κάποιοι δάσκαλοι απ΄το «παιχνίδι» τoυ.

Έχουμε ανάγκη από μία πολιτισμική «έπαρση» και η ελληνική γλώσσα είναι η αιώνια  «Κιβωτός», έτοιμη να σώσει τη σκέψη  και τις προθέσεις μας.

Ο πλούτος του σύγχρονου Έλληνα είναι ο ελληνικός λόγος (διάνοια, γλώσσα, μετάφραση) δίπλα σε ένα smartphone (έξυπνο τηλέφωνο). Εκεί βρίσκεται  το μέλλον της Ελλάδας σήμερα. Ας το ανακαλύψουμε, χωρίς κραυγές και αντιπαλότητες.