Ανθρώπινα δικαιώματα: Μια μεταβλητή που εξαρτάται από τη γεωγραφία

Επί οκτώ χρόνια, μέσα στη γενική αδιαφορία, ο Λιου Χσιαόμπο βρισκόταν σε κινεζική φυλακή όπου αρρώστησε (από καρκίνο του ήπατος) και πέθανε (πριν από λίγες μέρες). Λίγοι θυμούνται ότι ο Χσιαόμπο είχε βραβευτεί με το Νόμπελ της Ειρήνης το 2010 − η εποχή όπου τα Νόμπελ της Ειρήνης είχαν πολιτικό νόημα και διεθνή αντίκτυπο έχει παρέλθει. Σήμερα, οι δυτικές χώρες δεν ενδιαφέρονται για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις χώρες με τις οποίες έχουν εμπορικές και διπλωματικές σχέσεις, τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ντεμοντέ· οποιοσδήποτε πολιτισμός που εμπεριέχει οποιαδήποτε κτηνωδία μπορεί να αναγνωριστεί ως διαφορετικότητα. Και να γίνει αντικείμενο ανοχής, καλοήθους περιέργειας, ακόμα και θάμβους.

Παρά την προπαγάνδα, φτάνουν στ' αυτιά μας πολλές ειδήσεις από τη διεθνή βαρβαρότητα −οι διώξεις των αντιφρονούντων, όπως του Λιου Χσιαόμπο, φαίνονται ήσσονες μπροστά στο εμπόριο ανθρωπίνων οργάνων ή τους μαζικούς ακρωτηριασμούς γυναικών− αλλά κανείς δεν δίνει σημασία· δεν ανακατευόμαστε πια σε ξένες υποθέσεις ει μόνον για να στηρίξουμε δικτάτορες ή εξεγερμένους που ευαγγελίζονται ακόμα σκαιότερες δικτατορίες. Η υποκριτική λογική συνοψίζεται στο ερώτημα: Ποιοι είμαστε για να δίνουμε μαθήματα σε άλλους;

Αυτή η ψευδο-ταπεινότητα είναι εγκληματική· μαρτυρεί όλο και μεγαλύτερη απόσταση από την πραγματικότητα (η απόσταση από την πραγματικότητα ισοδυναμεί με παραφροσύνη), όλο και ασθενέστερη πεποίθηση στις ανθρωπιστικές αξίες. Έτσι, τα ανθρώπινα δικαιώματα υποχωρούν μπροστά στον αναδυόμενο σχετικισμό, υποτίθεται ότι κάθε λαός, κάθε πολιτισμός, έχει τη δική του αντίληψη για τα ανθρώπινα δικαιώματα − μια αντίληψη «ίση» με τις άλλες αντιλήψεις, άρα αξιοσέβαστη. Δημιουργείται μια ποικιλία αξιακών συστημάτων η οποία ακυρώνει τη Διακήρυξη του ΟΗΕ του 1948. Και ενώ, εμείς, στη Δύση και στις παρυφές της, απορρίπτουμε στην ουσία την ιδέα της οικουμενικότητας των δικαιωμάτων, οι δύσμοιροι Αφρικανοί και Ασιάτες πασχίζουν να κατακτήσουν αυτά τα οικουμενικά δικαιώματα.

Όταν υπήρχαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα, ήμασταν ευαίσθητοι. Σήμερα κάνουμε λόγο για ασιατικές αξίες, για θρησκευτική και πολιτική ελευθερία ατόμων, ομάδων και καθεστώτων που όχι μόνον δεν σέβονται καμιά «ελευθερία» αλλά που επιβάλλουν βιαίως τον δικό τους σκοταδισμό. Η δεσποτεία, ο κρατικός καπιταλισμός, η πλήρης απουσία εργατικών δικαιωμάτων, η πλουτοκρατία, ο μισογυνισμός εκλαμβάνονται πλέον ως εναλλακτικές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τα οποία κάποτε θεωρούσαμε οικουμενικά.

Follow the money: Εκτός από τη συρρίκνωση του πνεύματος στη Δύση (μέσω του υποτιθέμενου ανοίγματος), η πολιτική της αδιαφορίας −που την ονομάζουμε «ανεκτικότητα»− οφείλεται στο χρήμα. Οι εμπορικές σχέσεις με την Κίνα, τη Σαουδική Αραβία, τις πετρελαιοπαραγωγικές χώρες της Αφρικής, είναι προφανώς σπουδαιότερες από την ηθική: Αφού ονομάζουμε «ταυτότητα» την άρνηση και καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, φρουρούμε την ταυτότητα των άλλων, δηλαδή την ανατροπή των δημοκρατικών αξιών. Έχουμε εγκαταλείψει όλους όσοι εξεγείρονται εναντίον του αυταρχισμού −Άραβες, Τσετσένους, Θιβετιανούς, Κινέζους, Ρώσους− στην τύχη τους: τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν γίνει μια μεταβλητή που εξαρτάται από τη γεωγραφία.