Γιατί ο βομβαρδισμός των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων από τις ΗΠΑ είναι το μεγαλύτερο ρίσκο του Τραμπ

Ως δηλωμένος ριψοκίνδυνος ηγέτης, ο Ντόναλντ Τραμπ, πήρε το μεγαλύτερο ρίσκο – όχι μόνο με την πολιτική του φήμη και το μέλλον της Μέσης Ανατολής, αλλά ίσως και με ολόκληρη την ιδέα της στρατιωτικής επέμβασης ως μέσου επίλυσης άλυτων γεωπολιτικών προβλημάτων.

Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του ο διπλωματικός συντάκτης του Guardian, Πάτρικ Γουίντουρ, αν ο Τραμπ πετύχει – και θα υπάρξουν πολλές αντικρουόμενες ερμηνείες και κριτήρια για την επιτυχία τις επόμενες εβδομάδες – είναι πιθανό να έχει αποδυναμώσει το Ιράν και να έχει περιορίσει την παγκόσμια επιρροή ενός καθεστώτος που για 40 χρόνια υποστηρίζει απειλές κατά της Δύσης. Ταυτόχρονα, η προσωπική του εξουσία θα έχει ενισχυθεί και η υπόλοιπη τριετία της θητείας του θα μοιάζει με θρίαμβο – κάτι που ίσως εντείνει ορισμένα από τα πιο αυταρχικά και παρορμητικά χαρακτηριστικά του.

Θα έχει επίσης φέρει τις ΗΠΑ πιο κοντά από ποτέ στον Μπενιαμίν Νετανιάχου, έναν άνθρωπο που είναι βαθιά αντιπαθής σε μεγάλα τμήματα του κόσμου για τη μεταχείριση των Παλαιστινίων και την επίθεση στη Γάζα.

Σε ένα τέτοιο σενάριο, η Αμερική δεν θα είναι αγαπητή, αλλά θα είναι φοβιστική – και από αυτόν τον φόβο θα προκύπτει υπακοή. Μετά τις αποτυχίες των χερσαίων επεμβάσεων στο Αφγανιστάν μετά την 11η Σεπτεμβρίου και στον πόλεμο στο Ιράκ το 2003, ο Τραμπ θα είχε επαναφέρει την «αξία» της περιορισμένης στρατιωτικής επέμβασης.

Ωστόσο, πολλά επίσης μπορούν να πάνε στραβά. Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες και διπλωμάτες ενδέχεται ιδιωτικά να ελπίζουν να συμβεί αυτό – όχι επειδή υποστηρίζουν το ιρανικό καθεστώς, αλλά επειδή φοβούνται πως οι μέθοδοι του Τραμπ είναι επικίνδυνες και παραβιάζουν τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων και το διεθνές δίκαιο.

Η Κίνα, η οποία έχει μεγάλα συμφέροντα στο Ιράν, θα επιδιώξει να διασφαλίσει ότι αυτό το επεισόδιο δεν θα σηματοδοτήσει μια μονοπολική παγκόσμια τάξη. Η Ρωσία ήδη εξάγει συμπεράσματα και δηλώνει πρόθυμη να ενισχύσει την Τεχεράνη στην ανάπτυξη των πυρηνικών της δυνατοτήτων, αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο από μια ενδεχόμενη νίκη των ΗΠΑ.

Τα κράτη του Κόλπου φοβούνται ότι θα παρασυρθούν σε πόλεμο

Τα κράτη του Κόλπου επίσης εκφράζουν οργή για την παρέμβαση του Τραμπ. Άραβες διπλωμάτες είπαν ότι προσπαθούν να συμβιβάσουν τη στρατιωτική του ενέργεια με την εντυπωσιακή του ομιλία στο Ριάντ πριν δύο μήνες, στην οποία είχε καταδικάσει τις παλαιότερες στρατιωτικές περιπέτειες των ΗΠΑ: «Στο τέλος, οι λεγόμενοι ‘οικοδόμοι εθνών’ κατέστρεψαν πολύ περισσότερα έθνη από όσα έκτισαν – και οι παρεμβατικοί εμπλέκονταν σε σύνθετες κοινωνίες που ούτε καν καταλάβαιναν», είχε δηλώσει ο Τραμπ.

Τα κράτη του Κόλπου φοβούνται ότι θα παρασυρθούν σε έναν πόλεμο. Οι περισσότεροι πίστευαν πως ο απρόβλεπτος Τραμπ έπρεπε να επιτρέψει στο Ιράν ένα περιορισμένο δικαίωμα εμπλουτισμού ουρανίου, υπό στενή επίβλεψη του ΟΗΕ. Θεωρούσαν ότι το ζήτημα μπορούσε να επιλυθεί μέσω υπομονετικής διπλωματίας – την οποία μόλις είχαν ξεκινήσει οι Ευρωπαίοι.

Και η στρατιωτική σύγκρουση δεν έχει τελειώσει. Μέχρι στιγμής, το Ιράν έχει υποστεί στρατηγική ήττα, αλλά είναι πιθανό ο Τραμπ να παρασυρθεί σε μια μακρύτερη σύγκρουση απ’ ό,τι υπολόγιζε. Ο Νετανιάχου έχει δείξει στο παρελθόν ότι είναι καλύτερος στο να ξεκινά πολέμους παρά στο να τους τελειώνει. Αν εμπλακεί πλήρως στον πόλεμο με το Ιράν, ο Τραμπ θα αναγκαστεί να τον δει μέχρι τέλους – κάτι που τον φέρνει σε αντίθεση με την προεκλογική του υπόσχεση να αποφεύγει ατελείωτες ξένες επεμβάσεις.

Αν το Ιράν αρνηθεί να υποταχθεί, έχει επιλογές. Θα μπορούσε να αποχωρήσει από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης, να απελάσει τους επιθεωρητές του ΟΗΕ και να προσπαθήσει να ανασυστήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα κρυφά. Αν διαθέτει ακόμα κάποιο κρυφό απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου, οι πυρηνικοί του επιστήμονες ίσως αποπειραθούν να κατασκευάσουν ένα πρόχειρο πυρηνικό όπλο. Αυτό θα του έδινε χρόνο να αναζητήσει στήριξη από τους εξασθενημένους συμμάχους του σε Λίβανο, Ιράκ και Υεμένη.

Η Σάναμ Βακίλ, ειδική για τη Μέση Ανατολή στο βρετανικό think tank Chatham House, δήλωσε ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ θεωρεί το πλήγμα αυτό ως μεμονωμένο χτύπημα. «Ο Τραμπ ήταν προσεκτικός, ειδοποίησε για τα χτυπήματα, έστειλε προειδοποιητικά μηνύματα στο Ιράν εκ των προτέρων», είπε. «Νομίζω ότι θέλει αυτό να τελειώσει με μια διαπραγμάτευση, με μια συμφωνία την οποία θα παρουσιάσει ως νίκη, επειδή καθυστέρησε το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα».

Το Ιράν δηλώνει πως οι ΗΠΑ "πρέπει να λάβουν απάντηση" μετά τα χτυπήματα του Τραμπ στις πυρηνικές του εγκαταστάσεις

Όμως, η προσεκτική αποκλιμάκωση μετά από τέτοια αμερικανική κλιμάκωση είναι γεμάτη κινδύνους. Η Βακίλ σημείωσε: «Ο πρόεδρος είναι ανυπόμονος και δεν έχει την αντοχή για παρατεταμένες διαπραγματεύσεις. Οι Ιρανοί θέλουν άρση των κυρώσεων, αλλά δεν ξέρουν πια πώς να εμπιστευθούν τον Τραμπ, έναν άνθρωπο που – όπως λένε – τους έχει εξαπατήσει επανειλημμένα».

Το καλύτερο δυνατό σενάριο είναι το Ιράν να επιλέξει μια συμβολική απάντηση, όπως έκανε το 2020 όταν ο Τραμπ διέταξε τη δολοφονία του Κασέμ Σουλεϊμανί, διοικητή των Φρουρών της Επανάστασης. Τότε, ο πρόεδρος ίσως πιέσει το Ισραήλ να αποκλιμακώσει τον πόλεμο και ενθαρρύνει το Ιράν να επανέλθει σε διαπραγματεύσεις για νέα πυρηνική συμφωνία.

Σε κάθε περίπτωση, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί φαίνεται να εξέφρασε το αίσθημα της περιοχής με την εκτίμησή του: «Τα γεγονότα αυτού του πρωινού είναι εξοργιστικά και θα έχουν διαρκείς συνέπειες», δήλωσε.

Πηγή: Guardian