Πόλεμος στην Ουκρανία | Βλάντισλαβ Ζαντόριν, αιχμάλωτος επί 679 ημέρες

Ο Βλάντισλαβ Ζαντόριν σήμερα είναι 26 ετών. Η φωνή του δεν είναι δυνατή, όταν μιλάει στην κάμερα σκύβει ελαφρώς το κεφάλι. Ο Βλαντ έζησε την κόλαση της ρωσικής αιχμαλωσίας για σχεδόν 2 χρόνια. Και συνεχή βασανιστήρια, αδιανόητα σκληρά. Απελευθερώθηκε στις 3 Ιανουαρίου του 2024 – έκτοτε δίνει τη μάχη κατά της ρωσικής παραπληροφόρησης συμμετέχοντας στην οργάνωση #BreakTheFake.

Ο Ζαντόριν υπηρέτησε στην 35η ξεχωριστή ταξιαρχία πεζοναυτών της Ουκρανίας. Στις 24 Φεβρουαρίου 2022, όταν η Ρωσία εξαπέλυσε την εισβολή, βρισκόταν στο Νησί Ζμίνιι – εκεί όπου βγήκε το εμβληματικό «fuck off», που είπαν οι Ουκρανοί στρατιώτες στο ρωσικό Πολεμικό Ναυτικό, όταν τους ζητήθηκε να παραδοθούν. Έζησε την κόλαση από την πρώτη στιγμή.

Η ιστορία του Βλάντισλαβ Ζαντόριν είναι μαρτυρία για τη βαρβαρότητα του πολέμου στην Ουκρανία

Το πρωί μας βομβάρδισαν, μας περικύκλωσαν, στις 5 το απόγευμα αιχμαλωτιστήκαμε – 2 πολίτες και 80 στρατιώτες. Οι πολίτες είχαν αποχωρήσει.

Οι Ρώσοι στρατιώτες έψαχναν παντού. «Αναζητούσαν κάποια κρυμμένα κουμπιά που θα άνοιγαν μυστικά εργαστήρια με δελφίνια ή κουνούπια. Είχαν εντολές να ψάξουν, αλλά το πίστευαν κιόλας». Στη μονάδα τους υπήρχε προπαγανδιστής που διέδιδε ότι «η Ουκρανία είναι κατασκεύασμα, δεν είναι πραγματική χώρα».

Η αιχμαλωσία του Ζαντόριν κράτησε 679 ημέρες, με μεταφορές σε επτά διαφορετικές φυλακές. «Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν η αβεβαιότητα. Αντέχεις τη βία, αλλά δεν ξέρεις τι θα σου συμβεί την επόμενη ημέρα – αυτό δεν αντέχεται». Βασανιστήρια, σωματικά και ψυχικά, καθημερινά. Στο Σεμπέκινο, ένα χωριό στη Ρωσία, σε ένα μέρος κράτησης, υπέστη για πρώτη φορά βασανιστήριο, με ένα παλιό στρατιωτικό τηλέφωνο και τον μηχανισμό που παράγει τον ηλεκτρισμό για να κάνεις κλήση. «Εκεί μου συνέδεσαν καλώδια στις ρώγες και στους όρχεις και μου έκαναν ηλεκτροσόκ. Επίσης, δεν μας έδιναν φαΐ, μόνο μία φλούδα πατάτας με χώμα πάνω».

Η σωματική κακοποίηση ήταν αδιάκοπη. «Στο Βαλούικι, όταν φτάσαμε με το λεωφορείο, έπρεπε να περάσουμε από έναν μακρύ διάδρομο όπου μας περίμεναν φρουροί με μηχανήματα ηλεκτροσόκ, μπουκάλια, ξύλα, γκλομπ. Μας χτυπούσαν αλύπητα. Δεν είχε σημασία πού – ακόμα και στον πρωκτό, ακόμα και στη γλώσσα».

Είχε πρόβλημα – το σώμα του δεν άντεχε, πονούσε και έτσι δεν μπορούσε να κάτσει σε στάση «βαθύ ημικάθισμα», όταν του το ζητούσαν και έτσι οι φρουροί του έκαναν πάλι ηλεκτροσόκ για να τον αναγκάσουν να καθίσει έτσι.

Η τροφή ανύπαρκτη. Στο Κουρσκ, όπου παρέμεινε για ένα έτος, τους έδιναν τρία κομμάτια ψωμί και λίγο νερό. Η πείνα τούς έκανε να δοκιμάσουν τα πάντα:

Προσπαθούσαμε να πιάσουμε περιστέρια. Δεν τα καταφέραμε. Φάγαμε σκουλήκια, σαπούνι, ακόμα και χαρτί τουαλέτας.

Υπήρξαν φορές που «τρώγαμε οδοντόπαστα». Την έβαζαν πάνω στο ψωμί, προσπαθώντας να πιστέψουν ότι είναι κέικ. Έχασε 60 κιλά στη διάρκεια της αιχμαλωσίας του.

Του ζητώ να μου ονομάσει μερικά από τα βασανιστήρια που είτε ο ίδιος είτε άλλοι Ουκρανοί αιχμάλωτοι πολέμου υπέστησαν: «Βελόνες κάτω από τα νύχια, ηλεκτροπληξία, κόψιμο με λεπίδες ή σπασμένα μπουκάλια, πολλές φορές έσπαγαν τα μπουκάλια στα κεφάλια των αιχμαλώτων, πολλοί αιχμάλωτοι βιάστηκαν από τους φρουρούς ή τους Ρώσους φυλακισμένους. Επίσης, στο Κουρσκ είχαν φέρει ένα μηχανισμό σαν γκιλοτίνα και μας απειλούσαν για να τους σπάσουν ψυχολογικά ότι θα μας κομματιάσουν».

Γιατί τους βασάνιζαν; Αναζητούσαν πληροφορίες ή ήθελαν να τους σπάσουν ψυχολογικά; Ποιος ο λόγος, ρωτάω τον Βλαντ. «Ειδικά το πρώτο εξάμηνο δεν είχαμε καμία πληροφορία να δώσουμε, είχαμε αιχμαλωτιστεί από την πρώτη μέρα της εισβολής, ήμασταν αιχμάλωτοι – δεν είχαμε καμία γνώση. Οι φρουροί μας βασάνιζαν για να διασκεδάσουν».

Στην Αλεξέεβκα ήταν η επόμενη φυλακή που μεταφέρθηκε. Εκεί συνάντησε Ρώσους φυλακισμένους, κάποιοι εξ αυτών ήταν με την Ουκρανία. «Αυτοί ήξεραν πάνω κάτω τι συμβαίνει και μας ενημέρωσαν για το τι γίνεται. Υπήρχαν φυλακισμένοι από όλη τη Ρωσία, από το Κουρσκ ή το Νταγκεστάν ή περιοχές στο ασιατικό τμήμα της Ρωσίας. Όσο πιο κοντά ήταν, ήξεραν περισσότερα, δεν ήταν τόσο θύματα προπαγάνδας, αυτοί από το ασιατικό τμήμα ήταν θύματα προπαγάνδας». Τους μισούσαν, τους έβριζαν.

Οι απόπειρες αυτοκτονίας δεν ήταν σπάνιες. Ο ίδιος έκανε δύο. «Όταν ήμουν στο Κουρσκ, ήμουν σίγουρος πως θα γινόταν ανταλλαγή. Δεν έγινε. Προσπάθησα να βάλω τέλος στη ζωή μου». Τον έσωσαν οι συγκρατούμενοί του.

Επικοινωνία με την οικογένεια δεν υπήρχε. «Μας επέτρεψαν να γράψουμε γράμμα, αλλά το υπαγόρευαν αυτοί. Έπρεπε να λέμε ότι είμαστε καλά, ότι μας προσέχουν». Ήταν μέρος της προπαγάνδας. «Ήθελαν να αποδείξουν ότι δεν παραβιάζουν τη Συνθήκη της Γενεύης».

Το πρωί της ανταλλαγής, στις 3 Ιανουαρίου 2024, «όταν άκουσα το όνομά μου, έπαθα αρρυθμία, έτρεμα, φοβόμουν ότι δεν θα ολοκληρωθεί η ανταλλαγή». 230 ακόμα αιχμάλωτοι απελευθερώθηκαν εκείνη την ημέρα στην περιοχή του Σούμι. Μετά την απελευθέρωση, μεταφέρθηκε σε κέντρο αποκατάστασης. «Όταν, ένα μήνα μετά, είδα τους γονείς μου, δεν ένιωσα τίποτα. Μου πήρε πάνω από δύο μήνες για να νιώσω ξανά κάποιο συναίσθημα». Μετά τον έστειλαν σε κέντρο αποκατάστασης στη Λιθουανία και μετά για 10 ημέρες στα Καρπάθια όρη.

Σήμερα είναι πρεσβευτής του #BreakTheFake. Ξέρει καλά τη δύναμη της προπαγάνδας. «Στην αρχή μάς έλεγαν ότι η Ουκρανία είχε πέσει. Ότι ο ρωσικός στρατός είχε φτάσει στο Λβιβ. Στο Κουρσκ μας έδιναν ρωσικά βιβλία προπαγάνδας, μεταξύ άλλων του Λένιν και του Μαρξ. Αν διαβάζεις συνέχεια τέτοια, στο τέλος νομίζεις κι εσύ ότι έχουν δίκιο».

Στο τέλος της συζήτησης, τον ρώτησα το πώς βλέπει τις συζητήσεις για τον τερματισμό του πολέμου. «Εξαρτάται από τις εγγυήσεις. Αν γίνει μία μικρή εκεχειρία, η Ρωσία θα επανέλθει μετά από 1-2 χρόνια». Δεν σχολίασε περαιτέρω. «Είμαι στρατιώτης, όχι πολιτικός».

Ο Βλάντισλαβ Ζαντόριν είναι ζωντανό σύμβολο ηρωισμού και αντίστασης. Η ιστορία του είναι μαρτυρία για τη βαρβαρότητα του πολέμου και για την αλήθεια που κάποιοι προσπαθούν να κρύψουν.

Οι δράσεις του Break the Fake

Ο δημοσιογράφος Μικάιλο Ντανκάντις, είναι μέλος του προγράμματος Break the Fake και μας μίλησε για τις δράσεις του:

«Οργανώνουμε συναντήσεις σε όλη την Ευρώπη με δημοσιογράφους και αιχμαλώτους πολέμου για να αντιμετωπίσουμε τη ρωσική παραπληροφόρηση. Ο Βλαντ και οι άλλοι φυλακισμένοι πολέμου είναι τα τελευταία θύματα της ρωσικής προπαγάνδας. Όσοι διασώθηκαν έχουν νιώσει στο πετσί τους τη ρωσική προπαγάνδα. Άκουσαν και κατάλαβαν πώς σκέφτονται οι Ρώσοι, πώς μπαίνει στα μυαλά των Ρώσων η προπαγάνδα. Πήγαμε σε 7 χώρες πέρυσι, οργανώνουμε νέες δράσεις φέτος».

«Έχουμε μια ιστοσελίδα όπου συγκεντρώνουμε πληροφορίες για την παραπληροφόρηση και δείχνουμε τις πηγές της ρωσικής προπαγάνδας. Στον Βλαντ έλεγαν ότι δεν υπάρχει χώρα Ουκρανία, ότι η Ρωσία έχει καταλάβει όλη τη χώρα. Του έδιναν βιβλία του Λένιν ή τον έβαζαν να ακούει όλη μέρα ραδιόφωνο με παραπληροφόρηση».

«Αναλύσαμε 5 χώρες όσον αφορά στη διείσδυση της ρωσικής προπαγάνδας: Τσεχία, Γερμανία, Ελβετία, Πολωνία και Ιταλία. Στη Γερμανία βρήκαμε πάνω από 20 πηγές που διακινούσαν ρωσική προπαγάνδα».