Η Κέλλη Κρητικού διαβάζει το μυθιστόρημα «Τα λύτρα» του Πάνου Αμυρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.
Ανασυνθέτοντας τα ιστορικά γεγονότα που ταλάνισαν τη χώρα την περίοδο της Κατοχής και του επερχόμενου Εμφυλίου, ο συγγραφέας Πάνος Αμυράς επιστρατεύει την έμπειρη δημοσιογραφική ματιά του και αποτυπώνει με τη στιβαρή του πένα μια ιστορία μυστηρίου με έντονες πολιτικοκοινωνικές αποχρώσεις. Νουάρ, κατασκοπικό, ιστορικό, κοινωνικό, αστυνομικό, «Τα λύτρα» είναι αδιαμφισβήτητα ένα μυθιστόρημα που ξεπερνάει ταμπέλες και κατηγοριοποιήσεις. Είναι μια ιστορία με φόντο τις αστικές αντιστασιακές οργανώσεις, τον φόβο, την ανασφάλεια, τον θάνατο που καραδοκεί σε κάθε γωνία, σε κάθε αβέβαιη ματιά, σε κάθε στραβοπάτημα. Πόκα γωνία. Μια παρτίδα για την πατρίδα. Το ποντάρισμα ανελέητο και χωρίς ανάσα. Κανείς δεν είναι διατεθειμένος να πάει πάσο και να ανοίξει τα χαρτιά του. Και ο χρόνος μετρά αντίστροφα...
Σεπτέμβριος, 1943. Γερμανική κατοχή. Η Ελλάδα αισθάνεται δίπλα της την πνιγηρή ανάσα του Εμφυλίου. Ο υπαστυνόμος Νίκος Αγραφιώτης επιστρέφει στη χώρα με νέα ταυτότητα, για να προσφέρει και πάλι τις υπηρεσίες του στο έθνος και στις Συμμαχικές δυνάμεις. Μια διπλή απαγωγή όμως θα ανατρέψει τα αρχικά του σχέδια: η εξάχρονη κόρη ενός Γερμανού διπλωμάτη εξαφανίζεται κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, μαζί με τον πεντάχρονο φίλο της, γιο της Ελληνίδας υπηρέτριας του σπιτιού. Ο Αγραφιώτης θα κληθεί να αναμετρηθεί με τον εαυτό του και τις δυνάμεις του, καθώς εισχωρεί στα άδυτα της προδοτικής Ειδικής Υπηρεσίας. Η γνωριμία του με την Αποστολίδου θα τον οδηγήσει σε νέα μονοπάτια, εκεί όπου ο θάνατος καραδοκεί και κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για όσους επιλέγει να εμπιστευτεί.
Ποιος είναι σύμμαχος και ποιος εχθρός; Ακροβατώντας με επιδέξιες κινήσεις πάνω στο νήμα της ανατριχιαστικής υποψίας που κυριαρχεί στη γερμανοκρατούμενη Αθήνα, ο συγγραφέας επιτυγχάνει να υφάνει μια πλοκή με πολλαπλές απολήξεις. Λιτή αφήγηση, μεστοί διάλογοι, περιγραφές που εξυπηρετούν την εξέλιξη της υπόθεσης, καθαρές γραμμές, και άρτια σκιαγραφημένοι χαρακτήρες, αποτελούν τα θεμέλια για να ενωθούν με πιστότητα και πειστικότητα μυθοπλαστικά στοιχεία και ιστορικά γεγονότα. Με σεβασμό και βαθιά έρευνα, με δημοσιογραφική θεώρηση και αντικειμενική ματιά, αναδεικνύονται άγνωστες στιγμές μιας ιδιαίτερα ταραγμένης στιγμής της ελληνικής ιστορίας, μιας οδυνηρής περιόδου που ακόμα στοιχειώνει το σήμερα.
Η απαγωγή των δύο παιδιών δίνει το έναυσμα για να ζωντανέψει η ομιχλώδης ατμόσφαιρα της εποχής και να βρουν καταφύγιο σε αυτήν προδότες, μαυραγορίτες, χαφιέδες, πατριώτες, ουμανιστές. Καθώς οι εξελίξεις για την εξιχνίαση της υπόθεσης τρέχουν, μικρές παράλληλες ιστορίες έρχονται στο φως αναδεικνύοντας την αγριότητα εκείνων των ημερών, την αυτοθυσία που ξεπερνά κάθε λογική, τους βίαιους αποχωρισμούς, τα τραγικά αδιέξοδα, τα συναισθήματα που ξεπερνούν τον χώρο και τον χρόνο και την ίδια στιγμή τα σαθρά προσωπεία που δεν διστάζουν να παραδώσουν αγνές ψυχές στον κατακτητή για ένα καρβέλι ψωμί. Αυτές οι συνταρακτικές αντιθέσεις εφορμούν στην ψυχή του αναγνώστη και τον καθηλώνουν. Του προξενούν μυριάδες αντιφατικά συναισθήματα κάθε στιγμή. Οργή, θυμός, πόνος, συντριβή, ελπίδα, λύτρωση, χαρμολύπη. Και τον προκαλούν να θυμηθεί να αναστοχαστεί, να μάθει, να γνωρίσει το χθες για να προχωρήσει στο αύριο. Πάντα μέσα από τις εξελίξεις μιας αστυνομικής υπόθεσης και χωρίς ίχνος διδακτισμού.
Κεντρικός ήρωας, όπως και στο πρώτο βιβλίο του συγγραφέα «Ο λιμός», είναι ο Νίκος Αγραφιώτης. Μια προσωπικότητα ολοκληρωμένη, δυναμική, σύνθετη. Μέσα από τις αποφάσεις που παίρνει και τις υπολογισμένες κινήσεις του, ξεδιπλώνονται αριστοτεχνικά όλες οι πτυχώσεις της ψυχοσύνθεσής του. Διαφαίνονται οι φόβοι και οι αγωνίες του, οι ανασφάλειες που τον κατακλύζουν και τον στήνουν στον τοίχο διαρκώς, οι αξίες που πρεσβεύει με τη στάση του, οι αρχές που οδηγούν τα βήματά του στις πιο επικίνδυνες διαδρομές, ο έρωτάς του για την Έλλη, οι αγωνίες που διαπερνούν το είναι του καθημερινά και δεν του επιτρέπουν να ανασάνει. Μέσα από τον αγώνα του παλεύει να παρηγορήσει την πληγωμένη του ψυχή και να μείνει ζωντανός, να κρατήσει ακόμα άσβεστη την ελπίδα. Και να βρει τους ενόχους, αποδίδοντας δικαιοσύνη. Οι χαρακτήρες που τον πλαισιώνουν, μυθικές φιγούρες αλλά και ήρωες της εποχής εκείνης- κυρίως αφανείς- εγκληματίες και προδότες, διαμορφώνουν τις κατάλληλες συνθήκες για την ισορροπημένη ανάπτυξη της πλοκής. Ξέρουν πότε πρέπει να δράσουν και πότε να μείνουν στο περιθώριο. Πρόσωπα και προσωπεία απογειώνουν τη σκοτεινή ατμόσφαιρα, φωτίζουν την εσωτερική πάλη των πρωταγωνιστών και δευτεραγωνιστών ανάμεσα στον πατριωτισμό και στη ζωή, ανάμεσα στην ευσυνειδησία και στην προδοσία, ανάμεσα στην υπερηφάνεια και στην αγάπη.
Η δαμόκλειος σπάθη των Γερμανών στέκει διαρκώς πάνω από τα κεφάλια όλων δημιουργώντας μια ασφυκτική ατμόσφαιρα που ανεβάζει την αδρεναλίνη στα ύψη και προσφέρει στον αναγνώστη ένα αγωνιώδες παιχνίδι στρατηγικής για γερά νεύρα. Οι αποκαλύψεις που έρχονται στο φως είναι συγκλονιστικές. Οι ανατροπές διαδέχονται η μία την άλλη σε μια σφιχτή και καλοδουλεμένη πλοκή, χωρίς κενά και ασάφειες. Το μυστήριο συναντά τη λύση του μέσα από αληθοφανείς καταστάσεις και ατράνταχτα στοιχεία ρίχνοντας φως στα καθημερινά παιχνίδια ζωής και θανάτου.
«Τα λύτρα» είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με έντονα ιστορικά στοιχεία, μια ηθογραφία γεμάτη μυστήριο, μια κατασκοπική περιπέτεια στα χρόνια της Κατοχής. Είναι ένα μυθιστόρημα που καθηλώνει κάθε απαιτητικό αναγνώστη.
14°
