Η Νεάπολη είναι κάτι σαν το βελούδινο πέρασμα μεταξύ των δύο πιο αντιφατικών συνοικιών του κέντρου. Τα Εξάρχεια και το Κολωνάκι. Στα έντυπα αφιερώματα η κάθε μία από τις δύο αυτές γειτονιές τής κλέβει δρόμους. Όμως η Νεάπολη μετράει την αυτονομία της από το 19ο αιώνα. Ανάμεσα από το λόφο του Στρέφη και του Λυκαβηττού, με βόρειο όριο την Αλεξάνδρας και νότιο την Τριλογία, χαρακτηρίστηκε ως η συνοικία των φοιτητών του πανεπιστημίου και των κινημάτων τους, η συνοικία της ανερχόμενης αστικής τάξης και των αθηναίων διανοούμενων, η συνοικία με τις αυλές και τα αθηναϊκά νεοκλασικά σπίτια. Εδώ όπου δραστηριοποιούνται για πολλά χρόνια, πέραν της Τριλογίας, το Γαλλικό Ινστιτούτο, η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, η Ελληνοαμερικανική Ένωση και πλήθος εκδοτικών οίκων, βιβλιοπωλείων και άλλων οργανισμών.
Η Ελληνοαμερικανική Ένωση και το Hellenic American College (HAEC) σε συνεργασία με το Hellenic American University (Nashua, NH, USA), παρουσιάζουν την έκθεση-αφιέρωμα στην αθηναϊκή συνοικία της Νεάπολης με τίτλο «#NeapolisAthina: και τώρα και τότε», σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης Λουΐζας Καραπιδάκη. Μέσα από πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό που παραχώρησαν κρατικά και ιδιωτικά αρχεία και ιδρύματα, αναδεικνύεται το παρελθόν της Νεάπολης, ενώ με την ομαδική εικαστική έκθεση 31 σύγχρονων καλλιτεχνών που κατοικούν ή έχουν σχέση με την περιοχή, το πολιτιστικό παρόν της.
7 από τους 31 καλλιτέχνες της έκθεσης μιλούν για τη γειτονιά τους
Μυρτώ Ξανθοπούλου
«Κάθε μέρα ανεβαίνω την Ασκληπιού και πάντα σκέφτομαι τα ίδια πράγματα. Πως θα έπρεπε να είχα πάρει τη Μαυρομιχάλη, πως η σχεδόν ανηφόρα είναι χειρότερη από την ανηφόρα. Πως εδώ, ό,τι καιρό και να κάνει είναι πάντα η ίδια εποχή. Στη συνέχεια, πώς συνεχίζει και λειτουργεί τόσα χρόνια αυτό το κεφενείο στην Κομνηνών εφόσον δεν πατάει ποτέ κανένας. Ο ήλιος λεκιάζει εδώ και αλλού, μα πιο πολύ στην Ασκληπιού. Σημείο τήξης, σημείο πρήξης, στίξες, βήξης, φίξης. Φα. Φαράκλα, φαρέτρα, φακλάνα, φαΐ, φακές, φεσώνω, φοίνικας, Φαναριωτών. Φτάνω προς το τέρμα. Α, και πού πηγαίνουν όλα αυτά τα περιστέρια που πεθαίνουν. Και πάντα καταλήγω, Αλεξάνδρας».
Έργο του Ηλία Χαρίση
Δάφνη Ρόκου
«Τα φαντάσματα των παλιών πεύκων σκιάζουν ακόμα την άσφαλτο της Νικηφόρου Ουρανού με την πανσέληνο. Παλιά οι γυναίκες που έμεναν στην περιοχή λεγόντουσαν Μαρίες και αντάλλασσαν τηγανιτές πατάτες και ρόδια απ’ τα παράθυρα. Μίλαγαν πολύ μεταξύ τους. Ύστερα ήρθαν άνθρωποι των γραμμάτων και ο Χαλεπάς και ο Μερλιέ και ο Πικιώνης και πάλι μίλαγαν με την ίδια θερμότητα. Σήμερα δεν μιλάει κανείς σε κανέναν. Μόνο κάτι περίεργα πλάσματα στέλνουν ακόμα σήματα το ένα στο άλλο, σκαρφαλωμένα στην απομόνωση».
Έργο του Γιώργου Μπουρναζάκη
Γιώργος Χατζηελευθερίου Κορδώνης
«4 μήνες Νεάπολη Εξαρχείων. Η πιο μακρόχρονη επαφή με την περιοχή ήταν το dvd club του Λευτέρη για σινεφίλ ταλαιπωρία. Δεν είναι γκέτο μεταναστών ούτε οικονομικά ανθηρών. Αν η πόλη σου είναι η Αθήνα είναι Αθήνα. Δεν είναι τσιμέντο αραιωμένο με πράσινο για οικογένειες. Χώρος εργασίας. Φτιαγμένων ρετιρέ και κατήφειας υπογείων. Ενθουσιασμένων εναλλακτικών Γερμανών, Σκανδιναβών. Θέα στη θάλασσα από βράχους αγκαλιά με γρυλλίζοντες απόμερους ανθρώπους. Και μες το σκοτάδι που στέκεται κυλάνε γύρω σου 3 μοντέλα, ηθοποιοί. Καλλιεργημένοι και αγριόχορτα. Λαϊκή της Καλλιδρομίου για αίσθημα γειτονιάς και φασολάκια. Περαστικά ρουχαλάκια να διασκεδάζουν τα ωμάκια και τις κοιλιές φοιτητριών στο απέναντι μπαλκόνι όμοια με αυτές όπως θα βγουν σε λίγο ζωηρές με όποιο από αυτά τελικά στάθηκε πάνω τους. Πτωχοκομείο με ουρά απέναντι απ’ το σούπερ μάρκετ μα κατεβάζεις τα μούτρα για την ντέρμπι σου. Παρτάκια και οκλαδόν φαντασιαζόμενων την ελευθερία νεαρών. Ο ποπός στην χρησιμοποιημένη βελόνα χωρίς ίχνος υπερπληροφόρησης 60άριδων Αθηναίων Μικ Τζάγκερ περί μακροημέρευσης, πρόληψης και μακροζωίας. Ένα χάος με λίγα λόγια που με μια μπύρα το χαίρομαι να ζει γύρω μου. Πάντα σε μια πόλη θέλεις κάτι να ζει μαζί σου. Ίσως ένα ποτάμι, ίσως θάλασσα. Εδώ η βουή».
Γιώργης Νουκάκης
«Η Νεάπολη Εξαρχείων βρίσκεται ανάμεσα σε δύο πάρκα, τον λόφο του Λυκαβηττού και τον λόφο του Στρέφη. Από την κορυφή του λόφου του Στρέφη φαίνεται έντονα το ανάγλυφο του εδάφους πάνω στο οποίο είναι χτισμένη η Νεάπολη. Οι πολυκατοικίες κατεβαίνουν λίγο μέχρι τη Ζωοδόχου Πηγής για να αρχίσουν πάλι να σκαρφαλώνουν τις πλαγιές του Λυκαβηττού. Οι θορυβώδεις και καπνισμένες Χαριλάου Τρικούπη και Ιπποκράτους ριγματώνουν την μάζα των κτιρίων διασχίζοντάς την. Συζητώντας με τον Στρατή Μπουρδάκη, δασολόγο που ζει στους πρόποδες του Στρέφη, μου λέει ότι στον λόφο έχει καταγράψει 95 είδη πουλιών, με πιο απρόσμενο επισκέπτη μια μπεκάτσα! Ένας αντίστοιχος αριθμός απαντάται στον Λυκαβηττό. Από τη βεράντα μπροστά από το δωμάτιό μου, στους πρόποδες του Λυκαβηττού, η Νεάπολη κατρακυλάει προς τον Στρέφη. Τα πουλιά από τους λόφους εισρέουν στη χτισμένη πυκνά περιοχή. Τα κοτσύφια του Στρέφη συναντιούνται με τις καρακάξες του Λυκαβηττού στις ταράτσες της Νεάπολης».
Έργο του Αλέξη Κυριτσόπουλου
Αλέξης Κυριτσόπουλος
«Διασχίζω τη Χαριλάου Τρικούπη. Το περίπτερο του Παντελή. Τότε, του Ηρακλή. Και απέναντι, τα κορίτσια μπροστά στο φαρμακείο του Τριανταφυλλίδη, περίμεναν το λεωφορείο για Αρσάκειο. Η Άντα, η Ντένια. Από το περίπτερο του Ηρακλή αγόρασα το πρώτο μου πακέτο τσιγάρα κι έκανα πρόβες σαν ηλίθιος στο σπίτι, μπροστά στον καθρέπτη. Προσπερνώ τη Μαυρομιχάλη, όπου το σπίτι που μεγάλωσα, με την αυλή, τη γαζία, τον Ρούκα και την κυρία Μαργιέτα∙ γκρεμίστηκε συμπτωματικά όταν πέθανε ο πατέρας μου. Εκεί, πιο παλιά, γυρίζοντας με τη μαμά μου ακούσαμε ομιλίες. Ποιος να 'ναι τέτοια ώρα. Ήταν έκπληξη του μπαμπά, το ραδιόφωνο. Στη θέση του παλαιού καφενείου, ανοικοδομήθηκε το καφέ Κοραής. Στο βενζινάδικο πιο κάτω, στην Ιπποκράτους, τότε πουλούσαν και στρατιωτάκια. Στη Μαυρομιχάλη περνούσε ο μανάβης κύριος Στέλιος με το καρότσι με άλογο. Ο γιος του αργότερα, ντυμένος φαντάρος. Ο Σουσάνης, η κυρία Γιαννούλα, η κυρία Παντελοπούλου, η Γιωργίτσα, ο Μπολούκος. Προχωρώ στην υπέροχη Διδότου. Πολύ αργότερα, στο Παρίσι, όταν είδα την επιγραφή “Imprimeries Didot”, σκόνταψα. Και οπωσδήποτε, στρίβω Δελφών. Τώρα βγήκα από το σπίτι. Σκουφά. Σίνα, το Γαλλικό Ινστιτούτο, η madame Ξυδιά, η κυρία Αντωνοπούλου. Η κυρία Μέλπω Μερλιέ. Στο κέντρο Μικαρασιατιών Σπουδών δούλευε η μητέρα μου∙ συνεργάστηκα κι εγώ. Το κέντρο στεγάστηκε για λίγο Ναυαρίνου και Μαυρομιχάλη. Περνούσε η Ευανθία σχολώντας από το Saint Joseph με άσπρο κολλαριστό γιακαδάκι. Διαβάζοντας για τους πρόσφυγες μια μέρα, αναστατώθηκα και γύριζα γύρω-γύρω το τετράγωνο. Η κλινική Σμπαρούνη με το παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής, που σήμερα ισοπεδωμένα προσφέρουν υπηρεσίες πάρκινγκ, απέναντι από τον άρτι μετακομισθέντα Καδιανάκη – και τώρα τρέχουμε στην Αλεξάνδρας...»
Μάρκος Καμπάνης
«Νεάπολη, η συνοικία των φίλων, αγαπημένων ποιητών και ζωγράφων. Ο τόπος που κρατάει ακόμη μυρωδιές γειτονιάς μέσα στην πόλη. Η συνοικία την οποία για χρόνια διέσχιζα ανάμεσα στο σπίτι και το εργαστήριο, ώσπου να κατοικήσω ο ίδιος. Το σπίτι του Γιαννούλη Χαλεπά το έζησα γεμάτο με αγάλματα και σχέδια και έγινε δικό μου για μικρό αλλά ουσιαστικό διάστημα. Ο τόπος ενός μεγάλου έρωτα. Ο τόπος μιας νικηφόρας δοκιμασίας».
Θεοδώρα Κοκκίνου
«Σηκώνω το βλέμμα μου ψηλά. Από πάνω μου κρέμονται τα ρετιρέ της Νεάπολης, σχεδόν σβησμένα από τον ήλιο. Εδώ κάτω το φως ασαφές και κάπως γκρίζο... Το πεζοδρόμιο αγκαλιάζει ένα μαρμάρινο σκαλοπάτι. Πάνω του επιβλητική, η πόρτα ενός νεοκλασικού. Δύο βήματα πιο κει, μια τζαμαρία πολυκατοικίας. Μέσα της βυθισμένο ένα έπιπλο παλιό, ξεχειλισμένο από γράμματα και πακέτα, περιμένει σιωπηλό τους ενοίκους να το ψαχουλέψουν. Νεάπολη. Όλα μαζί. Και η μέρα και η νύχτα και το χθες και το σήμερα».
«#NeapolisAthina και τώρα και τότε»
Η επιμελήτρια της έκθεσης Λουίζα Καραπιδάκη μας ξεναγεί: «Η πρόταση της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης και του Hellenic American College (HAEC) να οργανωθεί έκθεση "ευαισθητοποίησης" για τη Νεάπολη των Αθηνών αποτέλεσε πρόκληση. [...] Ο τίτλος της έκθεσης #NeapolisAthina, και τώρα και τότε, ξεκινά συμβολικά με το πρόθεμα ετικετών σε ιστότοπους κοινωνικών δικτύων (hashtag), ως παραπομπή στο σύγχρονο τρόπο επικοινωνίας. Οι λατινικοί χαρακτήρες συμβολίζουν την πολυπολιτισμική πλευρά της συνοικίας και ο υπότιτλος προσδιορίζει το διττό εκθεσιακό περιεχόμενο.
Η έκθεση επιχειρεί για πρώτη φορά μια συστηματική, ιστορική και πολυθεματική επισκόπηση για τη Νεάπολη, με κάθετη (χρονολογική) και οριζόντια (θεματική) αντιμετώπιση. Ο θεατής έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί στα 180 περίπου χρόνια ιστορίας της, να ανακαλύψει πτυχές της μαθητικής και πανεπιστημιακής ζωής, πλευρές της καθημερινότητας, χώρους πολιτισμού και ψυχαγωγίας και να μάθει για διάσημους και μη "Ναπολιτάνους", μέσα από εικόνες, λογοτεχνικά κείμενα και ιστορικές πηγές. [...]
Το εικαστικό μέρος απαρτίζεται από καλλιτεχνικές γραφές 31 δημιουργών και συνθέτει μια ενδιαφέρουσα εικαστική πολυφωνία διαφόρων εκφραστικών μέσων με ζωγραφική, γλυπτική, εικαστικές εγκαταστάσεις και έργα σύγχρονης τεχνολογίας. Μέσα από την πολυγλωσσία των έργων, εννοιολογικών, στρατευμένων, σουρεαλιστικών, ποιητικών, εξπρεσιονιστικών, μεταμοντέρνων, παραστατικών ή αφαιρετικών, εκφράζονται προβληματισμοί και απόψεις σχετικά με το σύγχρονο κοινωνικό γίγνεσθαι της περιοχής. Δημιουργείται έτσι ένας ελκυστικός δίαυλος επικοινωνίας και ένα είδος εν-συναίσθησης μεταξύ του θεατή, των εικονογραφικών αφηγήσεων και των συνοδευτικών κειμένων των καλλιτεχνών...»
14°
