Ε, λοιπόν αυτό είναι ένα βιβλίο που θα σου προξενήσει αντιφατικά συναισθήματα, καθώς θα το διαβάζεις, γιατί αναμφίβολα ο Μπαρνς γράφει δαιμονισμένα απολαυστικά, αλλά και η μεταφράστριά του, Κατερίνα Σχινά, κρατά το ίσο του ανέπαφο από κάθε λάθος κατά τη μεταφορά του. Κι έως εδώ όλα καλά, μέχρι που στην πορεία κι, ενώ το απολαμβάνεις το βιβλίο, συνειδητοποιείς, καθώς τρέχουν οι σελίδες, πως αρχίζεις κι εσύ να θλίβεσαι, σαν διάδραση, το ίδιο βαθιά με τους ήρωες.
Γιατί ο Μπαρνς αυτό καταφέρνει. Να γράψει ένα μυθιστόρημα που είναι σαν να το διαβάζεις φορώντας αυτές τις ηλεκτρονικές μάσκες 3D, που ο χρήστης τους είναι σαν να ζει αυτό που βλέπει, ενώ όλοι ξέρουμε πως βιώνει μια virtual εμπειρία. Και ειδικά αυτός. Ο χρήστης- αναγνώστης. Μα δεν μπορείς να σταματήσεις να λυπάσαι καθώς ο αφηγητής Πολ σού διηγείται τη δική του μοναδική ιστορία.
Κι ας δεν προοιωνίζεται στην αρχή τίποτα από όσα θα συμβούν. «Όμως ποτέ μην το ξεχνάς, νεαρέ Κύριε Πολ. Όλοι έχουν την ερωτική τους ιστορία. Όλοι. Μπορεί να ήταν φιάσκο, μπορεί να ξεφούσκωσε, μπορεί ποτέ να μην προχώρησε, μπορεί να ήταν φαντασίωση - αυτό δεν την κάνει λιγότερο πραγματική. Βλέπεις ένα ζευγάρι και σου φαίνεται ότι βαριούνται αφόρητα ο ένας τον άλλο· σου είναι αδύνατον να φανταστείς ότι έχουν οτιδήποτε κοινό, αναρωτιέσαι γιατί εξακολουθούν να είναι μαζί. Αλλά δεν είναι απλώς συνήθεια, δεν είναι βόλεμα, δεν είναι εφησυχασμός, δεν είναι σύμβαση, δεν είναι οτιδήποτε τέτοιο. Είναι γιατί κάποτε είχαν την ερωτική τους ιστορία. Όλοι είχαν. Είναι η μοναδική ιστορία».
Ένα low- fi κλάμα, πολύ χαμηλής συχνότητας μα γοερής έντασης, ειδικά από το δεύτερο και πέρα μέρος του βιβλίου, είναι το τελευταίο του Τζούλιαν Μπαρνς. Μια μυθιστορία που ξεκινά σαν τα πρώτα λεπτά της ταινίας «Ο Πρωτάρης», ναι, ο Πολ και η Σούζαν έχουν τεράστια διαφορά ηλικίας, εκείνος δεκαεννιά, φοιτητής, καλοκαίρι, εκείνη ώριμη, μητέρα δυο ενήλικων κοριτσιών, γνωρίζονται στο τένις κλαμπ ενός λονδρέζικου προάστιου, and here's to you, Mrs Robinson, Jesus loves you more than you will know, oh, on, oh. Αγαπιούνται σωματικά, συμπλέουν ψυχικά, ασχέτως έναν η Σούζαν του Μπαρνς δεν έχει καμιά σχέση ως προς τη γοητεία και τη θηλυκότητα με την Αν Μπάνκροφτ της ταινίας. Η ιστορία αγάπης ξεκινά, και για τον Πολ δεν είναι παρά μια ευκαιρία να κοντράρει τους πληκτικά συντηρητικούς γονείς του. Όπως και το μικρόψυχο προάστιο. Ενώ για εκείνην, μια ευκαιρία για να ζήσει επιτέλους κάτι περισσότερο από έναν δυσλειτουργικό από την αρχή και σφόδρα πλέον εκφυλισμένο γάμο. Κι εδώ τελειώνει κάθε σχέση με τον «Πρωτάρη».
Κι αρχίζει το βιβλίο του Μπαρνς, μια στιβαρή λογοτεχνία που το ερώτημά της από τον ήρωα προς τον αναγνώστη, αλλά και τούμπαλιν, είναι αυτό: Θα προτιμούσες να αγαπάς πολύ και να υποφέρεις πολύ, ή να αγαπάς λίγο ώστε να υποφέρεις λίγο; Ογκομετρείται ο έρωτας σαν φυσικό φαινόμενο, ώστε από την περιεκτικότητα και τη δύναμή του να καταγραφούν ασφαλώς τα επόμενα του τέλους των «υγρών» του; Όταν εξατμιστούν, ή εξαϋλωθούν, όταν η αγάπη τελειώσει κι ο χρόνος φέρει το αναπόφευκτο; Λίγο ακόμα σπόιλερ: Το καλοκαίρι τελειώνει, μα η αγάπη συνεχίζεται, συγκατοικούν, συμβιώνουν, συναρπάζονται από την ευκολία με την οποία τα δυο ασύμβατα για την κοινωνία και το οικογενειακό τους περιβάλλον έγιναν ένα.
Όμως από το δεύτερο μέρος και μετά, ο Μπαρνς τελειώνει με κάθε ψευδαίσθηση του ροζ κοινού που καταναλώνει ρομαντικά βιβλία: όλα γκρεμίζονται σταδιακά αργά και νομοτελειακά παταγωδώς. «Ο εραστής μέσα στην παραφορά του, δεν θέλει να “κατανοήσει” τον έρωτα, αλλά να τον βιώσει, να νιώσει την ένταση, την εναρμόνισή του με τα πράγματα, την επιτάχυνση της ζωής, την απολύτως δικαιολογημένη φιλαυτία, τη λάγνα αναίδεια, τον χαρούμενο στόμφο, την ήρεμη σοβαρότητα, τη φλογερή λαχτάρα, τη βεβαιότητα, την απλότητα, την πολυπλοκότητα, την αλήθεια, την αλήθεια, την αλήθεια του έρωτα». Αλήθεια και έρωτα αναζητούν ο Πολ και η Σούζαν. Όμως στο ευαίσθητο, σπαρακτικό, σκοτεινό και ευφυές μυθιστόρημα του Μπαρνς, «...το τέλος ήταν τρομερό και η μέση είχε επισκιάσει την αρχή. Όχι, αυτό που εννοούσε ήταν άλλο: ήταν ύστατο καθήκον του, και προς εκείνη και προς τον εαυτό του να τη διατηρεί στη μνήμη του όπως όταν πρωτοσυναντήθηκαν. Να την ανακαλεί μέσα του σε ό,τι θεωρούσε αθωότητά της: αθωότητα της ψυχής. Προτού η αθωότητα κηλιδωθεί. […]Κοίτα, Κέιζι Πολ, κάνω το νούμερό μου της εξαφάνισης. Να χάσει από τα μάτια του τον πρώτο άνθρωπο – τον μόνο άνθρωπο – που είχε αγαπήσει».
13°
