Η ίδια η πεδιάδα της Θεσσαλονίκης, είναι δημιούργημα των προσχώσεων των ποταμών που έρεαν μέσα σ’ αυτήν τα τελευταία 2.500 χρόνια. Το Δέλτα αποτελεί καταφύγιο για εκατοντάδες είδη πουλιών. Έχουν παρατηρηθεί περίπου 215 διαφορετικά είδη, από τα οποία 109 είδη είναι υγροτοπικά ή παρυδάτια, είδη δηλαδή που εξαρτώνται απόλυτα από την ύπαρξη νερού. Αυτά, χρησιμοποιούν την περιοχή για να φωλιάσουν, να ξεχειμωνιάσουν ή ως σταθμό κατά τη μετανάστευσή τους.
Οι ερωδιοί είναι τα πιο χαρακτηριστικά πουλιά την άνοιξη και το καλοκαίρι, μιας που φωλιάζουν στην περιοχή σε μία από τις σημαντικότερες αποικίες στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. Μπορεί να παρατηρήσει κανείς Λευκοτσικνιάδες, Νυχτοκόρακες, Κρυπτοτσικνιάδες και Πορφοροτσικνιάδες από τον Απρίλιο ως τα τέλη Σεπτεμβρίου να τρέφονται στους εκτεταμένους ορυζώνες, στους αλμυρόβαλτους κατά μήκος της θάλασσας ή στα κανάλια και τις όχθες του ποταμού. Την ίδια εποχή θα δει κανείς Χουλιαρομύτες, Χαλκόκοτες και Κορμοράνους ή χαραδριόμορφα πουλιά όπως Κοκκινοσκέλιδες, Καλαμοκανάδες, Αβοκέτες, Θαλασσοσφυρικτές και γλαρόνια.
Χιλιάδες πάπιες χρησιμοποιούν την περιοχή για να περάσουν το χειμώνα τους. Οι πάπιες αυτές συνήθως γεννούν σε βορειότερες χώρες και έρχονται στο Δέλτα για να περάσουν το χειμώνα τους σε ηπιότερες καιρικές συνθήκες. Μερικά είδη πάπιας όπως οι Βαρβάβες ή οι Πρασινοκέφαλες μένουν και γεννούν εδώ. Έχουν παρατηρηθεί 12 διαφορετικά είδη πάπιας. Την ίδια εποχή παρατηρούμε πολλά αρπακτικά πουλιά όπως Ποντικοβαρβακίνες, Αετογερακίνες και διάφορα είδη γερακιών, κάποια άλλα είδη ερωδιών όπως ο Αργυροτσικνιάς που παλιότερα φώλιαζε στο Δέλτα, ο Σταχτοτσικνιάς, αλλά και χήνες και παρυδάτια πουλιά όπως Σκαλίδρες, Τουρλίδες και Χαλικοκυλιστές. Τα περισσότερα όμως παρυδάτια πουλιά παρατηρούνται κατά την περίοδο της ανοιξιάτικης και της φθινοπωρινής μετανάστευσης, καθώς το Δέλτα αποτελεί ένα σημαντικό σταθμό στη μακριά πορεία των πουλιών που μεταναστεύουν.
Η εξέλιξη του Δέλτα του Αξιού δείχνει τη σημαντική συμβολή του Αξιού στη διεργασία αυτή. Το μεγαλύτερο τμήμα της πεδιάδας της Θεσσαλονίκης αρδεύεται από τα νερά του Αξιού. Στην περιοχή του Αξιού παράγεται περισσότερο από το 70% της ελληνικής παραγωγής ρυζιού, γεγονός με μεγάλη οικονομική σημασία για τους κατοίκους. Στο Δέλτα και στις αβαθείς θαλάσσιες εκτάσεις βρίσκει τροφή και προστασία ο γόνος των περισσότερων ψαριών του Θερμαϊκού κόλπου, γεγονός με τεράστια σημασία για την πλουσιότατη σε αλιεύματα αυτή θαλάσσια περιοχή της Ελλάδας. Η παραγωγή μυδιών στον Αξιό αντιπροσωπεύει το 90% περίπου της συνολικής παραγωγής μυδιών στην Ελλάδα, ενώ η συλλογή των άλλων οστράκων αντιπροσωπεύει το σύνολο της εθνικής παραγωγής. Η μυδοκαλλιέργεια, αποτελεί μία πολύ σημαντική δραστηριότητα με μεγάλα οικονομικά οφέλη για τους κατοίκους. Η αμμοληψία τέλος, από διάφορα σημεία της κοίτης του ποταμού καλύπτει μεγάλο μέρος των οικοδομικών αναγκών του νομού.
