Ο εχθρός του καλού- Michael Arditti, μτφ. Χρήστος Οικονόμου, εκδ. Πόλις
«Γιατί για όλα αυτά φταίμε κι εσύ κι εγώ κι όλοι οι λαπάδες που μας κυβερνάνε. Δες τι γίνεται εδώ μέσα. Η ελευθερία της συνείδησης είναι δικαίωμα όλων μας, σωστά; Παρότι οι μισοί από τους κατάδικους εδώ μέσα δεν ξέρουν τι θα πει συνείδηση…» Το άνωθεν σταχυολογημένο απόσπασμα περιγράφει σε τρεις γραμμές το πρόβλημα των καιρών μας – την έλλειψη (ή τη μεγάλη ελαστικότητα) της συνείδησης. Μόνο που το βιβλίο δεν εξερευνά το συνειδησιακό πρόβλημα μέσα από πολιτικές/κοινωνικές συγκρούσεις, αλλά από συγκρούσεις μεταξύ φονταμεταλιστών και φιλελεύθερων (από σκεπτικιστές μέχρι προοδευτικούς θρησκευόμενους).
Τα πέντε μέλη της οικογένειας Γκράνβιλ δεν είναι αυτό που λέμε μια τυπική αγγλική οικογένεια. Ο πατέρας είναι ένας επίσκοπος που δεν έχει παραιτηθεί, παρόλο που η δημόσια δήλωσή του «Πιστεύω στον Θεό όχι επειδή έπλασε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα Του, αλλά επειδή ο άνθρωπος έπλασε τον Θεό κατά τη δική του εικόνα» έχει προκαλέσει το κοινό αίσθημα. Η σύζυγός του είναι μια ανθρωπολόγος που η επιστημονική εργασία της για μια φυλή της Ταγκανίκα έγινε σημαία σε κάθε διαδήλωση ή συναυλία τη δεκαετία του ’70. Ο γιος τους Μάικ κατέληξε στην Ινδία από ανθρωπιστικό ενδιαφέρον, όπου και πέθανε νέος από δηλητηρίαση. Ο δίδυμος αδελφός του Κλέμεντ ζωγραφίζει θρησκευτικά θέματα για εκκλησίες, με φιλελεύθερο και ανανεωτικό πνεύμα, προκαλώντας σκάνδαλα, που θα πάρουν τεράστιες διαστάσεις όταν ανακαλύψουν οι δημοσιογράφοι πως έχει σχέση μ’ έναν καθηγητή και πως είναι άρρωστος από AIDS. Τέλος, η αδελφή του Ζουζάνα, αν και επιτυχημένη υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων, φλερτάρει με την ιδέα να εισχωρήσει σε μια σκληροπυρηνική ομάδα χασιδιστών.
Νομίζω πως ο Aρντίτι μπορεί να χαρακτηρισθεί άξιος μαθητής της μεγάλης συγγραφέως Άιρις Μέρντοχ. Με εμμονικό τρόπο διαπραγματεύεται ένα θέμα «ηθικής» τάξεως δημιουργώντας επεισόδια και ήρωες που σαρκώνουν τους στοχασμούς του. Το μόνο πρόβλημα –όπως και στη Μέρντοχ– είναι η «αγγλικότητα» που το διακρίνει. Αν και οι ήρωες έχουν πάθη, αμφιβολίες, καύλες, προκρίνεται μια (σχεδόν) υπεράνω στάση, που για έναν Έλληνα αναγνώστη είναι δυσκολοχώνευτη. Παραμένει, όμως, ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο και πάνω απ’ όλα τίμιο στις προθέσεις του. Αν και δεν κάνει καμία παραχώρηση προκειμένου να «γλείψει» τους αγνωστικιστές αναγνώστες, πιστεύω πως αυτοί είναι που θα ενθουσιαστούν, αρκεί να μην έχουν αντικαταστήσει τη θρησκευτική πίστη με μιαν άλλη, ακραίας μάλιστα μορφής: «Θα μπορούσες, όμως, να την αμφισβητήσεις λιγάκι. Όπως ξέρεις, ανέκαθεν θεωρούσα ότι η πίστη στην απόλυτη αλήθεια είναι επικίνδυνη».
Υ.Γ. Είναι σοκαριστικό πως οι περισσότεροι ήρωες-εκπρόσωποι της παλιάς γενιάς είναι πιο φιλελεύθεροι από αυτούς της νεότερης γενιάς.
Στο «Σκυλί των Μπάσκερβιλ» (1902), που έγραψε ακριβώς στα μισά της καριέρας του, ο Κόναν Ντόιλ αναγκάστηκε να αναστήσει το διασημότερο ντετέκτιβ όλων των εποχών, τον Σέρλοκ Χολμς, τον οποίο είχε «σκοτώσει» 8 χρόνια νωρίτερα στην ιστορία «Τελικό πρόβλημα». Περισσότερα από εκατό χρόνια αργότερα, η καταπληκτική διασκευή του από δύο προικισμένους δημιουργούς –τον Ι.Ν.Τζ. Κάλμπαρντ, εικονογράφο και σεναριογράφο, και τον Ίαν Έτζιντον, έναν από τους πιο γνωστούς σεναριογράφους της Βρετανίας– είχε σαν αποτέλεσμα το ατμοσφαιρικό αυτό graphic novel, που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
25°
