Έρχεται. Με το συναρπαστικό θρίλερ «Περισσότερο αίμα», νέες ταινίες, μια τηλεοπτική σειρά στα σκαριά και με ακόρεστη διάθεση για αναρρίχηση στην Κάλυμνο. Τι παραπάνω να ειπωθεί για το διάσημο Νορβηγό συγγραφέα;
20 βιβλία μεταφρασμένα σε 40 γλώσσες, πωλήσεις 25 εκατομμυρίων αντιτύπων, βραβευμένες μεταφορές στον κινηματογράφο, νέες ταινίες στα σκαριά, μια πολυαναμενόμενη είσοδος στο σύμπαν των τηλεοπτικών σειρών –τι παραπάνω μπορεί να ειπωθεί για το Νορβηγό συγγραφέα που απασχολεί την επικαιρότητα περισσότερο από κάθε ομότεχνό του; Με ένα νέο συναρπαστικό θρίλερ σε κυκλοφορία αυτή την εβδομάδα, το «Περισσότερο αίμα» (εκδ. Μεταίχμιο), και με ακόρεστη διάθεση για αναρρίχηση στην Κάλυμνο, την οποία επισκέπτεται ανελλιπώς τα τελευταία χρόνια, ο δημιουργός του εμβληματικού Χάρι Χόλε μιλά στην A.V. λίγο πριν κάνει στάση στην Αθήνα την Παρασκευή.
Να υποθέσω ότι σας πετυχαίνω σε καλή διάθεση, κύριε Νέσμπο; Η αγαπημένη σας Τότεναμ πέρασε νικηφόρα από την έδρα της Σάντερλαντ.
Ασφαλώς με χαροποιεί το παραμικρό θετικό αποτέλεσμα των ομάδων που υποστηρίζω. Καμιά τους άλλωστε δεν τα πηγαίνει καλά. Αυτό είναι όμως το ποδόσφαιρο. Μια διαχρονική εξάσκηση στην απογοήτευση.
Κοντέψαμε όντως να χάσουμε έναν από τους χαρισματικότερους συγγραφείς αστυνομικού εξαιτίας της έφεσης προς την μπάλα; Θα είχε ανακοπεί η πολλά υποσχόμενη καριέρα σας στο ποδόσφαιρο εάν δεν μεσολαβούσε ένας σοβαρός τραυματισμός;
Αυτή είναι η μια όψη των πραγμάτων, οφείλουμε όμως να παραδεχτούμε ότι υπάρχουν τόσα ταλέντα που δεν εκπληρώνουν τις υποσχέσεις τους… Όταν ατενίζεις το παρελθόν υπό το πρίσμα ενός ατυχήματος, τα όνειρα και οι αυταπάτες της νιότης παραμένουν ανέγγιχτα. Το υποσχόμενο εκείνο μέλλον φαντάζει ιδανικότερο από ό,τι θα προέκυπτε στην πραγματικότητα. Χώρια που τώρα οι πάντες με θυμούνται ως εξαιρετικό μπαλαδόρο!
Αναρωτιέμαι εάν η ίδια διαπίστωση ανάγεται και στη λογοτεχνία. Δεν χάνονται εξίσου πολλοί δημιουργοί εξαιτίας απρόσμενων περιστατικών;
Το γράψιμο είναι κομματάκι διαφορετικό, καθώς δεν μπορείς εξακριβώσεις τη δύναμη του ταλέντου σου προτού τεθεί ενώπιον του κοινού. Αυτό που σίγουρα συναντάς τακτικά είναι άφθονοι συγγραφείς με ένα καλό πρώτο βιβλίο, οι οποίοι στη συνέχεια αδυνατούν να διαχειριστούν την πίεση της επιτυχίας. Όταν ζεις στο δικό σου σύμπαν και γράφεις μια ιστορία εισακούοντας τη δική σου φωνή, μπορεί και να τα πας περίφημα. Ξάφνου όμως εκδίδεις ένα βιβλίο και αποκτάς κοινό, γεγονός που αλλάζει τα πάντα. Νιώθεις να σε παρατηρούν. Με τη σειρά σου αισθάνεσαι υποχρεωμένος να ικανοποιήσεις ένα ακροατήριο. Επομένως, το χάνεις. Συμβαίνει σε άφθονους: καταλήγουν αιχμάλωτοι της επιτυχίας τους. Το να διατηρήσεις την ελευθερία και την ακεραιότητά σου όντας ονομαστός: να το ζητούμενο.
Πώς κατορθώσατε να αντεπεξέλθετε εσείς; Διαγράψατε μια περίπου βραδύκαυστη καριέρα. Το «Αστέρι του διαβόλου», το βιβλίο που σας καθιέρωσε διεθνώς, μεταφράστηκε το 2005, ενώ το πρώτο σας έργο, «Η νυχτερίδα», κυκλοφόρησε το 1997. Από την ανωνυμία ως τη διασημότητα κύλησε πολύ νερό κάτω από τη γέφυρα.
Επρόκειτο για μια καμουφλαρισμένη ευλογία. Γεγονός είναι ότι έχοντας ήδη πορευτεί στη ροκ σκηνή, ήμουν εξοικειωμένος με τους όρους της διασημότητας και την επαφή με το κοινό. Παρ’ όλα αυτά, η σειρά αναγνωρίστηκε σταδιακά στη νορβηγική αγορά προτού αποκτήσει διεθνές ακροατήριο, γεγονός που μου επέτρεψε να προσαρμοστώ στις συνθήκες. Είχα την ησυχία μου για καιρό. Οι ασφυκτικές προθεσμίες και οι εκδότες που λαχανιάζουν πάνω από τον ώμο ήρθαν πολύ αργότερα.
Η ίδια σας η προσωπική πορεία αποτελεί χειροπιαστό μυθιστορηματικό υλικό. Αφήσατε το ποδόσφαιρο, αποκτήσατε πτυχίο στα Οικονομικά και σταδιοδρομήσατε ως δημοσιογράφος και χρηματιστής, ενώ παράλληλα εκπληρώσατε το ροκ όνειρο με τους Di Derre. Θα λέγατε ότι η ζωή σας είναι προϊόν τύχης, μοίρας ή ακλόνητης θέλησης;
Προπάντων τύχης. Η τύχη είναι μια έννοια υποτιμημένη ως καθοριστικός παράγοντας στη ζωή. Το ταλέντο είναι σαφώς χρήσιμο – υπάρχουν ωστόσο τόσοι προικισμένοι άνθρωποι εκεί έξω, μουσικοί, λογοτέχνες, αθλητές, για τους οποίους δεν θα ακούσεις ποτέ το παραμικρό. Όσο για την περίπτωσή μου, απλά θέλησα να γράψω τα βιβλία που επιθυμούσα να διαβάσω, σκεπτόμενος ότι ίσως ένας δυο φίλοι μου τα εκτιμήσουν. Τα υπόλοιπα τα ανέλαβαν η τύχη και η σωστή χρονική συγκυρία.
Αποφασίσατε λοιπόν κάποια στιγμή να τα αφήσετε όλα στην άκρη, πήρατε μια άδεια έξι μηνών και δοκιμάσατε να γράψετε ένα μυθιστόρημα «για τα μόνα πράγματα που αξίζει να γράψει κανείς: για τον έρωτα και το φόνο». Στάθηκε δύσκολη η απόφασή σας αυτή;
Το γράψιμο είναι πρωτίστως μια αντίδραση στο διάβασμα. Έχω διαβάσει πάρα πολύ. Ταυτόχρονα η ανατροφή και τα νεανικά μου ενδιαφέροντα έστρωσαν το μονοπάτι στο μυθιστοριογράφο που κατέληξα να γίνω. Ήταν νομοτελειακή εξέλιξη.
Έτσι προέκυψε ο Χάρι Χόλε, ένας από τους δημοφιλέστερους αντιήρωες της σύγχρονης λογοτεχνίας. Ποια προβληματική διέπει το μονήρη αστυνομικό σας; Και πώς κατορθώσατε να διοχετεύσετε τις επιρροές σας από τον Χάμσουν και τον Χέμινγουεϊ στη φόρμα του νουάρ;
Παρότι ο κοινωνικοπολιτικός σχολιασμός αποτελεί οργανικό μέρος της σκανδιναβικής παράδοσης του αστυνομικού, αυτή δεν ήταν ποτέ η δική μου ατζέντα. Εξαρχής ο στόχος ήταν η ψυχαγωγία. Εάν έπρεπε να φτάσω στον πυρήνα του έργου μου, θα τοποθετούσα στο επίκεντρο τα ηθικά διλήμματα του ατόμου. Με κύριο ερώτημα: εάν υφίσταται η ελεύθερη βούληση, η δυνατότητα προσωπικών επιλογών ή εάν όλες οι αποφάσεις είναι προκαθορισμένες από την κούνια μας. Ακόμη και αυτά τα ερωτήματα ωστόσο είναι υπό προϋποθέσεις ψυχαγωγικά.
Τι σας προσέφερε ο Χάρι Χόλε προσωπικά; Τι σας δίδαξε για τον Jo Nesbo;
Λένε πως όλοι οι συγγραφείς περιγράφουν τον εαυτό τους. Πιστεύω πως αυτή είναι η αναπόφευκτη αλήθεια. Το ζήτημα είναι: μπορείς να μάθεις κάτι καινούργιο για εσένα αφηγούμενος προσωπικές ιστορίες; Οι συγγραφείς είναι εκ φύσεως κυνικοί ψεύτες. Και δεν θα διστάσουν να διασπείρουν ψεύδη ακόμη και για το ίδιο τους το ποιόν. Στην περίπτωση του Χάρι Χόλε, δεν ξέρω αν έχω δημιουργήσει ένα κάτοπτρο που με ικανοποιεί.
Θα λέγατε ότι η ρεαλιστική απεικόνιση της βίας, σε βαθμό συχνά κτηνώδη, ανήκει στις μεγάλες σας συνεισφορές στο υβρίδιο του αστυνομικού; Κανείς δεν έχει περιγράψει βασανιστήρια με τον τρόπο που το κάνετε στη «Λεοπάρδαλη».
Δεν θα χαρακτήριζα τη συνεισφορά ηθελημένη. Ιδιαίτερα στην περίπτωση της «Λεοπάρδαλης», εκ των υστέρων καταλήγω ότι θα προτιμούσα λιγότερο βίαιες σκηνές. Σε μια δυο περιπτώσεις το παράκανα, αφέθηκα να παρασυρθώ από την ευχέρειά μου στην περιγραφή ακραίων σκηνών μαρτυρίου και σαδισμού. Πρόκειται μεν για απαραίτητα στοιχεία στην απεικόνιση του κτήνους, στο τι διακυβεύεται στην περίπτωση που δεν συλληφθεί, αλλά η κατάχρηση στην περιγραφή δεν είναι πάντοτε απαραίτητη.
Πώς υποδέχεστε τις αρνητικές κριτικές; Λαμβάνετε καμία;
Οι δυσμενείς κριτικές είναι οι μοναδικές που θα έπρεπε να έχουν νόημα για όποιο συγγραφέα θεωρεί δουλειά του την επικοινωνία, την οποία θεωρώ πεμπτουσία του επαγγέλματός μας. Σου επιτρέπουν να κατανοήσεις καλύτερα τι είδους μήνυμα εκπέμπεις. Είναι όντως λιγοστές, αλλά τις διαβάζω με ενδιαφέρον.
Info: O Jo Nesbo συναντά τους Έλληνες αναγνώστες του την Παρασκευή 18/9 (20.00) στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» (Βασιλίσσης Σοφίας & Κόκκαλη). Θα συνομιλήσει με το δημοσιογράφο Αντώνη Καρπετόπουλο και θα απαντήσει στις ερωτήσεις του κοινού. Είσοδος ελεύθερη με δελτία εισόδου. Η διανομή των δελτίων ξεκινάει στις 18.30. Θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση από τα αγγλικά. Τα βιβλία του Jo Nesbo κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
11°
