Η Ραφίκα Σαουίς μιλάει στην ATHENS VOICE λίγο πριν την πρεμιέρα της «Europeana» στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Το «Europeana», είναι ένα πρωτότυπο έργο για τα εφηβικά όνειρα, την ομορφιά, την τρυφερότητα και τις ανησυχίες της εφηβείας. Επίκεντρο του έργου- μια διεθνής παραγωγή που έχει τιμηθεί με την υποτροφία Ίψεν, από τα σημαντικά ομώνυμα νορβηγικά βραβεία- αποτελούν 150 καταγεγραμμένες αφηγήσεις ασυνόδευτων προσφυγόπουλων. Οι ελπίδες και τα όνειρα αυτών των μικρών σύγχρονων Οδυσσέων που διέσχισαν εμπόλεμες και αφιλόξενες περιοχές συνδέονται με το κλασικό θεατρικό έργο του Ερρίκου Ίψεν «Ο μικρός Έγιολφ», στο οποίο τίθεται υπό αμφισβήτηση η ανθρώπινη ευθύνη. Κεντρικός χαρακτήρας ένα παιδί που προσπάθησε αποτυχημένα να γίνει αποδεκτό από τους εγωκεντρικούς γονείς του και εντέλει χάθηκε στον βυθό της θάλασσας δίνει αφορμή στη Ραφίκα Σαουίς να στήσει ένα πρωτότυπο «μυθολόγημα» για τη νέα γενιά. Ευκαιρία να ξαναμιλήσουμε μαζί της.
Ραφίκα, έχεις άγχος για την πρεμιέρα του «Europeana»;
Νομίζω ότι το άγχος είναι πάντα εφηβικό, τουλάχιστον το δικό μου. Δεν έχω άγχος για την πρεμιέρα, περισσότερο περιέργεια και χαρά, γιατί για εμένα κάθε παράσταση είναι μια συζήτηση. Ένας διάλογος. Οι μόνες προσδοκίες που έχω είναι όσοι είναι στη σκηνή πάνω να ευχαριστηθούν τη διαδικασία και να είναι γι’ αυτούς μια όμορφη εμπειρία. Ό,τι και να γίνει, δεν είναι το τέλος του κόσμου. Μια παράσταση είναι. Το πιο όμορφο για εμένα είναι ότι όσα παιδιά συμμετείχαν στα ερευνητικά εργαστήρια γύρω από το έργο του Ερρίκου Ίψεν «O μικρός Έγιολφ» μοιράστηκαν ό,τι ήταν γι’ αυτούς σημαντικό και τελικά μέσα από την έρευνα και τη διαδικασία δημιουργήθηκε από τους συμμετέχοντες ένα νέο έργο. Που δεν έχει μέσα «θέλω» με την έννοια της κτήσης, παρά ονειρεύομαι με μια δόση ελευθερίας και με την έννοια του «συμπεριλαμβάνω». Εκεί παρηγορούμαι και εγώ.
Όλα συμβαίνουν σε μια παιδική χαρά στο κέντρο μιας «τυπικής πόλης του δυτικού κόσμου» λέει το δελτίο Τύπου. Έφηβοι που συναντιούνται προερχόμενοι από διαφορετικές κοινότητες. Πώς το «μυθολόγημα της νέας γενιάς», πυρήνας της παράστασής σου, μπορεί να μιλήσει συνολικά για μια αθηναϊκή ή ευρωπαϊκή εφηβεία;
Μπορείς ποτέ να μιλήσεις συνολικά για όλους τους ανθρώπους; Μια δόση είναι η δική σου αίσθηση ή διερώτηση για τα πράγματα, και μια, στην περίπτωση αυτού του έργου, η στατιστική «αλήθεια» με βάση την πλειοψηφία. Τα ερευνητικά εργαστήρια που δημιουργήθηκαν ως πλατφόρμες όπου συναντήθηκαν έφηβοι από διαφορετικές χώρες, κοινότητες και τάξεις δεν αντιπροσωπεύουν μόνο μια εντόπια πραγματικότητα. Συνέβη, γιατί μπορεί και να μη συνέβαινε, τα παιδιά να δημιουργήσουν μια φωνή. Τη φωνή βέβαια όσων συμμετείχαν στην πλατφόρμα διασύνδεσης εφήβων. Εκεί τα παιδιά, απαντώντας στην ερώτηση «πώς προσδιορίζω τον εαυτό μου τώρα και πώς φαντάζομαι τον εαυτό μου στο μέλλον», βρήκαν πολλούς κοινούς τόπους, δημιούργησαν ενσυναίσθηση και μια δική τους κοινωνία, σπάζοντας κάθε τοίχο, αποστιγματίζοντας τη διαφορετικότητα σεβόμενοι και αποδεχόμενοι τη ζωή κάθε ανθρώπου. Στατιστικά μιλώντας, με βάση τα εργαστήρια και τις συνεντεύξεις, οι περισσότεροι έφηβοι συναντιούνται στη μοναξιά και σε πολλούς παρόμοιους πόνους. Η παιδική χαρά είναι ένας μη τόπος, ένας ουδέτερος, άχρονος τόπος, όπου μπορεί να συναντηθεί οποιοσδήποτε με οποιονδήποτε. Επίσης είναι ένα κατασκεύασμα των ενηλίκων, που αποτυπώνει πως αυτοί θεωρούνε ότι τα παιδιά πρέπει να παίζουν. Όμως τα παιδιά και ιδιαίτερα οι έφηβοι, το «τέταρτο φύλο», μπορούν να ανατρέψουν τα πάντα και να χρησιμοποιήσουν τον χώρο αυτόν εντελώς απρόβλεπτα και διαφορετικά.
Υπάρχει ένας σούπερ ήρωας στην παιδική χαρά μαζί με τα παιδιά. Τι ακριβώς κάνει;
Ο σούπερ ήρωας είναι ένα αμάλγαμα από διαφορετικούς σούπερ ήρωες της Μάρβελ και είναι πότε καλός και πότε κακός. Συμβολίζει το δυτικό, πατριαρχικό σύμβολο του ήρωα. Κάτι σαν δήμιος. Στο έργο τα παιδιά λένε «δεν έχουμε ανάγκη από ήρωες… Μια δουλειά, την οικογένειά σου, απλότητα και ηρεμία…». Περιέργως σαν να γνωρίζουν την έννοια του πεπερασμένου.
Ως παιδί εσύ υπήρξες ευτυχισμένη; Η διπλή, ελληνοσυριακή, σου ταυτότητα μαζί με λίγες στάλες ενσυναίσθησης σε έκανε να βλέπεις τα πράγματα «διπλά»; Και πόσο μακριά (ή όχι) βρισκόσουν από τον κόσμο του Έγιολφ;
Δεν είχα σαν παιδί δυστυχώς μεγάλη σχέση με τη διπλή καταγωγή μου, καθώς δεν μιλώ τα αραβικά και δεν έχω επισκεφτεί ποτέ τη Συρία. Είμαι όμως πια -και προσπαθώντας να κατανοήσω περισσότερα για τον τόπο του πατέρα μου- πολύ περήφανη για την καταγωγή μου. Και θα ήθελα πολύ να καταφέρω να μάθω αραβικά και πριν φύγει ο πατέρας μου να του μιλήσω στη γλώσσα του. Μεγάλωσα σε μια αστική οικογένεια. Φυσικά κάθε άνθρωπος κουβαλάει τους δικούς του «πόνους» σε κάθε συνθήκη. Επίσης, δεν είμαι τόσο μικρούλα και έτσι στα 90s και millennium νομίζω, χωρίς να θέλω να γενικεύσω, υπήρχε μια παραποιημένη πραγματικότητα… Όταν έρχεται η ενηλικίωση και η ζωή, η προσγείωση είναι πάντα απότομη.
Πόση βία κρύβουν οι σχολικές τάξεις; Μπορούμε να διδάξουμε με τη βία; Γιατί είναι σημαντικό να δουν εκπαιδευτικοί και μαθητές την παράσταση «Η Μέρα της Φούστας»;
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
12°
