Here we are. Είναι ο τίτλος. Να ‘μαστε, λοιπόν. Η πόλη θα ντυθεί λέξεις ανείπωτες. Θα πάλλεται για μέρες στον ρυθμό της φωτομετρίας. Χώρος. Χρόνος. Φως. Κλικ το μαγικό και θέαση.
Έλληνες και ξένοι δημιουργοί, επαγγελματίες, καταξιωμένοι και ερασιτέχνες παρουσιάζουν το έργο τους, το όραμά τους, τη δική τους ματιά. Βιώματα και ιδέες τυπωμένες στο χαρτί με σκοπό να επικοινωνήσουν, να συγκινήσουν τον κόσμο. Φωτομετρία, Ιωάννινα για δέκατη συνεχή χρονιά. Χαρά μεγάλη για ένα φεστιβάλ που κάθε χρόνο γίνεται όλο και καλύτερο. Αρχοντικά, μουσεία, γκαλερί, θέατρα ανοίγουν τις πόρτες τους ακολουθώντας τον ήχο. Κλικ.
Ο Παναγιώτης Παπουτσής μου είπε ότι μαζί με τον Αχιλλέα Τζιάκο θέλησαν να κάνουν την πόλη φωτογραφικό προορισμό. Και τα κατάφεραν. Μετά από δέκα χρόνια είναι εδώ. Όπως όλα τα ωραία, η Φωτομετρία ξεκίνησε από μια ιδέα, ένα όραμα. Χαμογελάει όταν μου λέει ότι φέτος έχουν 22 ομαδικές και ατομικές εκθέσεις, ότι συμμετέχουν πάνω από εκατό φωτογράφοι. Δέκα άνθρωποι απαρτίζουν τον κεντρικό πυρήνα οργάνωσης του φεστιβάλ και πάνω από πενήντα εθελοντές. Μια ολόκληρη φυλή που πριν τελειώσει η φετινή γιορτή έχει ήδη φτιάξει στο μυαλό της την επόμενη. Ενθουσιασμός και κέφι μεγάλο. Και υπομονή. Και διαίσθηση.
Ναι, η φωτογραφία είναι τέχνη, αν και η δήλωση αυτή αμφισβητήθηκε από πολλούς και για χρόνια. Είναι μια τεχνική έλεγαν, δεν υπάρχει μαγεία. Όχι, η φωτογραφία δεν είναι μόνο ένας τρόπος μηχανικής αποτύπωσης της πραγματικότητας. Μια εικόνα καλεί και προκαλεί. Συναισθήματα αναδύονται αβίαστα. Κουβέντες και σιωπή. Στην τέχνη οι αναγνώσεις είναι πολλαπλές κι ο καθένας θα φτιάξει το δικό του αφήγημα. Η πρώτη μου σκέψη, διαβάζοντάς τον τίτλο, είναι ότι είναι ένας χαιρετισμός. «Χαιρετώ εκείνο το μέρος μέσα σου που είναι γεμάτο φως, αλήθεια, γαλήνη και σοφία».
Φωτογραφία, «γράφω με φως», όπως ακριβώς έκανε ο Ανδρέας Εμπειρίκος στις εικόνες που μας χάρισε. Ο φακός της μηχανής του, αρωγός της ποιητικής του ματιάς. Ο δημιουργός είχε πει ότι μια φωτογραφία ζει, έχει ολόκληρη δική της δράση, συνυφασμένη με τη ζωή του θεατή, όπως ένα φλουρί, ένα κρύσταλλο, ή ένα γάντι.
Μια τέχνη με μεγάλη ιστορία. Διάβασα ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι κι ο Αριστοτέλης παρατήρησαν το είδωλο του ήλιου πάνω στο έδαφος καθώς οι ακτίνες περνούσαν ανάμεσα από μια σχισμή που είχαν σχηματίσει τα φύλλα ενός δέντρου. Το 1658 ο Daniel Barbaro περιέγραψε το διάφραγμα, το 1694 παρουσίασε το φωτοχημικό φαινόμενο (μεταβολή χημικών στοιχείων υπό μεταβολή φωτισμού). Ο όρος «φωτογραφία» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1839 από έναν αστρονόμο, τον Sir John William Herschel, το 1888 ο Τζορτζ Ίστμαν ανακάλυψε το πρώτο φιλμ σε ρολό. Η φωτογραφία μπήκε στο Μουσείο Μοντέρνας τέχνης στη Νέα Υόρκη το 1940, το πρώτο slide (έγχρωμο θετικό φιλμ) κυκλοφόρησε το 1947, ενώ το 1959 παρουσιάστηκαν οι πρώτες φωτογραφίες της Γης από δορυφόρο.
Ο φωτογράφος συνδιαλέγεται με τον χρόνο. Δημιουργεί αναμνήσεις, αποτυπώνει τη στιγμή, παλεύει με τη λήθη. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε πει ότι δεν υπάρχει χρόνος, είναι μια ανθρώπινη επινόηση και εξυπηρετεί ανθρώπινες ανάγκες. Μερικές από αυτές είναι ιδιόρρυθμες, διάβασα για μια λίγο μακάβρια. Στη βικτοριανή εποχή πλούσιοι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί ακολουθούσαν ένα εθιμοτυπικό. Συνήθιζαν να βγάζουν φωτογραφία τους νεκρούς συγγενείς πριν από την κηδεία τους. Στη συνέχεια κρέμαγαν τις φωτογραφίες στους τοίχους των σπιτιών τους, τις κουβαλούσαν πάνω τους, τις έστελναν σε συγγενείς και φίλους. Αποτύπωναν στο χαρτί ένα κορμί που είχε πια χαθεί, που η αγωνία για το αν άρεσε η φωτογραφία ή όχι δεν είχε καμία σημασία.
Οι φωτογράφοι αφηγούνται ένα γεγονός δίχως να χρησιμοποιούν λέξεις. Μπορούν να το κάνουν για μια στιγμή, για μια ολόκληρη εποχή. Όπως έκαναν οι Zangkaki Brothers ή Adelphoi Zangaki, Έλληνες φωτογράφοι του 19ου αιώνα. Έζησαν στη Μέση Ανατολή, κυρίως στην Αίγυπτο της βικτοριανής εποχής. Ταξίδεψαν στο Κάιρο, στην Αλεξάνδρεια, στο Πορτ Σάιντ, φωτογράφισαν τουρίστες που κοιτούσαν με δέος τις πυραμίδες και τη Σφίγγα, ντόπιους, πλανόδιους έμπορους, βαρκάρηδες, μαθητές, φελούκες, γυναίκες που μαγείρευαν. Μας χάρισαν αξέχαστες στιγμές. Ο Φρεντερίκ Μπουασονά, ο Γαλλοελβετός, για τριάντα χρόνια αποτύπωσε τον ελληνικό τρόπο ζωής μαζί με τον Ντανιέλ Μπο-Μποβί, τον πρύτανη της σχολής Καλών τεχνών της Γενεύης. Ο Ρόμπερτ Κάπα κάλυψε με τον φωτογραφικό του φακό πέντε πολεμικές συρράξεις, οι εικόνες του έγραψαν ιστορία.
Ο Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν φωτογράφισε τη στιγμή, εκείνη την αυθόρμητη, την καίρια, κάνοντας τους πάντες να ζηλέψουν και να τον μιμηθούν. Είχε πει: «Η φωτογραφία είναι για μένα η αυθόρμητη παρόρμηση μιας αέναης οπτικής εγρήγορσης που συλλαμβάνει τη στιγμή, την αιωνιότητά της. Είναι μια άμεση πράξη. Το σχέδιο είναι στοχασμός». Ο Αντρέ Κερτέζ ήταν αυτοδίδακτος. Ήταν και είναι ένας ογκόλιθος στο κεφάλαιο καλλιτεχνική φωτογραφία. Μέσα από τις εικόνες του μίλησε για τα πάντα με απλότητα και έλεγε ότι δεν βλέπεις τα πράγματα που φωτογραφίζεις. Τα νιώθεις.
Πόσες φορές δεν έχουμε διαγράψει ή σκίσει μια φωτογραφία γιατί έχουμε βγει «απαίσιοι»; Γιατί δεν μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας σ’ αυτήν; Το 1925 ο προσωπικός φωτογράφος του Αδόλφου Χίτλερ, Χάινριχ Χόφμαν, τράβηξε μια σειρά από φωτογραφίες όπου έδειχναν τον δικτάτορα να προβάρει ομιλίες. Έπαιρνε πόζες. Κουνούσε χέρια, έσφιγγε γροθιές, σήκωνε τα φρύδια, κοιτούσε το φακό με βλέμμα αποφασισμένο. Κι όταν κάθισε να διαλέξει ποιες θα χρησιμοποιούσε, τις απέρριψε όλες. Δεν πληρούσαν τα κριτήρια, τον υποβάθμιζαν. Διέταξε τον Χάινριχ Χόφμαν να καταστρέψει όλα τα αρνητικά. Εκείνος δεν υπάκουσε και το 1955 τις δημοσίευσε στα απομνημονεύματά του, με τίτλο «Ο Χίτλερ ήταν φίλος μου». Η ματαιοδοξία συνομιλεί άλλοτε φιλικά κι άλλοτε εχθρικά με τη φωτογραφία.
Camera obscura, σκοτεινός θάλαμος, χημική αποτύπωση, παραγωγή λεπτού φιλμ ως υπόστρωμα για φωτοευαίσθητα υλικά, εύκαμπτο φιλμ, box camera, φωτογραφία κινουμένων εικόνων, έγχρωμη χημική αποτύπωση και κλικ... ψηφιακή φωτογραφία. Οι τεχνικές δυνατότητες είναι πια απεριόριστες. Η ματιά ακόμη και σήμερα όμως παραμένει ένα ταλέντο.
Οι εικόνες δημιουργούν πρότυπα, αξίες, καλλιεργούν ψευδαισθησίες, φτιάχνουν και γκρεμίζουν καριέρες, σχέσεις, συμφωνίες. Βιομηχανίες ολόκληρες στηρίζουν την ευμάρειά τους σε αυτές. Η φωτογραφία είναι μια τέχνη με δύναμη, αποτελεί αιτία διαλόγου, αντιπαραθέσεων, προβληματίζει, ευαισθητοποιεί, ψυχαγωγεί, ενώνει τους ανθρώπους και τους εξευγενίζει. Η θέαση του ωραίου αλλά και του άσχημου μας ταρακουνά από τη βολή μας. Μας αφυπνίζει.
Μια από τις καλές στιγμές του φεστιβάλ ήταν όταν κοινό και φοιτητές της σχολής Πλαστικών τεχνώντου Πανεπιστημίου Ιωαννίνων άκουγαν τον Κωνσταντίνο Ιγνατιάδη να διηγείται πώς φωτογράφισε τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες με μάτια ανοιχτά, ενώ εκείνος ήταν τυφλός.
Και το δικό μου ερώτημα που αναδύθηκε αυθόρμητα ήταν: Τι ακριβώς βλέπουμε με μάτια ανοιχτά; Ευτυχείτε, αγαπητοί!
Το Photometria International Photography Festival είναι μια διοργάνωση της αστικής, μη κερδοσκοπικής «Έντευξις». Διοργανώνεται για 10η χρονιά στην πόλη των Ιωαννίνων και πρόκειται για το πρώτο διαδραστικό φεστιβάλ στο οποίο έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν και να ψηφίζουν όσοι αγαπούν την τέχνη της φωτογραφίας.
Υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Πνευματικού Κέντρου Δήμου Ιωαννιτών και της Περιφέρειας Ηπείρου.
Διάρκεια: 23.5 - 3.6.2018
Θεματική: HERE WE ARE
(Η είσοδος είναι δωρεάν σε όλους τους εκθεσιακούς χώρους του Φεστιβάλ)
Γενικές Πληροφορίες: info@photometria.gr
Χορηγίες & Δημόσιες σχέσεις: press@photometria.gr Press kit
Διαγωνισμός Photometria Awards: competition@photometria.gr (1-30.4.2018)
Διαγωνισμός Portfolio: portfolio@photometria.gr (1.11-17.12.2017)
Τμήμα προβολών: films@photometria.gr
Εκπαιδευτικά Προγράμματα: seminars@photometria.gr
«Δεν ξέρω ποια γρανάζια κινούνται μέσα μας όταν κοιτάμε φωτογραφίες, ειδικά φωτογραφίες καλλιτεχνών όπως ο Cartier-Bresson, αλλά δεν είναι μόνο η όραση που δουλεύει, ούτε μονάχα η φαντασία»
12°
