ΕΜΣΤ: Τι θα δείξουν οι Penny Siopis, Mary Reid Kelley και Patrick Kelley

Ο θεματικός κύκλος «Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;», μια πρωτοβουλία της καλλιτεχνικής του διευθύντριας Κατερίνας Γρέγου, συνεχίζεται στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Δύο νέες εκθέσεις εγκαινιάζονται στις 17 Μαΐου, στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, ως τρίτο μέρος του προγράμματος. Στα εγκαίνιά τους, από τις 21.30 και μετά, ο Mo Laudi, πρωτοπόρος της λονδρέζικης Afro-electro μουσικής, ετοιμάζει στο ισόγειο ένα ξεχωριστό DJ set.

To τέταρτο και τελευταίο μέρος του κύκλου αναμένεται στις 13 Ιουνίου 2024, οπότε το μουσείο θα καταληφθεί εξ ολοκλήρου από γυναίκες καλλιτέχνιδες.

Η Penny Siopis στο ΕΜΣΤ: με την αναδρομική έκθεση «For Dear Life»

Το ΕΜΣΤ φιλοξενεί την πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση στην Ευρώπη της σημαντικής Νοτιοαφρικανής καλλιτέχνιδας Penny Siopis, που γεννήθηκε το1953 στην πόλη του Βράιμπεργκ από Έλληνες γονείς.

Η Siopis έγινε γνωστή ήδη από τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 χάρη στην ιστορικά και πολιτισμικά φορτισμένη ζωγραφική της, που ασκούσε κριτική στην αποικιοκρατία, το απαρτχάιντ, τον ρατσισμό και τον σεξισμό. Στην καλλιτεχνική της πορεία πειραματίστηκε με πληθώρα μέσων, δημιουργώντας ένα πολυδιάστατο έργο που την έχει καταστήσει μία από τις πλέον σημαντικές καλλιτεχνικές φωνές της γενιάς της τόσο εντός όσο και εκτός της αφρικανικής ηπείρου, με ιδιαίτερη επιρροή στην νεότερη γενιά καλλιτεχνών, σημείο αναφοράς για τη σύγχρονη αντιαποικιακή και φεμινιστική τέχνη.

Κεντρικά θέματα στο έργο της είναι η επίμονη όσο και εύθραυστη υπόσταση της μνήμης, η αλήθεια, η απόδοση ευθυνών, τα δικαιώματα των γυναικών και των περιθωριοποιημένων ατόμων, η ευαλωτότητα και οι περίπλοκοι δεσμοί που συνδέουντο ιδιωτικό και το δημόσιο. Κοινωνική συνείδηση, ηθική και πολιτική στάση, καλλιτεχνική φαντασία και δεξιοτεχνία συνυπάρχουν σ’ ένα σώμα δουλειάς πλούσιο σε οπτικά και εννοιολογικά ερεθίσματα.

Όπως σημειώνει η Κατερίνα Γρέγου, καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ και επιμελήτρια της έκθεσης, για το έργο της Siopis: «Αυτή η πολυσχιδής, πολυμεσική και πολυεπίπεδη εικαστική παραγωγή αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα ενός αξιοθαύμαστου σώματος έργου από μια καλλιτέχνιδα που επί πενήντα χρόνια έχει υπάρξει αδιάλειπτα αφοσιωμένη στην τέχνη της. Αυτό που κάνει το έργο της αξιοσημείωτο –και μοναδικό– είναι κάτι που λίγοι καλλιτέχνες κατορθώνουν: μια πλήρης, έμφορτη νοήματος, ισορροπία μεταξύ περιεχομένου και φόρμας. Σε όλη τη διάρκεια της καριέρας της, καθένα από τα έργα της προτείνει την υλικότητα και τη διαδικασία ως άρρηκτα συνδεδεμένη με το περιεχόμενο, το νόημα, την ιδέα. Τα έργα αυτά συναρπάζουν όχι μόνο οπτικά αλλά και χάρη στη φυσική, υλική τους διάσταση, που είναι πειραματική και παιγνιώδης και συνάμα γεμάτη από νοήματα, ιστορίες, ιδέες, όπου το βάθος και η βαρύτητα συνυπάρχουν δημιουργικά».

H αναδρομική έκθεση For Dear Life θα παρουσιάσει κορυφαία έργα από όλες περιόδους και τις ενότητες της καλλιτέχνιδας από την αρχή της πορείας της μέχρι σήμερα.

Η έκθεση περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα Cake Paintings, τα πρώτα ζωγραφικά έργα των αρχών της δεκαετίας του ’80, όπου επεξεργάζεται την οικογενειακή μνήμη και το έμφυλο αποτύπωμά της. Τα εμβληματικά πλέον History Paintings (1985-1995) που αποκρυσταλλώνουν μια από τις καθοριστικότερες δεκαετίες στην ιστορία της Νότιας Αφρικής στα τέλη του 20ού αιώνα, την πτώση του απαρτχάιντ, την ίδρυση ενός δημοκρατικού κράτους και την προετοιμασία του εδάφους για την εθνική Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης. Τα ζωγραφικά έργα Pinky Pinky που διερευνούν τους μύθους που στοιχειώνουν το παιδικό φαντασιακό ως συνέπεια της αποικιοκρατίας. Τα Shame Paintings για την έννοια της ντροπής, ως ίχνος τόσο προσωπικού όσο και πολιτικού τραύματος. Καθώς και τα πρόσφατα έργα της που δημιουργήθηκαν την εποχή του κορωνοϊού. Τέλος συμπεριλαμβάνει σημαντικό μέρος της πειραματικής κινηματογραφικής δουλειάς της, ένα κομμάτι το οποίο εκφράζει τα βιώματα της ελληνικής καταγωγής της, και μας θυμίζει σημαντικά ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα που σημάδεψαν την Ελλάδα και την διασπορά της κατά το πρώτο μισό του 20^ου αιώνα.

«Ο βιασμός της Ευρώπης» των Mary Reid Kelley και Patrick Kelley στο ΕΜΣΤ

Η Mary Reid Kelley και ο Patrick Kelley είναι γνωστοί για τα εξαιρετικά αναγνωρίσιμα, γραφιστικά στυλιζαρισμένα, μικρού μήκους φιλμ στα οποία η ζωγραφική, το θέατρο και η περφόρμανς συναντούν την ποίηση, την παρωδία και τη σάτιρα.

Το καλλιτεχνικό δίδυμο καταπιάνεται με κάθε πτυχή της παραγωγής των ταινιών τους χρησιμοποιώντας μια πληθώρα μέσων: από τα χαρακτηριστικά τους πλέον εμβληματικά σκηνικά και κοστούμια που ζωγραφίζονται από τους ίδιους και την DIY σκηνογραφία τους ως την παιγνιώδη ποίηση των σεναρίων τους και την επιτέλεσή τους.

Η Mary είναι η περφόρμερ και συγγραφέας ενώ ο Patrick αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία, τον σχεδιασμό κινουμένων σχεδίων και τη διεύθυνση φωτογραφίας, καθώς επίσης και την επεξεργασία (post- production) των φιλμ τους.

Το έργο τους The Rape of Europa (Ο Βιασμός της Ευρώπης) έχει ως αφετηρία του τον μύθο σύμφωνα με τον οποίο ο Δίας, βασιλιάς των Θεών, μεταμορφωμένος σε ταύρο, αρπάζει δια της βίας την Ευρώπη, πριγκίπισσα των Φοινίκων και μητέρα του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα και, αφού κερδίζει την εμπιστοσύνη της, την βιάζει. Τα παιδιά που γεννιούνται από αυτό το σμίξιμο είναι οι θεμελιωτές της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Στο έργο των Mary Reid Kelley και Patrick Kelley, η κακοποιημένη, αγανακτισμένη Ευρώπη παίρνει τον λόγο για να καταδικάσει τον μισογυνισμό, τη σεξουαλική βία και την υποβάθμιση των γυναικών, φέρνοντας έτσι τον μύθο στον 21ο αιώνα και ευθυγραμμίζοντάς τονμετονσύγχρονοδιάλογο για τα δικαιώματα των γυναικών και με τον ηχηρό αντίκτυπο του κινήματος #MeToo ενώ συγχρόνως αναδεικνύει διαχρονικές αδικίες και εγκλήματα που διαπράττονται σε βάρος των γυναικών όπως η σεξουαλική κακοποίηση, ο βιασμός και η ενδοοικογενειακή βία.

Η Mary Kelley πρωταγωνιστεί, ενσαρκώνοντας μια σειρά από γυναικείους χαρακτήρες, ιστορικούς καιμυθολογικούς,σε ένα σκηνικό σχεδιασμένο από τον Patrick. Η αφήγηση ξετυλίγεται μέσα από μια σειρά λογοπαιγνίων που είναι γνωστά ως ‘Tom Swifties’ (το επίρρημα που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα λόγια ενός ομιλητή, αποτελεί το ίδιο ένα παιχνίδι με τις λέξεις που καλείται να περιγράψει), ενώ η οργή της Ευρώπης μετουσιώνεται παίρνοντας τη μορφή μιας αλληλουχίας απροκάλυπτα φεμινιστικών κωμικών σκετς που στόχο έχουν να θυμίσουν την καθοριστική κοινωνική προσφορά των γυναικών πέρα από τους περιορισμούςτωνπαραδοσιακώνρόλωντηςμάναςκαιτροφού,καιτουαντικειμένουτου ανδρικού πόθου.

Το έργο και η άσεμνη γλώσσα του ανήκει στη μακρά παράδοση της φεμινιστικής τέχνης που μεταχειρίζεται το ανατρεπτικό χιούμορ ως εργαλείο για τη γυναικεία ενδυνάμωση, για να αποκαλύψει τον μισογυνισμό και να καταδικάσει την επί αιώνες αντικειμενοποίηση και κακοποίηση της γυναίκας. Οι καλλιτέχνες υπονομεύουν το αρχέτυπο της Ευρώπης ως άβουλου σεξουαλικού αντικειμένου που υποτάσσεται στον σκοπό της καταναγκαστικής αναπαραγωγής, μεταμορφώνοντάς την αντίθετα σε ένα πλάσμα δυναμικό και αυτεξούσιο που δεν «μασάει» τα - συχνά ασελγή - λόγια του.

Ανακτούν και οικειοποιούνται έτσι την αρχετυπική αναπαράσταση που διατρέχει την ιστορία της τέχνης και της λογοτεχνίας, ονομαστό παράδειγμα της οποίας αποτελεί η δραματοποιημένη ερμηνεία του μύθου στον πίνακα του Τισιανού του 1562, που αποτελεί και σημείο αναφοράς για το παρόν έργο - θυμίζοντάς μας συγχρόνως πως τέτοιες αναπαραστάσεις ευδοκιμούσαν σε εποχές που οι γυναίκες στερούνταν πολιτικής εκπροσώπησης και ήταν αποκλεισμένες από το κοινωνικό γίγνεσθαι.

Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης | ΕΜΣΤ
ΛΕΩΦ. ΚΑΛΛΙΡΡΟΗΣ & ΑΜΒΡ. ΦΡΑΝΤΖΗ (ΠΡΩΗΝ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΦΙΞ)
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη–Κυριακή 11.00 – 19.00 Πέμπτη 11.00 – 22.00