Πρώτη θέση στο Be Festival της Βρετανίας με το «Revolt Athens» πριν από περίπου 1,5 χρόνο και την ίδια περίοδο η παράσταση «Η Λουιζέτα» στην Ελευσίνα. Λίγο μετά σε φεστιβάλ του Ισραήλ και μέσα στον χειμώνα του 2018 «Το Σπήλαιο» στο Τέχνης. Ξανά πανηγυρικά στο BE Festival φέτος με δύο παραστάσεις, αποθέωση για το «Σπήλαιο» στη Δανία, διθυραμβικές κριτικές για το «Kazin Barokk» στη Μάλτα.
Η Έλλη Παπακωνσταντίνου είναι ασταμάτητη και τώρα, λίγο πριν την Αμερική -για μια συνεργασία με το Stanford-, και λίγο πριν το Σπήλαιο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, μίλησα με την avantgarde σκηνοθέτρια, όχι για το θέατρο αλλά για αυτά που καθορίζουν και ενισχύουν τη δύναμή της για δημιουργία. Είναι πάντα απόλαυση να μιλάς με έναν άνθρωπο που χρειάζεται μόλις λίγα χλμ. κολύμπι με τη μάσκα της, για να σε κοιτάξει σα να μην υπάρχει βάρος σε αυτόν τον κόσμο.
Τι είναι αυτό που σε κάνει να φοράς τη μάσκα σου και να κολυμπάς για χιλιόμετρα;
Το νερό ποτέ δεν με απογοήτευσε. Φοράω τη μάσκα μου και κολυμπώ χιλιόμετρα και εξερευνώ. Αν δεν ήμουν σκηνοθέτης θα ήμουν εξερευνητής κι ας μην ξέρω τι εννοώ ακριβώς.
Ποια ήταν η πρώτη φορά που ένιωσες να σκέφτεσαι out of the box;
Όταν ήμουν στο δημοτικό, η δασκάλα μάς ζήτησε να ισορροπήσουμε την κασετίνα (box) στο κεφάλι μας για να μας εξηγήσει την ισορροπία. Εγώ ξεχάστηκα και έμεινα με την κασετίνα μέχρι το τέλος του μαθήματος, παρατείνοντας τα οφέλη της άσκησης, οπότε και η δασκάλα το σχολίασε και φυσικά όλη η τάξη γέλασε. Νομίζω ότι αυτή η αφηρημάδα με χαρακτηρίζει, είναι μια αφηρημάδα του μυαλού απροσδιόριστη που παλιά με έκανε να υποφέρω και αργότερα να φεύγω. Στην πραγματικότητα, δεν ξέρω ποτέ αν αυτό που σκέφτομαι είναι in ή out of the box. Μεγαλώνοντας αφήνομαι σε αυτήν την κατάσταση, την εμπιστεύομαι και δεν ανησυχώ συνέχεια για το τι θα σκεφτούν οι άλλοι για μένα. Ίσως να το πήρα απόφαση πια ότι δεν αρέσω (γέλια).
Πόσα χρόνια έχεις πάρεις τα βουνά και γιατί;
Είναι μια διττή ερώτηση αυτή. (γέλια) Από όταν ήμουν φοιτήτρια στη Θεσσαλονίκη ανέβαινα στον Όλυμπο. Θυμάμαι, μια φορά, αποκλείστηκα στο βουνό για μέρες, γιατί είχε τρομερή χιονοθύελλα και είδα λύκους (ακόμα απίστευτο μου φαίνεται, αλλά τους είδα να μας έχουν περικυκλώσει). Έκανα αρκετές κορυφές με αποστολές στο Κιλιμάντζαρο, κάποιες κορυφές των Ιμαλαΐων με υψόμετρο πάνω από 6.000 μ., και στις Άλπεις. Ανέβαινα όλο και πιο ψηλά, τα τοπία απόκοσμα. Κυρίως μετά τα 50.00 μ. εκεί βρίσκω τον εαυτό μου απόλυτα. Η έλλειψη οξυγόνου, η στοχοπροσύλωση, η συντροφικότητα. Δεν θα ξεχάσω, στα Ιμαλάια έκλαιγα γοερά από τις δονήσεις που μου δημιουργούσε η τόση ομορφιά γύρω μου και προσευχόμουν κι ας είμαι άθεη - γιατί πάντα οι μεγάλες οδοιπορίες είναι ένας βαθύς διαλογισμός. Δεν ξεχνώ ποτέ τους ανθρώπους του βουνού, τις αποστολές, τους οδηγούς, τους ανθρώπους που συναντώ εκεί επάνω σε μια άλλη διάσταση. Σε μια διάσταση, όπου μακριά από τις όποιες ευθύνες των εγκόσμιων, ακούς τον πραγματικό εαυτό σου, ακούς τον παλμό του Κόσμου και του Άλλου. Στις Άλπεις μέναμε στα 3.500 μ. φιλοξενούμενοι ενός τσιγγάνου τραγουδιστή της όπερας. Ενός ανοιχτόκαρδου ανθρώπου. Το βράδυ έβγαζε σε ένα πλάτωμα ένα παλιό πικάπ με χωνί και έπαιζε τους δίσκους του απ’ όταν τραγουδούσε στη Σκάλα του Μιλάνου κάτω από τα αστέρια - το πρωί ανεβαίναμε στις κορυφές και κολυμπούσαμε σε παγωμένες λίμνες. Υπάρχει τόση ακόμα -ευτυχώς- αμόλυντη ομορφιά σε αυτόν τον κόσμο. Αλλά -ευτυχώς- η φυσική ομορφιά θέλει κόπο και πρέπει να πας εσύ σε αυτήν. Ας μην είναι όλα εύκολα. Προσεύχομαι σε αυτό!
Τι διαφορές βλέπεις στους ανθρώπους που συναντάς στη θάλασσα σε σχέση με τους ανθρώπους που συναντάς στο βουνό;
Στο βουνό είσαι σύντροφος. Δένεσαι αλλιώς. Τη μέθη του βουνού μόνο ο αυτοδύτης την καταλαβαίνει. Αυτή η μέθη πολλές φορές κόντεψε να με ξεκάνει. Στα Ιμαλάια ξεκίνησα μόνη για την κορυφή που ήταν περίπου στα 6700 μ. και δεν περίμενα τον οδηγό. Μετά από ώρες χιονοθύελλας, το μονοπάτι χάθηκε. Θυμάμαι τράβηξα μια φωτογραφία, «την τελευταία μου στιγμή, για να την αφήσω στην κόρη μου». Η τελευταία φωτογραφία πριν πεθάνει και η μπαταρία της μηχανής μου. Είναι αυτή:
«Ας βγάλω την τελευταία μου φωτογραφία»
Είναι απίθανη η στιγμή που αντικρίζεις για πρώτη φορά από κοντά την μεγάλη κορυφή, μετά από πορεία ημερών. Ιμαλάια, Ινδία
Η σχέση σου με τον φόβο;
Φοβάμαι να μην πάθουν κάτι οι αγαπημένοι μου.
Πώς φαντάζεσαι τον κόσμο σε 20 και 100 χρόνια από τώρα;
Θα σου πω σε εκατό για να μη λογοκριθώ στα είκοσι, που ακόμα -ελπίζω- να ζω. Δεν είναι το ατού μου τα σενάρια επιστημονικής φαντασίας, αλλά μιας και δε θα ζω για να ντραπώ με αυτά που έγραψα κάποτε, λοιπόν, σε εκατό χρόνια θα γίνουν τα πράγματα έτσι: Έλλειψη νερού και τροφής. Άγνοια της ιστορίας. Πλασματική ζωή.
Οι άνθρωποι θα μοιράζονται, όπως πάντα, σε αυτούς που γνωρίζουν και τους άλλους που αγνοούν. Αυτοί που αγνοούν θα πρέπει, όπως πάντα, να εργάζονται σκληρά και ακόμα πιο γρήγορα. Δε θα πρέπει να χάνουν χρόνο στις μετακινήσεις. Άνθρωποι και ρομπότ, μια νέα επανάσταση.
Τι πιστεύεις για τα κοινωνικά δίκτυα; Πώς έχουν αλλάξει τη ζωή μας;
Με έναν φίλο μιλούσαμε για αυτό πρόσφατα και αναφέραμε τον όρο «echo chamber». Δεν είναι «echo chamber» μου είπε, είναι «back chamber». Το «echo chamber» υπονοεί ότι είναι μια μορφή επικοινωνίας που λόγω των αλγορίθμων μάς δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι συνομιλούμε (ελέγχουμε τις απόψεις μας) ενώ στην πραγματικότητα οι αλγόριθμοι μας έχουν ήδη γκρουπάρει με άτομα που σκέφτονται με ίδιο τρόπο. Το «back chamber» ότι όλοι αυτοί οι θυμωμένοι άνθρωποι, οι φονταμενταλιστές, οι σεξομανείς, οι νάρκισσοι, αλλά και οι άλλοι, οι «καλοί άνθρωποι» είναι κάπου σε ένα πίσω δωμάτιο και νομίζουν ότι παίζουν σέντρα. Είμαστε όλοι στα πίσω δωμάτια με τους όμοιούς μας και φωνασκούμε μεταξύ μας. Καμία σχέση με την έννοια της Αγοράς.
Το πιο τρελό σου όνειρο;
Να τα παρατήσω όλα και για ένα χρόνο να ταξιδέψω σε διάφορα ηφαίστεια και ψηλά βουνά του κόσμου. Και να γνωρίσω σοφούς ανθρώπους που ξέρουν να μου πουν τα μυστικά.
Τρεις ταινίες και τρία βιβλία; Ταινίες: Νύχτες της Καμπίρια του Φελίνι, Στάλκερ του Ταρκόφσκι, Biutiful του Ινιαρίτου. Βιβλία: Ευμενίδες του Τζόναθαν Λίτελ, Μακρύ ταξίδι μέσα στη νύχτα του Σελίν, Ομήρου Οδύσσεια και τα άπαντα της Τζάνετ Γουίντερστον και της Βιρτζίνια Γουλφ.
Γιατί κάνεις θέατρο και γιατί θα σταματούσες το θέατρο;
Θα σταματούσα το θέατρο για να ζήσω έναν έρωτα στο φουλ του ή για να κοιτάζω την κόρη μου να μεγαλώνει. Κάνω θέατρο γιατί αυτό ξέρω να κάνω. Έτσι εκφράζομαι.
Πώς ένιωσες όταν είδες το βίντεο με τον Ζακ Κωστόπουλο;
Μόλις γύρισα από το Στρατόπεδο Συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν στην Αυστρία καλεσμένη του Festival de Regionen, γιατί ετοιμάζω μια νέα παράσταση μέσα στο Μουσείο του Μαουτχάουζεν (το στρατότεδο που μετατράπηκε σε μουσείο) για αυτό το καλοκαίρι. Ένιωσα αντίστοιχα αισθήματα: θλίψη, θυμό και αηδία, αισθήματα που εναλλάσσονταν. Το ζήτημα είναι πώς επεξεργαζόμαστε και συνδέουμε τα πράγματα. Κι αν κάποιος σκέφτεται ότι ο Ζακ έπεσε θύμα της τύχης ή ότι οι ιστορίες του Μαουτχάουζεν δε σχετίζονται με την απεχθή δολοφονία του Ζακ, προτείνω να το ξανασκεφτεί. Η Ευρώπη κατακλύζεται από αδικία και βία. Στην Αυστρία έμαθα τρία πράγματα που με σόκαραν: Πρώτον, οι κάτοικοι (4.000 άτομα) της πόλης Μαουτχάουζεν γνώριζαν την ύπαρξη του στρατοπέδου που είναι χτισμένο μέσα στην πόλη. Παρακολουθούσαν όσο λειτουργούσε το στρατόπεδο, αγώνες ποδοσφαίρου των φυλακισμένων με τα SS για προσωπική τους ψυχαγωγία, ενώ σε ειδικές περιπτώσεις παντρεύονταν (!) μέσα σε αυτό, όπως μου αποκάλυψε με συνταρακτικές φωτογραφίες/ντοκουμέντα η διευθύντρια του Μουσείου ανατρέχοντας σε αδημοσίευτα αρχεία. Οι κάτοικοι της πόλης Μαουτχάουζεν κατοικούν σήμερα μέσα στα σπίτια της πρώην κομαντατούρ, ενώ, διατείνονται ότι κατάγονται από το Linz (μια άλλη πόλη της Αυστρίας) αποκρύπτοντας ενοχικά τη σχέση τους με τον τόπο του εγκλήματος που, όμως, τους αποφέρει έσοδα από τον τουρισμό. Σβήνοντας κάθε ίχνος της ιστορίας, έσπευσαν να χτίσουν χωριά ολόκληρα εκεί που πριν βρίσκονταν τα στρατόπεδα εξόντωσης Γκούζεν I, II, III. Δύο ντόπιοι ερευνητές που γνώρισα καταφέρνουν στο τέλος μόλις της δεκαετίας του ενενήντα (!) να αποσπάσουν μαρτυρίες από τους κατοίκους της περιοχής και να προσδιορίσουν κάτω από σπίτια και στοιχεία της φύσης πού ακριβώς βρίσκονται τα στρατόπεδα και πώς συνδέονταν με το κεντρικό Μαουτχάουζεν. Δεύτερον: Ο νυν Υπουργός Εσωτερικών της Αυστρίας (του ακροδεξιού FPO), ένας γραβατωμένος νεαρός που μοιάζει με μυωπικό λογιστή, μόλις ανέλαβε καθήκοντα, έπραξε τα ακόλουθα: Διέταξε επιδρομή της αστυνομίας στα αρχεία των αυστριακών μυστικών υπηρεσιών, όπου κατέσχεσαν όλα τα αρχεία για τη δράση ακροδεξιών στοιχείων και μετά, έστειλε εντολή σε όλα τα αστυνομικά τμήματα να μη δίνουν πληροφορίες στα Μέσα Ενημέρωσης παρά μόνον στις ακροδεξιές εφημερίδες. (Και τα δύο σκάνδαλα διερευνώνται πλέον από τις εισαγγελικές αρχές.) Τρίτον: Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, όλοι οι πρόσφυγες μεταφέρονται με αεροπλάνα πίσω στις χώρες καταγωγής τους. Η Αυστρία «καθαρίζει», ενώ, για όσους πρόσφυγες παραμένουν στη χώρα, ψηφίστηκε νόμος πως για πέντε χρόνια θα στερούνται το δικαίωμα της εργασίας και στέγης.
Τα γεγονότα αυτά δε βγαίνουν από τις σελίδες κάποιου βιβλίου επιστημονικής φαντασίας. Δεν είναι ισοδύναμα και εκτυλίσσονται σε διαφορετικές χώρες και ιστορικές στιγμές. Ο Ζακ εγκλωβίζεται σε ένα κοσμηματοπωλείο στο κέντρο της Αθήνας. Δολοφονείται με τρομερή βαρβαρότητα κάτω από τις μπότες «μαγαζατόρων» και «νοικοκυρέων» στο όνομα μιας πόλης «καθαρής». Η Αυστρία «καθαρίζει» τους πρόσφυγες – «ανθρώπους σκουπίδια», οι κάτοικοι γύρω από το Μαουτχάουζεν «καθαρίζουν» την ιστορική τους μνήμη, ο υπουργός «καθαρίζει» την πληροφορία, τις ειδήσεις. Υπάρχει εδώ ένας κοινός παρανομαστής: Η «καθαριότητα» και όχι η βία που είναι παράγωγό του φόβου. Προσοχή!! Η «καθαριότητα» είναι ζήτημα ιδεολογίας.
Να θυμίσω ότι το Μαουτχάουζεν ήταν κέντρο εξόντωσης διανοούμενων, ομοφυλόφιλων, αθίγγανων, γενικώς «διαφορετικών» και όχι μόνο Εβραίων; Περιττό. Στη νέα «καθαρή» Ευρώπη, όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε. Είναι ζήτημα παιδείας. Ο κόσμος γύρω μας αλλάζει. Είναι τραγικό να χάνεται μια ανθρώπινη ζωή με τέτοιο τρόπο. Κι ας μην πούμε τα ίδια συνέβαιναν ΠΑΝΤΑ, συμβαίνουν ΤΩΡΑ σε αλληλοεπιδρώντα πεδία και δεν τα βλέπουμε, τουλάχιστον όχι στην περιπλοκότητα και την έκτασή τους.
Σε λίγες μέρες φεύγεις για την Αμερική. Ποιο είναι το επόμενο πρότζεκτ;
Μετά το Μέγαρο θα πάω στις ΗΠΑ για έξι μήνες όπου θα συνεργαστώ με το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, για τη νέα μου δημιουργία* που θα είναι βασισμένη στον μύθο του Οιδίποδα Τύραννου. Έχω τιμηθεί για αυτήν τη συνεργασία με «Fulbright Artist’s Award 2018-2019». Με ενδιαφέρει το ζήτημα της ταυτότητας και του βιολογικού προσδιορισμού. Κατά πόσο επηρεάζουν οι πρόγονοί μας τις επιλογές μας; Επίσης, το ζήτημα του Χορού της αρχαίας τραγωδίας. Σε αυτή την παράσταση, με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών, Χορός θα είναι οι ίδιοι οι πολίτες. Είναι μια πολύ σημαντική συνεργασία που με τιμά ιδιαίτερα. Εκεί, θα εξελίξω νέα μέσα (interactive software design for music, expressive mobile music, new performance ensembles).
Για τη συγγραφή του έργου συνεργάζομαι με ερευνητές από το Warburg Institute του Πανεπιστημίου του Λονδίνου για να αντλήσω υλικό από σύγχρονες νευροψυχιατρικές μελέτες και πειράματα που γίνονται στο εξωτερικό.
Στο Στάνφορντ θα συνεργαστώ με την ομάδα ερευνητών που μελέτησαν την ακουστική στον Ναό της Αγίας Σοφίας και έχουν καταφέρει να προσομοιώσουν το ηχητικό περιβάλλον της Αγίας Σοφίας δημιουργώντας μια συγκλονιστική εμπειρία ήχου για τον θεατή. Αυτή η τεχνολογία θα προσπαθήσουμε να εισαχθεί στην παράσταση και να παρουσιαστεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
*Η παράσταση «Sex with mum was blinding» (Το σεξ με τη μαμά ήταν εκτυφλωτικό) υποστηρίζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού και το Ίδρυμα ΝΕΟΝ.
Τι είναι το Σπήλαιο;
Είναι μια cyberpunk όπερα, μια παράσταση με ζωντανή κινηματογράφηση όπου όλα συντείνουν, όπως σχολίασαν οι ξένες κριτικές «σε ένα βομβαρδισμό όλων των αισθήσεων». Είναι ο τρόπος μου να σχολιάσω τον «κόσμο των εικόνων», των ψευδών ειδήσεων και της αγωνίας μου να είμαι σε επαφή με τον βαθύτερο εαυτό μου. Είναι ένα σχόλιο στην πολιτική του Τραμπ. Είναι μια πρόσκληση να δεις το Μάτριξ. Είναι ο Πλάτωνας. Είναι η πίστη μου στην Αλήθεια και το Φως. Είναι η πίστη μου στο Πλατωνικό θεώρημα πως όλοι έχουμε κυτταρική μνήμη γνώσης.
Ζήτησα από την Έλλη να μου δώσει κάποιες αγαπημένες της φωτό με κάποιο σχόλιο. Αυτές είναι οι εικόνες που μου έδωσε. Δείτε την gallery και πατήστε «περισσότερα» για τα σχόλια.
16°
