Για ένα πανεπιστήμιο αδειανό

Η σύγκλητος του Πανεπιστημίου Πατρών αποφάσισε να συγχωνεύσει τέσσερα τμήματα που βρίσκονται στους νομούς Ηλείας και Αιτωλοακαρνανίας με άλλα τμήματα του πανεπιστημίου με το ίδιο γνωστικό αντικείμενο. Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών ανέφερε (ΣΚΑΙ 14/5/2021) ότι στις σχολές αυτές από τους 150 φοιτητές που έμπαιναν στο πρώτο έτος μόνο οι 40 συνέχισαν στο δεύτερο.

Η πλειονότητα των φοιτητών εισάγεται στα τμήματα αυτά με βαθμολογία αρκετά κάτω του 10, οι σχολές έχουν ελάχιστους καθηγητές και ολοκληρώνει τις σπουδές του ένα πολύ μικρό ποσοστό όσων εισάγονται. Το τμήμα Επιστήμης Διατροφής και Τεχνολογίας Τροφίμων με έδρα το Αγρίνιο έχει βάση εισαγωγής τα 1.538 μόρια και ποσοστό αποφοίτησης 6,8%. Πρόκειται για τμήματα άδεια από φοιτητές και καθηγητές. Η απουσία ικανού αριθμού φοιτητών περιορίζει ακόμη και τις θετικές επιπτώσεις  στις τοπικές οικονομίες.

Η συγχώνευση των τμημάτων προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Ο βουλευτής Ηλείας της ΝΔ  Κώστας Τζαβάρας ανακοίνωσε ότι δεν θα είναι ξανά υποψήφιος. Την αντίθεσή του εκφράζει και ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ο Αλέξης Τσίπρας έσπευσε να προγραμματίσει επίσκεψη στο υπό συγχώνευση τμήμα Μουσειολογίας στον Πύργο.

Πολύ χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση της Φώφης Γεννηματά μετά από συνάντηση με εκλεγμένους εκπροσώπους της Ηλείας: «Η απαράδεκτη αυτή κυβερνητική απόφαση [...] φαντάζει ως τιμωριτική. Για μια περιοχή, με ιδιαίτερα σημαντική πολιτιστική, παραγωγική και κοινωνική δυναμική, που δεν έχει ακόμα επουλώσει τις πληγές της από τις καταστροφές του 2007 και 2008, βρίσκεται εκτός εθνικού οδικού δικτύου με ευθύνες του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ, ενώ αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα στο θέμα της υγείας με την υποστελέχωση και υπολειτουργία των νοσοκομείων».

Η πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ συμπυκνώνει την ουσία του προβλήματος. Δεν λέει ότι τα τμήματα χρειάζονται για εκπαιδευτικούς λόγους, αλλά για να αντισταθμίσουν άλλες ελλείψεις της περιοχής. Αντί να χρησιμοποιήσουμε τα χρήματα του κράτους για να βάλουμε γιατρούς στα νοσοκομεία, ας διατηρήσουμε πανεπιστημιακά τμήματα που δεν χρειάζονται.

Τα πανεπιστήμια τις τελευταίες δεκαετίες απέκτησαν και πελατειακή λειτουργία. Στη μακρά πορεία του προς τη χρεοκοπία το ελληνικό κράτος ίδρυε σχολές για να ικανοποιήσει τις τοπικές κοινωνίες, τους υποψήφιους φοιτητές και τις οικογένειές τους. Έτσι φθάσαμε στα 541 τμήματα, διάσπαρτα σε 55 πόλεις. Η μετατροπή όλων των ΤΕΙ σε πανεπιστήμια από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς καμιά αξιολόγηση, άφησε τη χώρα χωρίς τεχνολογική εκπαίδευση.

Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας διατήρησε την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, ματαιώνοντας μόνο την ίδρυση νέων σχολών, πολλές από τις οποίες αποφασίστηκε να γίνουν με ρουσφετολογικές τροπολογίες βουλευτών της τελευταίας στιγμής. Δεν είχε το σθένος να αντιμετωπίσει το πολιτικό κόστος που θα προκαλούσε η αναίρεση της μετατροπής όλων των ΤΕΙ σε πανεπιστήμια.

Το υπουργείο Παιδείας διάλεξε να περιορίσει πρώτα τον αριθμό των φοιτητών που εισάγονται στα πανεπιστήμια με πολύ χαμηλή βαθμολογία και μετά να αναδιαρθρώσει τα τμήματα εκείνα που θα έμεναν με ελάχιστους ή καθόλου φοιτητές. Η θέσπιση της βάσης εισαγωγής σε κάθε πανεπιστημιακό τμήμα προκάλεσε αντιδράσεις για τον αποκλεισμό αρκετών υποψηφίων από τις σχόλες.

Από τη μία πλευρά υπάρχει το δικαίωμα στη μόρφωση, αλλά από την άλλη υπάρχουν οι εκπαιδευτικές προϋποθέσεις για να μπορεί να συμμετέχει κανείς στην ανώτατη εκπαίδευση. Υπάρχουν όμως και οι οικονομικές συνέπειες. Το χρεοκοπημένο ελληνικό κράτος δεν μπορεί να πληρώνει για να σπουδάσει μαθηματικός κάποιος που συγκέντρωσε βαθμολογία 0,8 με άριστα το 20.

Γιατί τότε δεν απαγορεύεται και η εγγραφή των αποτυχόντων στα κολέγια, θα ρωτήσει κάποιος. Αν ο υποψήφιος και η οικογένειά του πιστεύουν ότι μπορεί να έχει μέλλον στην ανώτατη εκπαίδευση, ας αναλάβουν οι ίδιοι το κόστος, όπως μπορούν να κάνουν και με τις σπουδές στο εξωτερικό. Η ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων -που μόνο η Ελλάδα απαγορεύει- θα περιόριζε την εξαγωγή φοιτητών ενώ, αν ακολουθούσαμε το παράδειγμα της Κύπρου, θα μπορούσαμε να προσελκύσουμε φοιτητές από ξένες χώρες, με προφανή οικονομικά οφέλη. Εδώ απορρίπτουμε το επωφελές και το παραγωγικό και πληρώνουμε για τις πελατειακές εξυπηρετήσεις.

Τα χρήματα που δαπανά το κράτος, τα παίρνει από τους πολίτες. Κάθε δαπάνη θα πρέπει να φέρνει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Η χρεοκοπημένη Ελλάδα άφησε τα νοσοκομεία χωρίς γιατρούς (που λέει και η Φώφη Γεννηματά) για να φτιάχνει σχολές που βγάζουν πολύ περισσότερους επιστήμονες από αυτούς που χρειάζεται και για να σπουδάζουν στην ανώτατη εκπαίδευση, φοιτητές που δεν έχουν τις στοιχειώδεις προϋποθέσεις και αργά ή γρήγορα τα παρατούν. Το ζήτημα δεν είναι τα τέσσερα τμήματα που καταργούνται, αλλά τα δεκάδες άλλα, με τα ίδια χαρακτηριστικά, που παραμένουν.

Στη σημερινή Ελλάδα συντηρητικό είναι τα πελατειακά πανεπιστήμια και προοδευτικό μια σύγχρονη ανώτατη εκπαίδευση που ακολουθεί τα πρότυπα των ανεπτυγμένων χωρών. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι θέλει το δεύτερο, αλλά στην πράξη οι αντιστάσεις των πελατειακών δικτύων και το πολιτικό κόστος την κάνουν να μην μπορεί να αποκολληθεί από το πρώτο.