Λευτέρης ο Πολίτης, Κτιστάκης, Η Στάνη, Ο Χάρης: 4 διαχρονικά στέκια στην πλατεία Ομονοίας
Το Σύνταγμα έχει πάρει τα ηνία τα τελευταία χρόνια, με όλα τα φώτα να πέφτουν πάνω του, αλλά όταν μιλάμε για κομβική πλατεία στην Αθήνα αυτή πάντα ήταν και παραμένει η πλατεία Ομονοίας. Είναι η πλατεία που διασχίζω σχεδόν σε καθημερινή βάση, περπατώντας από το μετρό στο Μοναστηράκι προς τη Χαριλάου Τρικούπη και τα γραφεία της Athens Voice. Καμιά φορά «χώνομαι» σε κάποιες στοές στην Ευριπίδου και τη Σοφοκλέους για να γλιτώσω μερικά μέτρα, άλλοτε παίρνω τον χρόνο μου και από την οδό Αθηνάς (με το φοβερό γκράφιτι-ταγκιά «Γορτυνία» σε έναν τοίχο) φτάνω στην Ομόνοια και μετά ανηφορίζω την Ακαδημίας ή τη Σόλωνος.
Είναι η ίδια διαδρομή που έκανα πριν πολλά χρόνια, πριν καν αρχίσει τη λειτουργία του το μετρό, όταν όλα τα φροντιστήρια βρίσκονταν γύρω από την πλατεία Κάνιγγος. Τότε, το λεωφορείο σε άφηνε κάπου στην οδό Ζήνωνος («η Ερμού από την ανάποδη» όπως τη λέω), ή στην άλλη πλατεία, την Κουμουνδούρου, από εκεί περπάτημα προς την Ομόνοια και στη συνέχεια έφτανες στην πλατεία Κάνιγγος για μάθημα. Από την Ομόνοια περνάνε πολλοί, αλλά λίγοι κάθονται εκεί. «Αστικοί θρύλοι» λένε πως η πλατεία Ομονοίας κάποια μέρα θα μεταμορφωθεί και θα απαλλαγεί από τις λαμαρίνες, τα ελενίτ και την ανάπλαση που κρατάει «αιώνια».
Πλατεία Ομονοίας πάντα θα σημαίνει πρόσωπα και «προσωπικότητες», αρώματα και μυρωδιές. Κάποια εμβληματικά μαγαζιά κρατάνε το πνεύμα της πλατείας ακόμα ζωντανό, ενώ πολύ πρόσφατες είναι οι απώλειες της καλτ καφετέριας Janeiro στη Σταδίου, όπου βρισκόταν εκεί για περισσότερα από 50 χρόνια, αλλά και του υπόγειου Υποβρύχιου στην Αιόλου, με μαγειρευτά και μεζέδες. Όχι ότι ήμουν θαμώνας, αλλά είχαμε πάει αρκετές φορές, έστω από σπόντα, μαζί με μια ντουζίνα περιοδικά από το πρακτορείο του Γιαννακουλόπουλου, για καφέ και «συμπάθεια». Και το εμβληματικό παλιό καφέ ΝΕΟΝ, με την ιστορία του να μας πηγαίνει πίσω στο 1920 και να πρωταγωνιστεί ακόμα και σε πίνακα του Τσαρούχη, θυμίζει την ίδια την πλατεία. Αλλαγές χρήσης, αλλαγές ιδιοκτησίας, αλλαγές χαρακτήρα, αλλαγές γενικά. Σήμερα, λειτουργεί σαν εστιατόριο, πίσω από το τέως ξενοδοχείο Κάρλτον, από κάτω του φιλοξενούσε το κλασικό ΝΕΟΝ.
Είναι όμως τέσσερα μαγαζιά που κρατάνε ακόμα ζωντανό τον γευστικό χαρακτήρα της παλιάς Ομόνοιας και όπως φαίνεται θα συνεχίσουν για καιρό ακόμα. Η αλήθεια είναι ότι τότε, στην ηλικία των 17-18 ετών αλλά και πιο μεγάλος, δεν είχα δώσει ιδιαίτερη σημασία σε πολλά από αυτά τα σημεία ιστορίας της πόλης, παραδοσιακά ζαχαροπλαστεία μέχρι εστιατόρια και καφενεία. Τότε, η στάση του 17χρονου ήταν τα McDonalds και τα Goody’s της πλατείας Κάνιγγος (Θεός σχωρέσ’ τα), σιγά μην πηγαίναμε στα στέκια των 45άρηδων.
Μεγαλώνοντας ανακαλύπτεις πως αυτά τα μέρη δεν βρίσκονται τυχαία εκεί που βρίσκονται, άντεξαν –μέσα από πολλές δυσκολίες και προκλήσεις– σε μία υποβαθμισμένη περιοχή σαν την Ομόνοια. Δεν άλλαξαν τις συνταγές τους. Αυτό που έτρωγε κάποιος πριν 30+ χρόνια, το ίδιο θα γευτεί αν πάει και σήμερα, σαν να έχει μπει σε χρονοκάψουλα.
Λευτέρης ο Πολίτης
Τη Σατωβριάνδου, μέσα στο 2019, δεν τη λες και τον πιο «φωτεινό» δρόμο της Αθήνας, το αντίθετο. Ο «Λευτέρης ο Πολίτης» βρίσκεται στον αριθμό 20 και από το 1951 φτιάχνει ένα από τα καλύτερα σουβλάκια της Αθήνας («κάπου πίσω από το Hondos Center» η απάντηση σε όσους ρωτάνε πού βρίσκεται). Δύο επιλογές, μπιφτέκι μοσχαρίσιο με τομάτα, κρεμμύδι και πάπρικα (€1,90) ή σουτζούκι δικής τους παραγωγής («δεν είναι αλλαντικό» μας τονίζουν) με τομάτα, κρεμμύδι και πάπρικα (€2,20). Τίποτα άλλο, ούτε πατάτες τηγανητές στο σουβλάκι (ό,τι χειρότερο), ούτε τζατζίκι. «Χτυπάς» τρία στα όρθια (τα λες και μικρά σαν μέγεθος), στον πάγκο μέσα ή έξω, μαζί με μία μπίρα και «έγινες». Αυτό είναι το δικό μας street food, με ουρά να σχηματίζεται τις ώρες αιχμής (12.00-17.00). Μην τα πάρετε σπίτι σας, συμβουλή. Εκεί πρέπει να το φας, live streaming και καυτερό, ξεκινάς με το ένα, μέχρι να ετοιμαστεί το επόμενο και το μεθεπόμενο. Ανοιχτά μέχρι νωρίς το απόγευμα, όπως και τα περισσότερα αντίστοιχα ολντ σκουλ μαγαζιά της Ομόνοιας. Μην πάτε στις 22.00 το βράδυ, κάτι άλλο θα «χτυπήσετε» τέτοια ώρα στη Σατωβριάνδου.
Κτιστάκης
Σε «ακτίνα δράσης» από τον «Λευτέρη τον Πολίτη» και τη «Στάνη» στέκεται ο Κτιστάκης με τους παραδοσιακούς χανιώτικους λουκουμάδες. Η ιστορία του ξεκινάει το 1912 στα Χανιά από τον παππού Θοδωρή Κτιστάκη, με καταγωγή την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Τη δεκαετία του ’50 τα παιδιά του μετακομίζουν στην Αθήνα για να ανοίξουν το πρώτο μαγαζί στην Αγίου Κωνσταντίνου, κοντά στο Εθνικό Θέατρο. Αργότερα, τη δεκαετία του ’90, μετακομίζουν στην οδό Σωκράτους (ακριβώς δίπλα στα παλιά γραφεία της Καθημερινής), κατάστημα που λειτουργεί μέχρι και σήμερα ο εγγονός Θοδωρής μαζί με τον επί πολλά χρόνια συνέταιρό του. Ο «Κτιστάκης» ήταν και η δική μου στάση για κάποια χρόνια και κάθε φορά που κατέβαινα στο κέντρο. Στον «Κτιστάκη» δεν θα βρεις κάτι άλλο εκτός από χανιώτικους λουκουμάδες σε μερίδα των 10 (€3,30) ή με το κιλό (€18), αν θέλεις να πάρεις για το σπίτι. Χανιώτικος λουκουμάς; Μικροί διπλοτηγανισμένοι λουκουμάδες πασπαλισμένοι με σουσάμι ή κανέλα, τραγανοί και χωρίς μέλι, με σιρόπι ποτισμένο μέσα τους. Και μόλις δαγκώσεις τον λουκουμά, γλύκα πλημμυρίζει στο στόμα σου.
Η Στάνη - Γαλακτοπωλείο - Ζαχαροπλαστείο
Λίγα μέτρα μακριά από τον «Λευτέρη τον Πολίτη» και «κάπου πίσω από το Hondos Center» στέκει το γαλακτοπωλείο «Η Στάνη». Ο Νικόλαος Καραγεώργος έφυγε από το χωριό Αθανάσιος Διάκος της Φωκίδας το 1931 με κατεύθυνση τον Πειραιά, όπου αρχίζει να ασχολείται με τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Από το 1949 το γαλακτοπωλείο του Πειραιά μετεγκαταστάθηκε στον πεζόδρομο της Μαρίκας Κοτοπούλη που βρίσκεται μέχρι σήμερα. Τα λόγια είναι λίγα για αυτό το παραδοσιακό ζαχαροπλαστείο, η ποιότητα των προϊόντων και φρέσκων υλικών είναι μοναδική. Όπως μας είπε ο Θανάσης Καραγεώργος, εγγονός του ιδρυτή και σημερινός ιδιοκτήτης, συνεχίζουν με τις ίδιες συνταγές του παππού και της γιαγιάς και συγκινείται όταν βλέπει παππούδες που έρχονταν από παλιά να φέρνουν τώρα τα εγγόνια τους. Αν πάτε στη «Στάνη» δεν γίνεται να μην παραγγείλετε τo all time κλασικό πρόβειο γιαούρτι με μέλι και καρύδια (€3,8, τιμή αν κάτσεις), κρέμα με κανέλα (€2,40) ή ανθόγαλο με μέλι (€3.20)*. Μαζί με διάφορα άλλα προϊόντα, γαλακτομπούρεκο, ρυζόγαλο, γλυκά με παγωτό, λουκουμάδες, μιλφέιγ, αλλά και διάφορες αλμυρές και γλυκές πίτες.
Παραδοσιακό Ουζερί - Ο Χάρης
Πόσες εκατοντάδες ή χιλιάδες φορές έχω διασχίσει τη στοά Λυκούργου; Κοντά στο αγαπημένο Ρομάντσο, υπήρχε παλαιότερα ένα σαντουιτσάδικο που πάντα επισκεπτόμασταν μετά από σαββατιάτικη «επιδρομή» στα δισκάδικα (εκεί κοντά ήταν και το «Δισκάδικο της Αθηνάς», όπως και το «Rock City» λίγα μέτρα πιο κάτω από τον «Κτιστάκη»). Θα μπορούσα να γίνω και φύλακας των στοών, ο κλειδοκράτορας. Με κάποιο μαγικό τρόπο, σαν να κρατάνε τα μυστικά μιας άλλης Αθήνας. Το «Παραδοσιακό Ουζερί - Ο Χάρης» είναι ο ορισμός του ανεπιτήδευτου. Περνάς γεμάτος άγχος στις 4 το απόγευμα και βλέπεις μέσα κάποιες παρέες να γλεντάνε, να τραγουδάνε και να τρώνε ψαρικά. Σκέφτεσαι, τι λάθος έχεις κάνει και δεν βρίσκεσαι ανάμεσά τους; Μία μικρή «σπηλιά» στον τοίχο, ζήτημα αν χωράνε τρία τραπέζια μέσα και κάποια έξω, μία κουζίνα και ένα ψυγείο. Μια σχάρα ψήνει ψάρια και χταποδάκι έξω, στο ουζερί του Χάρη Μόσχοβου θα βρεις θαλασσινούς μεζέδες (γαρίδες, χταπόδι, γαύρο, σαρδέλες, σαγανάκια κ.ά.), ενώ μπορείς να παραγγείλεις και τον καφέ σου. Με €10 «καθάρισες». Πρωτάνοιξε το 1962 από τον πατέρα του Χάρη και από το 1990 πήρε τα ηνία ο γιος και σημερινός ιδιοκτήτης. Άχαστο, απλά.
Λουκούργου 14-16 (μέσα στη στοά), 2103244056
08.30-18.00 (καθημερινές)
23°
