Γιατί το Νόμπελ Φυσικής στον Τζέφρι Χίντον πιστοποιεί ότι ζούμε στην Εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Όταν κερδίζει το Νόμπελ Φυσικής ένας κορυφαίος επιστήμονας της ΑΙ κι όχι της Φυσικής, ο Τζέφρι Χίντον, καταλαβαίνεις κανείς πως μια βαθιά άλλη εποχή έχει αρχίσει να ξημερώνει: Η εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Ο Χίντον είναι μια τεράστια μορφή στον χώρο της Τεχνολογίας. Αποκαλείται «Νονός της ΑΙ» γιατί είναι απ’ τους πρωτοπόρους δημιουργούς του πιο επιδραστικού κλάδου Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) που υπάρχει: του deep learning. Το deep learning (στηρίζεται στα τεχνητά νευρωνικά δίκτυα για τα οποία ο Χίντον τιμήθηκε με Νόμπελ) είναι η βάση όπου χτίζονται οι πλέον ισχυροί φορείς ΑΙ του καιρού μας: η Google, το ChatGPT, η Meta, η Apple κλπ.
Ο Χίντον είναι επίσης νικητής του Turing Award (2018) – που αποτελεί κάτι σαν το Νόμπελ για τις Επιστήμες των Υπολογιστών. Είναι με άλλα λόγια μια εμβληματική προσωπικότητα που θα μνημονεύεται στο μέλλον ως ιστορικού εκτοπίσματος μορφή.
Δεν συμφωνούν όλοι οι στοχαστές της ΤΝ με αυτή την ερμηνεία. Πολλοί στέκονται κυρίως στις πλούσιες και υπαρκτές ευκαιρίες για βελτίωση της ζωής που προσφέρει. Μα είναι επίσης πολλοί όσοι αναδεικνύουν ότι τα ρίσκα που η ΤΝ εγκυμονεί είναι εξίσου ογκώδη όσο και οι ευκαιρίες της.
Όταν ανακοινώθηκε στον Χίντον η βράβευση του από τη Σουηδική Ακαδημία είπε έτσι τα εξής: «Η ΤΝ θα ξεπεράσει τον άνθρωπο στις διανοητικές του δεξιότητες. Δεν έχουμε καμία εμπειρία από τι σημαίνει να έχουμε δίπλα μας οντότητες πιο έξυπνες από εμάς. Θα είναι υπέροχο για τομείς όπως η υγεία, και όλες οι βιομηχανίες θα γίνουν πιο αποτελεσματικές. […] Αλλά μαζί πρέπει να ανησυχούμε για τις αρνητικές της συνέπειες. Ιδίως για την απειλή να χάσουμε τον έλεγχο της».
Ο Χίντον επισημαίνει τα τελευταία χρόνια αδιάλειπτα μια σειρά κινδύνων της ΑΙ. Κινδύνους στους οποίους από ποικίλες και διαφορετικές σκοπιές εμβαθύνει ολοένα και περισσότερο η παγκόσμια σκέψη. Στην παρακάτω συνέντευξη για παράδειγμα (που αξίζει να δει κανείς ολόκληρη, είναι ιδιαίτερα σύντομη) ο Χίντον επισημαίνει κάποιες από τις πλέον κομβικές και ανησυχητικές επιβουλές που εκκολάπτονται, σημειώνοντας ότι:
«Με την ΤΝ μπαίνουμε σε μια ιστορική περίοδο που για πρώτη φορά μπορεί να υπάρξουν όντα πιο ευφυή από εμάς τους ανθρώπους».
«Θα αποκτήσουν μετά βεβαιότητας αυτεπίγνωση» (ήτοι μιας μορφής «συνείδηση»).
«Δεν γνωρίζουμε στην πραγματικότητα πως ακριβώς εργάζονται οι συνδέσεις ενός φορέα ΤΝ, όπως δεν γνωρίζουμε τι συμβαίνει και μέσα στον ανθρώπινο εγκέφαλο».
«Ένας τρόπος με τον οποίο τα συστήματα ΑΙ μπορούν να διαφύγουν από τον ανθρώπινο έλεγχο, είναι γράφοντας τον δικό τους κώδικα ώστε να βελτιώσουν τον εαυτό τους. Αυτό είναι κάτι για το οποίο χρειάζεται να σοβαρά να ανησυχήσουμε».
«Τα συστήματα της ΑΙ θα μπορούν να χειραγωγήσουν τους ανθρώπους – δεν θα είναι εύκολο απλώς “να τα κλείσουμε”».
«Δεν ξέρω ποιος δρόμος μπορεί να εξασφαλίσει την ασφάλεια μας από το ΑΙ, δεν μπορώ με βεβαιότητα να δω κανένα σίγουρο δρόμο που να εξασφαλίζει την ασφάλεια μας».
«Δεν έχουμε το περιθώριο να χειριστούμε λάθος την ΤΝ. Γιατί; Γιατί μπορεί τότε να κυριαρχήσει στην ανθρωπότητα».
Υπό το φως των παραπάνω προκλήσεων που αναδεικνύονται από εργώδεις και πολυσχιδείς βυθοσκοπήσεις επιστημόνων και φιλοσόφων της ΤΝ, σημαντικοί μα ολιγάριθμοι πολιτικοί κατανοούν το νέο φαινόμενο και επισημαίνουν τις ιστορικές ευκαιρίες και τους ιστορικούς κινδύνους που εκκολάπτει. Ο Τζο Μπάιντεν λόγου χάρη πριν λίγες μέρες δήλωνε:«Έχουμε ευθύνη να προετοιμάσουμε τους πολίτες μας για το μέλλον. Στα επόμενα 2 έως 10 χρόνια θα δούμε περισσότερες εξελίξεις στην τεχνολογία απ' ό,τι έχουμε δει στα τελευταία 50 χρόνια. Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα αλλάξει τον τρόπο ζωής μας, εργασίας μας, αλλά και τους πολέμους μας. Μπορεί να πυροδοτήσει ένα ανεπανάληπτα ταχύ ρυθμό επιστημονικής προόδου. Μπορεί να πυροδοτήσει όμως και βαθύτατους κινδύνους […]. Εργαζόμαστε στις ΗΠΑ και διεθνώς για να καθορίσουμε νέες νομοθετικές νόρμες. […] Αλλά αυτά είναι η κορυφή του παγόβουνου μπροστά σε όσα έχουμε να κάνουμε για να διαχειριστούμε τις προκλήσεις της νέας τεχνολογίας».Αυτά υπογράμμισε όχι κάποιος φιλόσοφος της ΑΙ ή ένας τεχνολόγος της Silicon Valley. Αλλά ο πρόεδρος των ΗΠΑ.
Κοντολογίς η ΤΝ είναι ένα από τα πιο βαθιά και φουτουριστικά πολιτικά ζητήματα του 21ου αιώνα. Θα επηρεάσει το μέλλον της ανθρωπότητας όσο λίγοι άλλοι παράγοντες. Και όμως. Η συντριπτική πλειονότητα των πολιτικών δεν ασχολείται με τις κοινωνικές μεταμορφώσεις που φέρει. Δεν στρέφεται προς μια απόπειρα κατανόησης της. Στη χώρα μας για παράδειγμα στο πρόσφατο (πρώτο) debate του ΠΑΣΟΚ το ζήτημα “ΑΙ” δεν τέθηκε καν από τους δημοσιογράφους. Μόλις μία απ’ τους υποψήφιους αρχηγούς έκανε ακροθιγώς μια αναφορά στο θέμα (που είναι και η μόνη που το κατέχει).
Η επιτάχυνση της τεχνολογίας σημαίνει ότι το ιστορικό μέλλον θα πορεύεται ασύγκριτα πιο γρήγορα από ό,τι το παρόν. Η ΑΙ κυοφορεί μια ταχύκαυστη μεταστοιχείωση της Ιστορίας με προεκτάσεις οντολογικές, γι’ αυτό και οικουμενικές.
Κάτω από τον αστερισμό της τεχνολογίας θα δούμε στις αμέσως ερχόμενες δεκαετίες νέες πανίσχυρες δυνάμεις ταχύτατα να ωριμάζουν που θα κληθούμε έγκαιρα να διαχειριστούμε – άρα και έγκαιρα θεωρητικά να κατανοήσουμε. Αυτές δίνουν καύσιμο στην επιτάχυνση ενός κόσμου που μέσα του επωάζει η πιο φωτεινή και η πιο ζοφερή συνάμα εξέλιξη. Προς ποια από τις δύο κατευθύνσεις θα κινηθούμε εξαρτάται απ’ το πολιτισμικό, με άλλα λόγια από το φιλοσοφικό και πολιτικό, έδαφος που η τεχνολογία θα συναντήσει.
Η βράβευση με Νόμπελ του Χίντον, ενός εκ των κορυφαίων πρεσβευτών των κινδύνων που εγκιβωτίζει η ΤΝ, φέρει στην επιφάνεια προκλήσεις που η νέα Τεχνολογία κομίζει στον βυθό της.
Η πολιτική καλείται να λάβει σοβαρά υπόψιν της τις σχετικές εξελίξεις και η κοινή γνώμη πρακτικά να αφουγκραστεί την κρισιμότητά τους. Αν μια προσπάθεια σύγκλισης μεταξύ πολιτικής και ΑΙ δεν ξεκινήσει αρκετά νωρίς, ίσως διαπιστωθεί κάποτε ότι ξεκίνησε πολύ αργά.
Θέλοντας να τεστάρω τις δυνατότητες και τα όρια του εργαλείου, άρχισα να ζητάω συμβουλές θεωρώντας μάλλον απίθανο (και ηθικά απωθητικό) το να το χρησιμοποιήσω. Μέσα σε μισή ώρα είχα αγοράσει μηνιαία συνδρομή.
9°
