Συνέντευξη με τον Γεράσιμο Τζαμαρέλο, διευθύνοντα σύμβουλο του Κέντρου Επιχειρηματικότητας, Ανάπτυξης και Καινοτομίας (ΚΕΑΚ) για τις προκλήσεις που φέρνει ο ψηφιακός κόσμος
Πόσο digital θα είναι το μέλλον που έρχεται; Ξεκινώντας την επαγγελματική του πορεία ως επικεφαλής διαφημιστικών τμημάτων στα μίντια ο Γεράσιμος Τζαμαρέλος πέρασε από το «χαρτί» στον ψηφιακό κόσμο, διδάσκοντας όσα γνωρίζει σε πανεπιστημιακά ιδρύματα και δημόσιους οργανισμούς. Διευθύνοντας από το 2014 το Κέντρο Επιχειρηματικότητας Ανάπτυξης και Καινοτομίας, είναι ο «ψηφιακός βοηθός» επιχειρήσεων, επαγγελματιών και φοιτητών που θέλουν να μάθουν περισσότερα. Με την τηλε-εργασία να αποτελεί μια νέα εργασιακή πραγματικότητα, συστήνεται σε όσους δεν τον γνωρίζουν και λύνει απορίες.
Τι ήταν αυτό που σας μαγνήτισε στον κόσμο του μάρκετινγκ και της επικοινωνίας;
H αξία της ίδιας της επικοινωνίας ήταν και είναι για μένα η λέξη-κλειδί για το μάρκετινγκ. Το πιο ουσιαστικό, όμως, είναι η επικοινωνία και η διάδραση με τους ανθρώπους. Πάντα μου κέντριζαν το ενδιαφέρον βέβαια και οι δημόσιες σχέσεις, αναπόσπαστο κομμάτι του μάρκετινγκ – ουσιαστικά το μέσο που θα φέρει το όνομα μιας εταιρείας στη δημοσιότητα με τρόπο τέτοιο ώστε να φαίνεται ότι δεν πρόκειται για πληρωμένη διαφήμιση. Και, ασφαλώς, η δημιουργική σκέψη κάθε ανθρώπου που είναι κομμάτι μιας επιχείρησης και του μάρκετινγκ, που σκοπό έχει να πετύχει στον κλάδο που δραστηριοποιείται.
Πολλοί σας γνωρίζουν από τη δράση σας και τα σεμινάρια στο Κέντρο Επιχειρηματικότητας, Ανάπτυξης και Καινοτομίας. Ποια στοιχήματα θα λέγατε πως έχετε κερδίσει ως διευθύνων σύμβουλος και ποια βάζετε για το μέλλον;
Σίγουρα το πρώτο μεγάλο στοίχημα ήταν η προσιτή διαδραστική γνώση που παρέχουμε, σε συνδυασμό με τις δωρεάν δράσεις μας. Χαμηλό κόστος για όλους ή και δωρεάν, χωρίς να μειώνουμε την ουσία της μάθησης και της πρακτικής. Αυτό αποτέλεσε μεγάλο στοίχημα, εάν κρίνουμε από το πώς μπορεί να συμπεριφερθεί το κοινό σε πολύ χαμηλά κόστη ή ακόμη και δωρεάν, μιας παρεχόμενης υπηρεσίας, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για συμβουλευτικά-εκπαιδευτικά προγράμματα. Το κοινό αγκάλιασε την όλη προσπάθειά μας και είμαστε περήφανοι για αυτό. Επιπλέον, ένα άλλο μεγάλο στοίχημα που κερδίσαμε ήταν η συνεργασία μας με το Innovathens powered by Samsung, τον Κόμβο Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας της Τεχνόπολις του Δήμου Αθηναίων. Η συγκεκριμένη συνεργασία μας, που κρατά 7 χρόνια, αποτελεί για εμάς τον κύριο πυρήνα ανάπτυξης, με πολλές δράσεις και events, που επίσης ο κόσμος ανταποκρίνεται πολύ καλά. Γενικά είμαστε μια αγαπημένη «οικογένεια» που θέλουμε να κάνουμε όσο καλύτερα γίνεται τη δουλειά μας και να πετύχουμε τους στόχους μας, πάντα με γνώμονα τι θέλει το κοινό μας ώστε να μπορούμε να ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες και προσδοκίες του. Όσον αφορά το μέλλον, το όραμα παραμένει το ίδιο. Προσιτές υπηρεσίες εκπαίδευσης και συμβουλευτικής για όλους. Θεωρώ ότι η Παιδεία και η Υγεία είναι δύο πράγματα που πρέπει εάν όχι να είναι δωρεάν, να είναι πολύ προσιτά για όλους.
Τι σας αρέσει στη δουλειά σας;
Έχω έρωτα με τη δουλειά μου, τη λατρεύω. Μου αρέσει πολύ η διαδραστικότητα με το κοινό και το να υπάρχουν πολλές ερωτήσεις – είναι κάτι που μου ανοίγει τους ορίζοντες και τη σκέψη. Το να δίνω ό,τι περισσότερο γνωρίζω στον καθένα ξεχωριστά ή στο σύνολο με συναρπάζει, είναι το μεγαλύτερο challenge για εμένα, να επενδύω καθημερινά στο να μαθαίνω νέα πράγματα για να μπορώ να απαντάω στην κάθε ερώτηση που ενδεχομένως θα υπάρχει. Αλλά και να μην ξέρω κάτι, που είναι απόλυτα λογικό, μπαίνω στη διαδικασία και θέλω να το μάθω.
Συμφωνείτε πως το lockdown ανέδειξε την ένδεια επιχειρήσεων να εναρμονιστούν με τις ταχύτητες και τα δεδομένα του ψηφιακού κόσμου; Ποια είναι η εκτίμησή σας για το μέλλον που έρχεται;
Θεωρώ πως ναι. Είδαμε ωστόσο επιχειρήσεις από το μηδέν σε digital transformation να βγαίνουν άμεσα και σχετικά καλά. Είδαμε επίσης ένα κράτος να βγάζει επιτέλους εφαρμογές και να ψηφιοποιεί δεδομένα. Ασφαλώς υπήρχαν και οι δυνατοί παίχτες που ήταν έτοιμοι, για αυτούς το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ήταν σίγουρα ένα όφελος. Πιστεύω ότι το μέλλον είναι digital και πρέπει πλέον όλοι, ανεξάρτητα από ηλικίες, να έχουμε digital skills. Επίσης και η τηλεργασία θα έχει φοβερή ανάπτυξη, είναι κάτι που οι επιχειρήσεις πρέπει να επενδύσουν για το μέλλον. Άλλωστε, υπάρχει ανοιχτό το ενδεχόμενο και άλλου lockdown, σύμφωνα με τους ειδικούς πάντα, και θα πρέπει όποιος δεν πρόλαβε ή το σκέφτεται ακόμα, για το αν θα μπει digital, να το εφαρμόσει τώρα. Και μιλάω ασφαλώς για όλο το digital κομμάτι μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού. Θέλει όμως πλάνο, χωρίς πλάνο δεν υπάρχει επιτυχία.
Η επιτυχημένη καριέρα στο μάρκετινγκ απαιτεί φαντασία, δημιουργικότητα και νέες ιδέες. Από πού τις αντλείτε;
Καλή ερώτηση. Εάν σου πω δεν ξέρω είναι κακό ε; Γενικά είμαι πολύ παρατηρητικός άνθρωπος. Μπορεί να πάρω ένα ερέθισμα βλέποντας τη θάλασσα, ένα βουνό, οτιδήποτε μπορεί να κινείται, ή όταν διαβάζω κάτι. Από μικρός ήμουν έτσι. Δεν ξέρω, ενδεχομένως να είναι έμφυτο όλο αυτό και ίσως με τις γνώσεις και την εμπειρία να έρχεται πια μόνο του. Μου αρέσει να ξεφεύγει η σκέψη μου και ας μην την καταλαβαίνει κάποιος.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα που πήρατε κατά την περίοδο παραμονής σας στην Αμερική; Τι θυμάστε από εκείνο το διάστημα;
Επιμονή, στόχος και work it. Επιμένω δηλαδή στους στόχους μου και το όραμά μου και δουλεύω για αυτό. Πήρα πολλά μαθήματα και εμπειρίες, το κυριότερο ήταν ότι έμαθα να δουλεύω σε ομάδες, έμαθα τι σημαίνει ηγέτης, διδάχτηκα την αξία του να δίνω. Για παράδειγμα, όταν γινόταν ένα λάθος από οποιονδήποτε σε μια ομάδα, έβγαινε ο διευθυντής και το έπαιρνε επάνω του, ανεξάρτητα έαν το έκανε ο ίδιος ή όχι. Αυτό λέγεται ομάδα, και ηγέτης ομάδας. Να σου εξηγεί κάποιος πώς να κάνεις κάτι σωστά και όχι να σου λέει έκανες λάθος. Ψιλά γράμματα, αλλά από πίσω πολλές αξίες. Στην Ελλάδα δεν το έχω βιώσει τόσο άμεσα στην εργασιακή μου εμπειρία, πέραν της Piscines Ideales και του Στέλιου Σταυρίδη, αλλά και με τον πρώην διευθυντή μου σε εμπορικά τμήματα εφημερίδων, τον Σταμάτη Χασιώτη. Και οι δύο μου έδωσαν πολλά. Ο Στέλιος πλέον βέβαια δεν είναι μαζί μας, αλλά πάντα μου έρχεται στο μυαλό ο τρόπος σκέψης του. Μερικές φορές μάλιστα ρωτάω τον εαυτό μου, τι θα έκανε ο ίδιος. Το ίδιο ισχύει και για τον Σταμάτη. «Πάρ’ το επάνω σου» μου έλεγε και εάν γίνει λάθος είμαι εγώ εδώ. Πραγματικοί ηγέτες επιχείρησης και τμημάτων μάρκετινγκ, ό,τι ουσιαστικά είδα και βίωσα εκτός Ελλάδας, το συνάντησα σε αυτούς τους δύο ανθρώπους εδώ. Κατά τα άλλα πήρα και μια διαφορετική φιλοσοφία στον τρόπο εκπαίδευσης. Δίνουμε ό,τι έχουμε διδαχτεί και δεν κρύβουμε καμία πληροφορία.
Ποια tools και γιατί σας έχουν εντυπωσιάσει τελευταία;
Να και μια ερώτηση ειδική. Πάρα πολλά. Αναφέρω χωρίς σειρά προτίμησης κάποια. Το Zoom μπήκε στη ζωή μας και ήρθαμε πιο κοντά στους συνεργάτες μας, το κοινό μας κ.ο.κ. Εναλλακτικά μου άρεσε η Microsoft με κάποια καλά updates που έκανε και βελτίωσε έναν τρόπο σύνδεσης ομάδων εργασίας. Επίσης το Mailer Lite, μια πλατφόρμα εναλλακτική για mail marketing ή ακόμα και για πολλές landing pages σελίδες για ένα website. Μπορώ να μιλάω με τις ώρες για αυτά και για πολλά περισσότερα, αλλά αυτές οι εφαρμογές μού έκαναν απόλυτα θετική εντύπωση το τελευταίο διάστημα. Είδα πραγματικό όφελος απέναντι στο κοινό-καταναλωτή.
Τι προτιμάτε να κάνετε, όταν δεν βρίσκετε σε μια οθόνη;
Να διαβάζω και να ακούω μουσική, πάντα όμως με τον καλύτερο φίλο μου που δεν είναι άλλος από τον γιο μου. Επίσης, ενημερώνομαι για τις εξελίξεις στο αντικείμενό μου και βλέπω πολλές σειρές και ταινίες. Το άλλο μου χόμπι, ας πούμε, είναι να πηγαίνω για ψάρεμα, άσχετα εάν δεν πιάνω κάτι, μου αρέσει η διαδικασία και η υπομονή-επιμονή που χρειάζεται.
Στην ερώτηση για ποιο πράγμα είστε περήφανος στη ζωή σας τι απαντάτε;
Χωρίς δεύτερη σκέψη για τον γιο μου και τίποτε άλλο.
Είδαμε ένα Κράτος να βγάζει επιτέλους εφαρμογές και να ψηφιοποιεί δεδομένα
Ποια είναι τα πέντε μεγάλα λάθη που πρέπει να αποφεύγει κάθε επιχείρηση στην επικοινωνία της;
Δύσκολο να καθοριστούν με μια σειρά, διότι παίζει ρόλο και ο κλάδος που δραστηριοποιείται σε σχέση με τους στόχους. Τα ουσιαστικά, ίσως και κυριότερα λάθη, είναι καταρχήν ο μη σωστός καθορισμός στόχων και μια οργανωσιακή επικοινωνία. Τι θέλω να πω στο κοινό μου. Άρα το πλάνο είναι καθοριστικός παράγοντας. Επίσης, ποιος θα αναλάβει να πει τι και σε ποιον! Ένα σωστό μήνυμα, ένα άρτιο δημιουργικό, συντελούν στη σωστή επικοινωνία. Άλλο βασικό λάθος που γίνεται είναι το ότι οι εταιρίες δεν εφαρμόζουν προγράμματα Δημοσίων Σχέσεων και κάνουν μόνο Διαφήμιση. Θέλει σίγουρα συνδυασμό, κατά τη γνώμη μου, γιατί ο συνδυασμός των ενεργειών αυτών είναι βασικός παράγοντας στην εξέλιξη της επικοινωνίας μιας επιχείρησης. Επιπλέον, η μη σωστή χρήση των social media. Δεν φτάνει μόνο να έχω παρουσία, θέλω και περιεχόμενο μοναδικό, δημιουργικό. Άλλος επίσης πολύ σοβαρός παράγοντας είναι τα παρατημένα websites. Αφού το έκανες, συντήρησε το περιεχόμενο, βγες μπροστά και ανανέωσέ το, δώσ’ του αγάπη και φροντίδα. Αυτό είναι άλλωστε ο πυλώνας πια ανάπτυξης μιας επιχείρησης. Και ασφαλώς για κάποιους η αναβολή στο να δημιουργήσουν ίσως ένα website, με σκοπό και στόχο να μπουν digital. Βέβαια εδώ παίζει ρόλο η εμπειρία του καθενός και τι θέλει να πετύχει για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες του.
Η μεγαλύτερη γκάφα που έχετε κάνει ήταν…
Α, έχω κάνει αρκετές, όπως άλλωστε όλοι. Πιστεύω ότι η μεγαλύτερη όμως ήταν που εμπιστεύτηκα λάθος ανθρώπους μια περίοδο της ζωής μου, που δυστυχώς μου άλλαξαν δεδομένα σε προσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις. Βέβαια καλώς έγινε, διότι εάν δεν πάθεις δεν θα μάθεις, που λέμε. Πάντως, μου κόστισε ακριβά. Έμαθα όμως πολλά και αναθεώρησα επίσης αρκετά πράγματα γύρω από τις σχέσεις των ανθρώπων γενικά, είτε προσωπικά είτε επαγγελματικά.
Τι ευελπιστείτε να αλλάξει στη σχέση των Ελλήνων με το digital περιβάλλον;
Πολλά! Μακάρι να δούμε τα πράγματα αλλιώς, τουλάχιστον για τις επιχειρήσεις και να προχωρήσουν όλοι σε πλήρη ψηφιοποίηση. Είμαι υπέρ αυτής, γιατί τα οφέλη είναι πραγματικά πολλά. Λιγότερο χαρτί, λιγότερα στυλό, άρα λιγότερα έξοδα για τις επιχειρήσεις, που ενδεχομένως στα σοβαρά μαγαζιά να μεταφραστεί όλο αυτό σε θέσεις εργασίας ή αφού μειώνω τα έξοδα μπορώ να κρατήσω το στέλεχός μου. Δεν ξέρω εάν είναι ψιλά γράμματα για κάποιους σε αυτή τη χώρα, πάντως εγώ το βλέπω έτσι. Και είμαι σίγουρος πια, ότι όποιος δεν μπει digital μέλλον δεν έχει. Τουλάχιστον όπως το ξέραμε έως τώρα. Ευτυχώς έρχεται η νέα γενιά, οπότε έχουμε ελπίδες ψηφιοποίησης πραγμάτων. Και θα δούμε πολλά γιατί οι νέοι έρχονται ορεξάτοι. Πώς έλεγε ο Terminator «I ’ll be back», ε έτσι και οι νέοι ήρθαν με τα digital skills τους!
Τι σημαίνει για εσάς επιτυχία;
Να κοιμάσαι όσο πιο ήσυχος γίνεται, γνωρίζοντας ότι έχεις προσφέρει, χωρίς να ζητάς αντάλλαγμα.
