Στο Καφαντάρι του Καφαντάρη και άλλες ιστορίες με φόντο την Αγίου Δημητρίου

Τη δεκαετία του ’80, επαρχιώτης φοιτητής, σύχναζα στο Καφαντάρι άπαξ του μήνα, ένεκα πήγαινε έλα στη γενέτειρα με το ΚΤΕΛ Ξάνθης. Καφαντάρι, όχι ό,τι κι ό,τι, αλλά στο περίφημο καφενείο του Καφαντάρη, από τον οποίο πήρε το όνομά της η περιοχή. Έχω πιει εκεί άπειρους καφέδες. Γράφω τα προλογικά, γιατί πρόσφατα ο δρόμος με ξανάβγαλε στην αρχή της Αγίου Δημητρίου, όμως στη γωνία με την Αρκαδιουπόλεως, Καφαντάρι γιοκ. Στη θέση του ιστορικού καφενείου άνοιξε κυριλάτο παράρτημα γνωστής αλυσίδας καφέ. Με έζωσε μια συγκίνηση περιωπής στη θύμηση του πάλαι πότε άνδρου του αρχηγού των ατάκτων, όπου σύχναζα κι εγώ τον περασμένο αιώνα, πριν το μέρος ξεκοιλιαστεί, ξεφτιλιστεί και ξεχρωμιάσει από τον χρόνο, που δεν χαμπαριάζει από καλοσύνες και ευγένιες.

Αποκάλεσα τον Καφαντάρη αρχηγό των ατάκτων, που άνοιξε το καφενείο του το 1917, γιατί ατακτότερος αυτού εκείνη την εποχή δεν υπήρχε. Μόνο ο διάσημος «συνάδελφος», νταβατζής της Μπάρας, Αλκής Πετσάς, μπορούσε να συναγωνιστεί στην αλητεία και την πρόσοδο από εγκληματικές δραστηριότητες τον Καφαντάρη. Μέχρι και τραγούδι τον έκαναν οι Θοδωρής Γκόνης (στίχοι), Χρήστος Νικολόπουλος (μουσική) και Γεράσιμος Ανδρεάτος (ερμηνεία): «Στο καφενείο του Καφαντάρη / δέκα φαντάροι χωρίς στολή / πήγαν και κάθισαν για να γλεντήσουν / να πιούνε τσίπουρο / να πιουν ρακί».

Ήταν πολύ σκληρό μούτρο, τομάρι κανονικό, ο Καφαντάρης και αξίζει να αναφέρω λίγα παραπάνω για τον βίο και την πολιτεία του, όπως θυμάμαι να μου τα εξομολογείται μια κυρία μιας κάποιας ηλικίας που σύχναζε φανατικά εκεί, και για τη γειτονιά ήταν κάτι σαν ληξίαρχος. Με βάση τα λεγόμενά της, ο Καφαντάρης άνοιξε το μαγαζί σαν καφενείο, όμως το βράδυ το μετέτρεπε σε κέντρο λαϊκής διασκέδασης, χαρτοπαικτική λέσχη, πουτανερί, εμπόριο κοντραμπάντων, όπως αποκαλούσαν τα λαθραία τσιγάρα, κι όλα αυτά σε ένα στέκι που αποτελούσε προέκταση της Μπάρας, εκεί που στις αρχές του περασμένου αιώνα ήταν το γκέτο του επί χρήμασι έρωτα, των τεκέδων και των καφέ Σαντάν. Μια joyland ξεχαρμανιάσματος και ξεφορτώματος ορμονών και διαστροφών και γούστων, που τα χρονικά της έχουν περιγραφεί διεξοδικά στα ημερολόγια των στρατιωτικών της Αντάντ, που υπηρέτησαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, από τον Χριστιανόπουλο αργότερα, όπως φυσικά και από τους Θωμά Κοροβίνη στο Κανάλ Ντ’ Αμούρ και Χρίστο Ζαφείρη του Ο Έρως Σκέπει την Πόλη.

Πίσω στον Καφαντάρη: νταβατζής και μπράβος που εκτελούσε σκληρά συμβόλαια, ο τύπος επί Κατοχής έγινε ταγματασφαλίτης και μαυραγορίτης. Η κυρία στο καφενείο, παιδούλα στην Κατοχή, διατεινόταν πως τον πιστόλιασε η Εαμίτικη ΟΠΛΑ μετά τη φυγή των ναζήδων, θυμάμαι όμως άλλους θαμώνες του καφενείου την ίδια εποχή να τη διαψεύδουν, λέγοντας ότι ο Καφαντάρης πέθανε σε βαθιά γεράματα, εξαφανισμένος μετά την απελευθέρωση για ευνόητους λόγους. Μετά τον Καφαντάρη, ως και τη δεκαετία του ’60 το καφενείο πέρασε σε έναν Χρήστο Βλαβενίδη, μέχρι να το αναλάβει η οικογένεια Διαμαντακίδη και να το κλείσει το 2019, μην μπορώντας να ανταπεξέλθει.

Θυμάμαι επίσης την περίφημη «Τρύπα» στον τοίχο, ένα μυστικό πέρασμα που οδηγούσε στην καβάτζα όπου ο Καφαντάρης είτε κρυβόταν είτε φύλαγε τα παράνομα εμπορεύματά του. Και ύστερα θυμάμαι να πληρώνω, να φεύγω και με ένα λεωφορείο του ΚΤΕΛ Ξάνθης να διακτινίζομαι στη επαρχία μου. Είχα χρόνια να περάσω πεζός από το Καφαντάρι καφενείο και στάση για τα λεωφορεία, Καφαντάρι με το απομεινάρι του Βυζαντινού ερειπιώνα και τα γδαρμένα κτίρια και τους παλιννοστούντες από τη Σοβιετική Ένωση κατά πλειοψηφία κατοίκους. Μια ανάσα παραπέρα η ΔΕΗ, ο διάσημος στύλος των Όφεων, η εγκαταλειμμένη Λαχαναγορά και η συνήθης κάψα της Αγίας Δημητρίου καθώς την κονταροχτύπαγαν οι ακτίνες του Ιούνιου κι εγώ τη διέσχιζα κόντρα για να βγω από τη λεωφόρο των Αναμνήσεων στην Αντιγονιδών του τώρα.