Ημερολόγιο ανθεκτικότητας: Κάπου εκεί, λίγο πριν τα 50, μπαίνοντας στην εμμηνόπαυση, άρχισα να αισθάνομαι ότι όντως κάτι έχει αλλάξει
Αγαπημένο μου ημερολόγιο, δεν ξέρω από πού να αρχίσω. Το έλεγε και ο καθηγητής μου της φιλοσοφίας, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το πρόβλημα της αρχής: από το πώς αρχίζει ο κόσμος, μέχρι το πώς αρχίζεις να βάζεις σε μια σειρά τις σκέψεις σου για το πώς να ζει κανείς πιο υγιής. Άπαξ και λυθεί αυτό, μετά ακολουθούν και τα υπόλοιπα. Κι έτσι φτιάχνεις έναν τρόπο σκέψης και κινείσαι σε αυτόν, ακόμα κι αν κάνεις πισωγυρίσματα. Αλλά πώς αρχίζεις να θέλεις να αλλάξεις;
Για να μιλήσω για μένα, δεν πέρασα κάποια σοβαρή κρίση μέσης ηλικίας και ελάχιστα με απασχολούσε το ότι μεγάλωνα και ότι ο χρόνος περνούσε. Αλλά κάπου εκεί λίγο πριν τα 50, μπαίνοντας στην εμμηνόπαυση, άρχισα να αισθάνομαι ότι όντως κάτι έχει αλλάξει. Αν και για πολλές γυναίκες η περίοδος αυτή είναι δύσκολη και βασανιστική, εγώ δεν δυσκολεύτηκα ιδιαίτερα· ή ίσως δεν ήμουν αρκετά παρατηρητική, τι να πω… Θυμάμαι κάτι εξάψεις που είχα, επειδή το σώμα μπερδεύει τη θερμοκρασία και μπορεί ξαφνικά να ιδρώνεις ή να ζεσταίνεσαι πολύ, που με έκαναν να σκέφτομαι ότι ίσως έχω κολλήσει κόβιντ – τα χρόνια της πανδημίας που πάντα το σκεφτόμασταν αυτό, όταν δεν αισθανόμασταν πολύ καλά.
Η περίοδος πριν την εμμηνόπαυση είναι λίγο σαν μια δεύτερη εφηβεία: έχουμε ορμονικές αναταράξεις και μια αίσθηση μεταβατικότητας. Γινόμαστε πιο ευερέθιστες, μπορεί να έχουμε άγχος ή μελαγχολία ή μπορεί να μην κοιμόμαστε καλά τα βράδια. Στην περίπτωσή μου πράγματι χάλασε ο ύπνος, αλλά αυτό συνέπεσε με τον θάνατο της μητέρας μου. Θέλω να πω, όσο συμβαίνουν όλες αυτές οι αλλαγές αθόρυβα στο σώμα μας, παράλληλα συμβαίνουν πράγματα και στη ζωή μας, περνάμε άγχη και δυσκολίες κι όλα μπερδεύονται.
Η βασική αλλαγή είναι ότι οι ωοθήκες μας, μαζί με τα ωάρια, σταματούν να παράγουν οιστρογόνα και προγεστερόνη – κάτι που μπορεί να μην το καταλαβαίνουμε αλλά κάνει μεγάλη διαφορά. Ο οργανισμός μας γίνεται πιο ευαίσθητος στη δράση της κορτιζόλης, της «ορμόνης του στρες», που μπορεί να παραμένει ψηλά πριν κοιμηθούμε ενώ κανονικά θα έπρεπε να χαλαρώνουμε και να ηρεμούμε. Επίσης, συμβαίνουν αλλαγές στην ινσουλίνη και στον μεταβολισμό της γλυκόζης, που επηρεάζουν το λίπος που αποθηκεύουμε και τον συνολικό μεταβολισμό μας – αυτό θα το συζητήσουμε εκτενώς σε επόμενο Ημερολόγιο γιατί εξηγεί πολλά πράγματα, όπως το γιατί παχαίνουμε από μια ηλικία και μετά και τι (δεν) πρέπει να τρώμε.
Κάποια στιγμή τα έντονα συμπτώματα, όπως οι εξάψεις ή οι διαταραχές ύπνου, υποχωρούν. Οι αλλαγές στο σώμα μας, όμως, συνεχίζουν να έχουν επιπτώσεις. Στην περίπτωσή μου, το πρώτο καμπανάκι ήρθε μετά από μια εξέταση οστικής πυκνότητας: καθώς η μείωση των οιστρογόνων επηρεάζει την πυκνότητα των οστών, τα αποτελέσματα έδειξαν προχωρημένη οστεοπενία στα όρια της οστεοπόρωσης. Οστεοπόρωση είχε και η μητέρα μου και μια φορά, στο ίσωμα, έσπασε το πόδι της.
Le Rêve | Το όνειρο. Pablo Picasso, 1932
Παρότι η κληρονομικότητα παίζει μεγάλο ρόλο, η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για ένα από τα πιο συχνά προβλήματα υγείας. Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Οστεοπόρωσης, μία στις τρεις γυναίκες άνω των 50 θα βιώσει κάποιο κάταγμα, αφού, αν περάσεις τη γραμμή αυτή, τα οστά σου γίνονται πορώδη (οστεο-πόρωση), αρχίζουν να μοιάζουν με σφουγγάρι και σπάνε ή ραγίζουν με το παραμικρό. Γι’ αυτό και η οστεοπενία και η οστεοπόρωση λέγονται «σιωπηλές ασθένειες». Γιατί όλα αυτά συμβαίνουν χωρίς εμφανή συμπτώματα, κι αν δεν κάνεις προληπτικά την εξέταση οστικής πυκνότητας, συχνά δεν το καταλαβαίνεις – μέχρι να συμβεί το πρώτο κάταγμα, συνήθως στον καρπό, στη σπονδυλική στήλη ή στο ισχίο.
Τέλος πάντων, η συνταγή του γιατρού ήταν γυμναστική με βάρη, ή πιο σωστά ασκήσεις ενδυνάμωσης και αντιστάσεων (εφ’ όρου ζωής), και ένα σκεύασμα βιταμινών C και D. Το ενθαρρυντικό είναι ότι τα κόκαλά μας δεν είναι συμπαγή, όπως ίσως τα φανταζόμαστε. Είναι ζωντανός ιστός: αποτελούνται από κύτταρα που χτίζουν και κύτταρα που αποδομούν συνεχώς οστό – σαν ένα μικρό οικοδόμημα που ανανεώνεται κάθε στιγμή. Ή σαν ένα σπιτάκι lego που συνεχώς το φτιάχνεις και το ξαναφτιάχνεις. Στην οστεοπενία η απώλεια είναι μεγαλύτερη από την αναδόμηση, αλλά η κατάσταση παραμένει αναστρέψιμη· κι αν το σπιτάκι σου έχει αρχίσει να φθείρεται, μπορείς να ξαναχτίσεις τους τοίχους του πριν γίνουν πολύ αδύναμοι. Έτσι λοιπόν ακολούθησα ευλαβικά τις οδηγίες του γιατρού, και στην επανεξέταση έναν χρόνο μετά οι τιμές είχαν επιστρέψει στο φυσιολογικό.
Επιπλέον, κάθε φορά που έκανα μικροκινήσεις στο στέρνο ή περιστροφές στους ώμους άκουγα εσωτερικά τα κόκαλά μου (ή τις αρθρώσεις μου;) να τρίζουν σαν κακοσυντηρημένα ελατήρια, κι όταν το έλεγα στους άλλους με κοιτούσαν σαν να τους έλεγα ότι είδα εξωγήινο. Έβλεπα όμως ότι κι αυτός ο παράξενος ήχος σταματούσε με τη γυμναστική, που είναι πραγματικό φάρμακο και εντελώς απαραίτητη από μια ηλικία και μετά. Και ακόμα και σήμερα τα ακούω να τρίζουν, όταν χαλαρώνω και δεν είμαι συνεπής, γι’ αυτό και έχω αποφασίσει να είμαι. Ο Σεπτέμβριος είναι η καλύτερη εποχή για μικρούς στόχους και δεσμεύσεις, για νέες αρχές.
Το παρηγορητικό είναι ότι δεν είναι ποτέ αργά να αρχίσει κανείς να φροντίζει τον εαυτό του: να τρώει σωστά, να γυμνάζεται τακτικά, να χτίζει μέσα του δύναμη και ισορροπία για όλα τα στάδια της ζωής. Γιατί περί αυτού πρόκειται, αλλά κανείς δεν μας το μαθαίνει. Το ανακαλύπτουμε μόνοι μας, όταν αρχίζουν να χτυπούν τα διάφορα καμπανάκια, και μόνο τότε καταλαβαίνουμε πόσο πολύτιμη είναι η υγεία μας και πόση σημασία έχει ο τρόπος που ζούμε.
Αγαπημένο μου ημερολόγιο, έχω να σου πω πολλά για τις αλλαγές που εμφανίζονται εκεί, μετά τα 50, αλλαγές που σε βάζουν να αναρωτηθείς πώς θέλεις να συνεχίσεις να πορεύεσαι. Και δεν τα λέω μόνο για μένα. Αισθάνομαι την ανάγκη να τα μοιραστώ ίσως επειδή υπάρχει μια σιωπή, σαν να είναι ταμπού να μιλάς για το σώμα που αλλάζει. Κι έτσι πολλές γυναίκες και πολλοί άντρες βιώνουμε μόνοι μας τις περιπέτειες της υγείας ή της αρρώστιας, και πάντα έχω στο μυαλό μου αυτή τη μοναξιά. Μη με παρεξηγήσεις, πάντως· η εμμηνόπαυση μια χαρά περίοδος είναι. Σταματάει το βάσανο των περιόδων, δεν έχεις τον φόβο της εγκυμοσύνης και μπορείς να σταθείς αλλιώς απέναντι στο σώμα σου, αν είσαι προετοιμασμένη και παρατηρητική, σαν μια νέα αρχή για όλα όσα θα έρθουν. Αρκεί να καταλάβεις ότι από κάπου πρέπει να αρχίσεις.
14°
