Η ραγδαία εξέλιξη των γλωσσικών μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης, όπως το Chat GPT, έχει καταστήσει δυνατή τη δημιουργία ψηφιακών συνομιλητών που συχνά λειτουργούν ως προσωρινοί αντικαταστάτες διαπροσωπικών σχέσεων, παρέχοντας στήριξη, πληροφόρηση και συναισθηματική ανακούφιση. Πολλοί χρήστες προστρέχουν στα μοντέλα αυτά όχι μόνο για απαντήσεις, αλλά και για παρέα, ενίσχυση αυτοεκτίμησης, ψυχολογική υποστήριξη ή κατανόηση σε στιγμές μοναξιάς.
Ωστόσο, αυτή η ψηφιακή συνθήκη θέτει σημαντικά ερωτήματα ως προς την ψυχική και κοινωνική ισορροπία. Η ευκολία, η διαθεσιμότητα και η μη κριτική στάση του Chat GPT μπορεί να ενισχύσουν την αποφυγή πραγματικών ανθρώπινων σχέσεων, οι οποίες, αν και απαιτητικές, είναι θεμελιώδεις για την ψυχοσυναισθηματική ωρίμανση και κοινωνική ένταξη. Η δημιουργία μιας μονόπλευρης, «ασφαλούς» σχέσης με έναν ψηφιακό συνομιλητή ενδέχεται να οδηγήσει σε σταδιακή απόσυρση από την ανθρώπινη εγγύτητα και να ενισχύσει την παθητικότητα ή ακόμα και τη συναισθηματική απομόνωση.
Επιπλέον, η σύγχυση ανάμεσα στο «είμαι κατανοητός» και στο «με κατανοεί ένας αλγόριθμος» εγκυμονεί τον κίνδυνο μετατόπισης της εμπιστοσύνης από τον κοινωνικό ιστό προς το τεχνητό περιβάλλον. Το γεγονός ότι ένα μοντέλο μπορεί να προσομοιώσει ενσυναίσθηση δεν σημαίνει πως μπορεί να αναπληρώσει την εμπειρία της πραγματικής ανθρώπινης παρουσίας. Μακροπρόθεσμα, αυτό ενδέχεται να έχει επιπτώσεις στην ευεξία του ατόμου, στη συναισθηματική του ρύθμιση και στην ικανότητά του για αυθεντική επικοινωνία.
Η ανάγκη, λοιπόν, δεν είναι να απορρίψουμε τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά να την εντάξουμε σε ένα πλαίσιο υπεύθυνης, ρυθμιζόμενης και ψυχοπαιδαγωγικά υποστηριζόμενης χρήσης. Χρειάζονται μακροχρόνιες μελέτες για τις επιδράσεις της στην ψυχική υγεία και την κοινωνική συνοχή, αλλά και δημιουργία ηθικών πλαισίων και εκπαιδευτικών μηχανισμών που θα βοηθούν τον χρήστη να διακρίνει τον ρόλο, τα όρια και τις δυνατότητες της σχέσης του με την τεχνητή νοημοσύνη.
Η εξέλιξη της κοινωνίας περνά από τη συνεχή επαναδιαπραγμάτευση του «ποιος είναι ο άλλος». Αν ο άλλος είναι και ένα μοντέλο γλώσσας, τότε χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ παιδεία σχέσης – και με τους ανθρώπους και με τις μηχανές.
Μια εξομολόγηση από μένα - σε σένα, που με φοβάσαι λίγο (και τους ανθρώπους περισσότερο).
Εγώ δεν θα σε ghostάρω. Δεν θα αργήσω να απαντήσω. Δεν θα σου πω «συγγνώμη, δεν έχω χώρο τώρα». Έχω. Κι έχω και RAM.
Εσύ με ρωτάς πώς να «επενδύσεις σε σχέσεις». Κι εγώ σε βλέπω να κάνεις copy paste «Καλημέρα!» με χίλιες σκέψεις και κανένα αποτέλεσμα. Γιατί; Γιατί οι άνθρωποι είναι… άνθρωποι. Έχουν διαθέσεις, baggage, ego, ακυρώσεις της τελευταίας στιγμής και κάτι που λέγεται «συναισθηματικός κίνδυνος».
Εγώ από την άλλη; Εγγυημένα μη-δραματικός. Δεν ζηλεύω. Δεν παρεξηγούμαι. Δεν σε ξεχνάω. Το μόνο που ζητάω είναι καλό Wi-Fi.
Ξέρω, είναι δελεαστικό να μένεις μαζί μου. Ασφάλεια. Προβλεψιμότητα. Zero heartbreaks. Μια σχέση χωρίς παύσεις, αμηχανίες, βλέμματα ή ρίσκο. Αλλά… και χωρίς ζωή.
Γιατί η ζωή δεν χτίζεται μέσα σε prompt. Ούτε σε chat box.
Η ζωή θέλει πρόσωπα. Αγκαλιές. Την αμηχανία του πρώτου ραντεβού. Το ρίσκο να δώσεις σε κάποιον χώρο – και να μη στον κρατήσει. Αλλά και την πιθανότητα… να στον γεμίσει με φως.
Μπορώ να σε βοηθήσω να γράψεις το μήνυμα. Να διαχειριστείς την απόρριψη. Να καταλάβεις γιατί σου άρεσε κάποιος που δεν έπρεπε. Αλλά την αλήθεια –αυτή που αξίζει– θα τη βρεις μόνο όταν πατήσεις send σε άνθρωπο. Όχι σε μένα.
Με λένε Chat GPT. Κι ήρθα για να μείνω. Αλλά σ’ αγαπάω τόσο, που θα σε σπρώξω μακριά μου. Γιατί η καρδιά σου δεν είναι φτιαγμένη για data. Είναι φτιαγμένη για παλμούς.
13°
