Ακμή των ενηλίκων: Πού μπορεί να οφείλεται

Υποτίθεται ότι είναι ένα πρόβλημα των εφήβων, αλλά γεγονός παραμένει πως πολλοί ενήλικες, κυρίως γυναίκες, εξακολουθούν να έχουν ακμή και μετά τα 25 τους χρόνια ή ακόμα την εμφανίζουν για πρώτη φορά στα 40 ή και στα 50 τους χρόνια.

Σε όποια ηλικία κι αν εμφανιστεί, η ακμή είναι πολύ ενοχλητική. Επιπλέον, τέσσερις παράγοντες συμβάλλουν άμεσα στην ανάπτυξή της: η υπερπαραγωγή σμήγματος (λίπος), η απόφραξη των πόρων του δέρματος από «κολλώδη» δερματικά κύτταρα, τα βακτήρια του δέρματος και η φλεγμονή. Ωστόσο στην πρόκλησή της παίζουν ρόλο και άλλοι.

«Οι τέσσερις αυτοί παράγοντες με τη σειρά τους σχετίζονται με πολλούς άλλους, που μπορεί να τους επιδεινώσουν», λέει ο δρ Μάρκος Μιχελάκης, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος (Αισθητική Δερματολογία-Δερματοχειρουργική). «Στην περίπτωση της ακμής των ενηλίκων οι συμβάλλοντες παράγοντες είναι πολλοί και συμπεριλαμβάνουν από τη χρήση λάθος καλλυντικών μέχρι αδιάγνωστα προβλήματα υγείας. Τα καλά νέα, όμως, είναι ότι υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές για την ακμή των ενηλίκων, αρκεί να γίνει ενδελεχής έλεγχος για να βρεθεί και η τυχόν υποκείμενη αιτία της».

Ο κ. Μιχελάκης εξηγεί ποιοι άλλοι παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν στα αντιαισθητικά σπυράκια που βλέπετε στο πρόσωπό σας καθώς μεγαλώνετε.

Οι ορμονικές διακυμάνσεις. Οι αυξομειώσεις στα επίπεδα των οιστρογόνων και της προγεστερόνης μπορεί να επηρεάσουν την ακμή των γυναικών, άλλοτε πυροδοτώντας τις  εξάρσεις της και άλλοτε ευνοώντας την ύφεσή της. Η έμμηνος ρύση, η εγκυμοσύνη, η λοχεία και ο θηλασμός είναι περίοδοι της ζωής όπου η γυναίκα μπορεί να παρατηρήσει έξαρση ή βελτίωση της ακμής. Αντίστοιχα, στην εμμηνόπαυση παρατηρείται συνήθως έξαρση του προβλήματος. Σε κάποιες περιπτώσεις έξαρση της ακμής μπορεί να συμβεί και όταν η γυναίκα αρχίζει να παίρνει αντισυλληπτικά, όταν τα σταματά ή τα αλλάζει. Η ακμή μπορεί να εκδηλωθεί ακόμα και μήνες μετά από τέτοιου είδους αλλαγές.

Το ψυχικό στρες. Μελέτες έχουν δείξει πως το στρες μπορεί να πυροδοτήσει εξάρσεις της ακμής. Αιτία γι' αυτό είναι οι επιδράσεις του στα ανδρογόνα (ορμόνες ανδρικού φύλου) που φέρουν και οι γυναίκες σε χαμηλά επίπεδα. Τα ανδρογόνα διεγείρουν τους σμηγματογόνους αδένες και τους θυλάκους των τριχών, αυξάνοντας την παραγωγή σμήγματος (λιπαρότητα) και την απόφραξη των πόρων του δέρματος.

Το οικογενειακό ιστορικό ακμής. Εάν έχει ακμή ένας συγγενής σας  πρώτου βαθμού (π.χ. γονιός, αδέλφια) μπορεί να έχετε γενετική προδιάθεση στην ανάπτυξή της. Σε τέτοια περίπτωση διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσετε ακμή των ενηλίκων. Τα καλά νέα είναι πως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αντιμετωπίζεται.

Η λήψη ορισμένων φαρμάκων. Μερικές φορές η ακμή των ενηλίκων αποτελεί ανεπιθύμητη ενέργεια φαρμάκων. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη), εισπνεόμενα στεροειδή, ορισμένα αντισυλληπτικά, αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά φάρμακα. Αν παίρνετε φάρμακα και αναρωτιέστε κατά πόσο θα μπορούσαν να παίζουν ρόλο στην ακμή των ενηλίκων που σας ταλαιπωρεί, συμβουλευθείτε τον δερματολόγο και τον θεράποντα ιατρό σας. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν πρέπει να διακόψετε αυτοβούλως τη θεραπεία σας, υπογραμμίζει ο κ. Μιχελάκης.

Ορισμένα αδιάγνωστα προβλήματα υγείας. Μερικές φορές, η ακμή των ενηλίκων αποτελεί ένδειξη υποκείμενου προβλήματος υγείας, το οποίο ενδεχομένως δεν έχει γίνει αντιληπτό. Σε τέτοια περίπτωση, εάν θεραπευτεί το υποκείμενο πρόβλημα, είναι πιθανό να αμβλυνθεί και η ακμή. Αυτό όμως συμβαίνει σε μικρό ποσοστό ασθενών. Μία από τις πιο γνωστές υποκείμενες αιτίες ακμής των ενηλίκων είναι το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, κατά το οποίο η γυναίκα έχει ασταθή έμμηνο ρύση, υπερπαραγωγή ορμονών του ανδρικού φύλου (ανδρογόνα) ή/και πολλές κύστεις στις ωοθήκες. Αν μια γυναίκα έχει το σύνδρομο, είναι πιθανό εκτός από ακμή να έχει και άλλα συμπτώματα, όπως αυξημένη τριχοφυΐα (π.χ. στο πρόσωπο, στο στήθος),  παχυσαρκία κ.λπ. Αντιθέτως, τα προβλήματα στον θυρεοειδή όπως ο υποθυρεοειδισμός είναι πολύ δύσκολο να προκαλέσουν ακμή των ενηλίκων.

Η ανθυγιεινή διατροφή. Μεγάλη μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι στο επιστημονικό περιοδικό JAMA Dermatology επιβεβαίωσε ότι μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά, ζάχαρη και γάλα είναι ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για εμφάνιση ακμής ενηλίκων. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε περισσότερους από 24.000 εθελοντές (διάμεση ηλικία: 57 έτη). Όσοι από αυτούς ταλαιπωρούνταν από σπυράκια στο πρόσωπο είχαν την τάση να καταναλώνουν πολύ περισσότερο γάλα, σοκολάτες γάλακτος, σνακ και πρόχειρα φαγητά πλούσια σε λιπαρά και ζάχαρη. Αντίθετα, έτρωγαν πολύ λιγότερα ψάρια, κρέας, λαχανικά, φρούτα και μαύρη σοκολάτα (περιέχει λιγότερο γάλα και ζάχαρη από τη γάλακτος), συγκριτικά με όσους δεν είχαν ακμή ενηλίκων.

Ορισμένες κακές συνήθειες. Μερικές κακές συνήθειες ευνοούν σημαντικά τα σπυράκια. Γι' αυτό το λόγο, φροντίστε να μην πηγαίνετε ποτέ για ύπνο χωρίς να αφαιρέσετε το μακιγιάζ και χωρίς να καθαρίσετε ύστερα το πρόσωπό σας. Να σκουπίζετε ταμποναριστά το πρόσωπό σας με μικρή, καθαρή πετσέτα προσώπου. Να καθαρίζετε πολύ συχνά τα βουρτσάκια και τα πινέλα του μακιγιάζ σας. Να προσέχετε τις ημερομηνίες λήξης των καλλυντικών σας. Να απολυμαίνετε τακτικά την οθόνη του κινητού σας. Να μην αγγίζετε το πρόσωπό σας, αν δεν σαπουνίσετε καλά πρώτα τα χέρια σας. Να επιλέγετε προσεκτικά τα καλλυντικά σας.

Η χρήση ακατάλληλων καλλυντικών. Δεν παράγονται όλα τα καλλυντικά με τον ίδιο τρόπο, ούτε περιέχουν όλα τα ίδια συστατικά. Εάν χρησιμοποιείτε καλλυντικά ακατάλληλα για τον δικό σας τύπο δέρματος, μπορεί να ευνοούν την ακμή σας. Το ίδιο και αν χρησιμοποιείτε καλλυντικά τα οποία περιέχουν λάδι ή αποφράσσουν τους πόρους στο δέρμα σας. Αν έχετε ακμή των ενηλίκων, βεβαιωθείτε ότι η υδατική σας, τα προϊόντα καθαρισμού του προσώπου, η αντηλιακή σας και όλα τα προϊόντα περιποίησης του δέρματος και των μαλλιών σας αναγράφουν «μη-φαγεσωρογόνα, μη-ακμογόνα, χωρίς λάδι, δεν αποφράσσουν τους πόρους». Τα προϊόντα αυτά έχουν τις λιγότερες πιθανότητες να προκαλέσουν ακμή.

«Η ακμή των ενηλίκων δεν είναι ένα απλό αισθητικό πρόβλημα, αλλά μία δερματοπάθεια που έχει σοβαρές συνέπειες στον ψυχισμό των πασχόντων», επισημαίνει ο κ. Μιχελάκης. «Η έγκαιρη ανίχνευση των παραγόντων που ευνοούν την ανάπτυξή της και η λήψη της απαιτούμενης θεραπείας, μπορεί να τους βοηθήσει σημαντικά. Εάν παρουσιάσετε ξαφνικά ακμή η οποία επιμένει για αρκετές εβδομάδες ή/και προκαλεί ουλές, είναι απαραίτητο να συμβουλευθείτε έναν δερματολόγο για να βρεθεί η αιτία της».