Το σχόλιο του Μάνου Βουλαρίνου για τα πρόσφατα γεγονότα λογοκρίσιας στις ταινίες Τζέιμς Μποντ από το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου
Δεν καταλαβαίνω πώς ορίζεται ως προσβλητικό το περιεχόμενο μιας ταινίας. Οι άνθρωποι προσβάλλονται από χιλιάδες διαφορετικά πράγματα και δεν πρέπει να υπάρχει ταινία που να μην περιέχει κάτι το οποίο μπορεί να προσβάλλει κάποιους. Τα έχει αυτά η τέχνη κι αν κάποιος είναι τόσο ευαίσθητος που τρέμει στην ιδέα ότι μπορεί να προσβληθεί, τότε καλύτερα να απέχει από την κατανάλωση καλλιτεχνικών έργων. Καλύτερα να μη βλέπει σινεμά, να μη βλέπει τηλεόραση, να μην ακούει μουσική, να μην πηγαίνει σε εκθέσεις ζωγραφικής και να μη διαβάζει. Οι υπόλοιποι κάθε φοραά που π.χ. μπαίνουν σε μια σκοτεινή αίθουσα ξέρουν ότι μπορεί να ενοχληθούν, ακόμα και να προσβληθούν, αλλά ταυτοχρόνως ξέρουν ότι στην πραγματικότητα δεν θα πάθουν κάτι. Αν πάλι η προσβολή είναι πολύ μεγάλη για να την αντέξουν, μπρορούν να σταματήσουν να βλέπουν την ταινία και να συνεχίσουν τη ζωή τους.
Συνεπώς μοιάζει εντελώς παλαβό που το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου αποφάσισε να συνοδεύσει τις προβολές δύο παλιών ταινιών του Τζέιμς του Μποντ (το «Goldfinger» του 1964 και το «You Only Live Twice» του 1967) σε ένα αφιέρωμα στον μεγάλο συνθέτη Τζον Μπάρι με προειδοποιήσεις για «προσβλητικό περιεχόμενο». Το ίδιο έκανε και για το αριστούργημα «Ο Καουμπόι του Μεσονυχτίου». Πιο συγκεριμένα, σύμφωνα με τη σήμανση του Ινστιτούτου, οι ταινίες «περιέχουν γλώσσα, εικόνες ή άλλο περιεχόμενο που αντικατοπτρίζει απόψεις που ήταν διαδεδομένες στην εποχή τους, αλλά θα προκαλέσουν προσβολή σήμερα».
Το επίμαχο περιεχόμενο υποτίθεται οτι είναι «ρατσιστικό» και «σεξιστικό» και μπορεί και να είναι, αλλά αυτό δεν αλλάζει τίποτα στο πόσο βλακώδης μοιάζει η σήμανση. Αυτό που καταλογίζεται στις συγκεκριμένες ταινίες ισχύει για τη συντριπτική πλειονότητα των καλλιτεχνικών έργων του παρελθόντος (είμαι σίγουρος ότι αν ψάξει κανείς θα βρει παντού σεξιστικά στοιχεία) και αν υπάρχει άνθρωπος στον πλανήτη που δεν το καταλαβαίνει αυτό ως αναπόφευκτο, η μόνη προστασία που χρειάζεται είναι από τον εαυτό του.
Όμως η σήμανση δεν μπήκε από βλακεία. Ούτε έχει σκοπό να προστατεύσει κανέναν.
Πρόκειται για άλλη μια υστερική προσπάθεια επιβολής και επιβεβαίωσης του ποιος κάνει κουμάντο στις τέχνες. Είναι μια επίδειξη ισχύος των ιδεοληπτικών ανθρώπων (ή απλώς κομπλεξικών, αν και συχνά οι έννοιες ταυτίζονται) που αυτοϊκανοποιούνται υποδυόμενοι τον ρόλο του προστάτη της ανθρωπότητας και απολαμβάνουν μια δύναμη που τους δίνει το δικαίωμα όχι μόνο να χαρακτηρίζουν αλλά ακόμα και να αλλοιώνουν έργα τέχνης κατά τα γούστα τους. Για να μείνουμε στον Μποντ, τα βιβλία του Ιαν Φλέμινγκ επανεκδίδονται με «ενοχλητικές» λέξεις ή φράσεις αλλαγμένες και δεν χρειάζεται πολύ μυαλό για να καταλάβει κανείς ότι όταν αρχίζεις να αλλάζεις το περιεχόμενο βιβλίων «για να μην προσβάλλουν», έχεις φτάσει ένα πολύ μικρό βηματάκι πριν την απαγόρευση. Αν σου αρέσει να λογοκρίνεις, σίγουρα θα σου αρέσει και να απαγορεύεις, πάντα στο όνομα του καλού των ανθρώπων, τους οποίους (όπως κάθε φασίστας) θεωρείς ανάξιους να διαχειριστούν τα έργα τέχνης που μπορεί να τους ενοχλούν.
Η σήμανση πριν από ταινίες μοιάζει ασήμαντη αλλά στην πραγματικότητα είναι μια προειδοποίηση για το τι θα συμβεί αν αυτοί οι ιδεοληπτικοί αφεθούν ανενόχλητοι. Είναι μια προειδοποίηση ενός κόσμου ο οποίος απαλλάχτηκε από τους θρησκόληπτους που λογόκριναν έργα τέχνης για να μην πρσβάλονται τα χρηστά ήθη των πολιτών (μιλάμε πάντα για τη Δύση), και κινδυνεύει να καταλήξει έρμαιο των ιδεοληπτικών που λογοκρίνουν έργα τέχνης για να μην προσβάλονται οι ευαισθησίες των πολιτών. Δηλαδή να αντικαταστήσει μια παρανοϊκή καταπίεση με μια άλλη. Και μπράβο του.
14°
