Enrico Berlinguer: 40 χρόνια απουσίας

Πέρασαν 40 χρόνια από τον θάνατο του τελευταίου «ευρωκομμουνιστή», του Enrico Berlinguer, επικεφαλής του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος (PCI) από το 1972, όταν εξελέγη από το 13ο συνέδριο του ΙΚΚ στο Μιλάνο, μέχρι τον θάνατό του στις 11 Ιουνίου 1984. Ο Berlinguer υπήρξε ένας από τους δημοφιλέστερους Ιταλούς πολιτικούς του 20ού αιώνα.

Ο Berlinguer βρέθηκε στην ηγεσία του ΙΚΚ σε μια ιδιαίτερα ταραγμένη περίοδο η οποία σημαδεύτηκε από δύο μεγάλα γεγονότα: την απομάκρυνση ορισμένων ευρωπαϊκών κομμάτων από τη σοβιετική επιρροή και την άνοδο της ακροαριστερής τρομοκρατίας στην Ιταλία και γενικότερα στην Ευρώπη.

Ο Berlinguer προσπάθησε να απελευθερώσει το ΙΚΚ από τα γραφειοκρατικά, ολοκληρωτικά κομμουνιστικά κόμματα της Ανατολικής Ευρώπης τα οποία είχαν ήδη απομυθοποιηθεί από την καταστολή της εξέγερσης στη Βουδαπέστη το 1956 και από την εισβολή των σοβιετικών τεθωρακισμένων στην Πράγα το 1968. Όποιος δεν είχε πειστεί για την αυταρχικότητα των κομμουνιστικών καθεστώτων όταν αποκαλύφτηκαν τα εγκλήματα της σταλινικής περιόδου, καλούνταν να πειστεί μετά τα γεγονότα στην Ουγγαρία και στην Τσεχοσλοβακία. Αν και ο Berlinguer απέτυχε να επηρεάσει συνολικά το ευρωπαϊκό κομμουνιστικό κίνημα, το οποίο όμως διασπάστηκε σε ανανεωτές και σκληροπυρηνικούς, οδήγησε τους Ιταλούς κομμουνιστές σε ρεαλιστικούς συμβιβασμούς με τα λεγόμενα «αστικά» κόμματα. Ακολούθησε μετριοπαθή στάση, επεδίωξε τον εκσυγχρονισμό του κόμματος, προώθησε την εθνική ενότητα και προσέδωσε αέρα ελευθερίας στους κύκλους της αριστεράς.

Ο εκσυγχρονιστής Berlinguer που ποτέ δεν τα βρήκε με τη Μόσχα

Πολλοί κομμουνιστές θεώρησαν τον «ευρωκομμουνισμό» του Berlinguer «δεξιό οπορτουνισμό» και παρά τη συνεργασία με Γάλλους και Ισπανούς ομοϊδεάτες του, ο Ιταλός μεταρρυθμιστής έμεινε μόνος. Εκπόνησε ένα εναλλακτικό μοντέλο δημοκρατικού σοσιαλισμού, με ήπια ρητορική, κομψότητα και φρεσκάδα στις αποφάσεις και στη δημόσια συμπεριφορά που σόκαρε τους πουριτανούς της παλιάς φρουράς. Υπό την ηγεσία του, το ΙΚΚ έφθασε στο απόγειο της δύναμης του, κερδίζοντας σημαντικές νίκες στις περιφερειακές και τοπικές εκλογές του 1975, και το 34,4% των ψήφων στις γενικές εκλογές του 1976, το υψηλότερο ποσοστό του σε αριθμό εδρών.

Με αυτή την ενίσχυση, ο Berlinguer διαπραγματεύτηκε τον «Ιστορικό Συμβιβασμό» με τους Χριστιανοδημοκράτες, στηρίζοντας την κυβέρνησή τους με αντάλλαγμα συνεργασία στη λήψη πολιτικών αποφάσεων και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων. Το σημαντικότερο και το πιο ενδεικτικό της προσωπικότητάς του ήτανη στάση του εναντίον της αριστερής τρομοκρατίας όπου δεν μασούσε τα λόγια του όπως οι περισσότεροι κομμουνιστές της εποχής.

Σχετικό Άρθρο

Κινηματογραφος Σαν σήμερα: Nickelodeon, ο πρόγονος της κινηματογραφικής αίθουσας

A.V. Team 19.06.2024, 07:27

Η περίοδος 1972-1984 ήταν εξαιρετικά δύσκολη: πετρελαϊκή κρίση, πληθωρισμός, μαφιόζικη τρομοκρατία, τρομοκρατία ανταρτών πόλεων, απεργίες, εισβολή των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν. Στα Μολυβένια Χρόνια, η Ιταλία άλλαξε για πάντα. Αλλά, αν και ο Ιστορικός Συμβιβασμός έληξε άδοξα το 1980, το ΙΚΚ διατήρησε τη δημοτικότητά του μέχρι τον θάνατο του Berlinguer: στη συνέχεια, και ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, εξελίχθηκε σε ήσσονα πολιτική δύναμη, διατηρώντας πολλούς οπαδούς και εκλεγμένους εκπροσώπους μόνο σε τοπικό επίπεδο.

Η δυσφήμιση από το ΚΚΕ και ο Berliguer ως... πράκτορας της CIA 

Το ΙΚΚ θεωρούνταν ένα τίμιο κόμμα στην ρημαγμένη από τη διαφθορά πολιτική σκηνή της Ιταλίας: αυτή η σαπίλα φάνηκε κι από την εκτεταμένη έρευνα της δεκαετίας του 1980 που ονομάστηκε Mani pulite (Καθαρά χέρια), τα αποτελέσματα της οποίας δεν πρόλαβε να δει ο Berlinguer.

Ο Berlinguer επηρέασε το ελληνικό «ανανεωτικό» κομμουνιστικό κίνημα. Στη δεκαετία του 1970, το ΚΚΕ Εσωτερικού συνήψε σχέσεις με το ΙΚΚ, ενώ το ΚΚΕ τον δυσφημούσε ως «πράκτορα της CIA». «Δεξιό»και άτολμο τον θεωρούσε και ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος πίστευε ότι δεν έβαλε το μαχαίρι στο κόκαλο σχετικά με το ιταλικό «βαθύ κράτος». Τέσσερα χρόνια μετά τη δημόσια κριτική στον Berlinguer, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέουανεδείχθη στην πρωθυπουργία, διαπίστωσε ότι ήταν ευκολότερο να χτίζεις βαθύ κράτος παρά το γκρεμίζεις.

Σχετικό Άρθρο

Κοσμος Σαν σήμερα η εκτέλεση του βομβιστή της Οκλαχόμα Timothy McVeigh

A.V. Team 11.06.2024, 08:17

Ο Berliguer γεννήθηκε στο Σάσσαρι της Σαρδηνίας το 1922 και πέθανε στην Πάντοβα. Στα ελληνικά κυκλοφορεί το βιβλίο του «Μια άλλη ιδέα για τον κόσμο» (εκδ. Νήσος, 2021).