Η Βρετανία αποχωρεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση εξαιτίας της ανευθυνότητας των δύο πολιτικών άκρων που συναντώνται, όπως συνήθως, στο ίδιο έδαφος του μικροαστισμού και της στενοκεφαλιάς. Ο απολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι θετικός και όλη αυτή η φασαρία εναντίον της έχει αρχαϊκά, πρωτόγονα, χαρακτηριστικά: ιδεοληψίες περί εθνικής κυριαρχίας και ταυτότητας, παλιά μίση και πάθη ριζωμένα στους παγκοσμίους πολέμους και στους απoικιοκρατικούς ανταγωνισμούς. Η γαλλογερμανική συνεργασία, από την οποία προήλθαν οι σταδιακές μεταμορφώσεις της ευρωπαϊκής ιδέας είχε βάθος –μολονότι μετά τη γερμανική επανένωση η Γερμανία πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις από τη Γαλλία– και, στη συνέχεια, έγιναν πολλές, επιτυχημένες προσπάθειες σύγκλισης της ευρωπαϊκής περιφέρειας με τον ευρωπαϊκό πυρήνα. Αλλά, οι πολίτες, τα πλήθη, επέμεναν στα εθνικιστικά τους αισθήματα και, όπως είθισται, βρέθηκαν οι πολιτικοί που τα όξυναν και τα εκμεταλλεύτηκαν προβάλλοντας τα αρνητικά φαινόμενα: το ότι ο ελεύθερος ανταγωνισμός των προϊόντων και οι ρυθμίσεις των Βρυξελλών προκάλεσαν απώλειες, καθώς και το ότι η διόγκωση της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας (15.000 υπάλληλοι και μέλη ομάδων πίεσης: όχι και τόσο πολλοί τελικά...) αφαίρεσαν μέρος της κυριαρχίας των κρατών και κατέστησαν τις αποφάσεις «ανώνυμες». Η εθνική κυριαρχία είναι, εν πολλοίς, ένας αναχρονισμός: ο αναχρονισμός που επιζεί στο ξερό κεφάλι του Άγγλου μπακάλη και παραλλήλως στο εξίσου ξερό κεφάλι του νοσταλγού της αυτοκρατορίας. Αντιθέτως, η ευρωπαϊκή ιδέα, που προέβλεπε τη δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, ήταν ενδιαφέρουσα και «προοδευτική» – πλην, όμως, η πρόοδος έχει βγάλει το κακό όνομα. Μας αρέσει η ιδεολογική καθήλωση, ο ομιχλώδης ορίζοντας των μαζών, όχι η προοπτική της κοινωνίας των πολιτών.
Από το 2008 απομακρυνθήκαμε από τη γενναιόδωρη ευρωπαϊκή ιδέα: οι ευρωπαϊκές ηγεσίες φέρθηκαν αλαζονικά έναντι των αδύναμων κρίκων της ΕΕ, ενώ, παρά το κραχ που πυροδότησαν τα subprimes, δεν άλλαξε απολύτως τίποτα στον κόσμο του χρηματιστηρίου. Η οικονομία εξακολουθεί να ακροβατεί· ιδιαίτερα στην Ευρώπη η οποία δεν διαθέτει, για πολλούς ιστορικούς και δομικούς λόγους, τον αμερικανικό δυναμισμό, τον μηχανισμό αυτοδιόρθωσης που κάνει τις ΗΠΑ να είναι οι ΗΠΑ. Όσο για τα χρηματιστήρια –για τις «αγορές»– αντιδρούν με βάση στερότυπα άνευ περιεχομένου· η τύχη της ΕΕ βρίσκεται στα χέρια «θεσμών» και υπηρεσιών αξιολόγησης που, κάθε πρωί, μας αφαιρούν ή μας προσθέτουν αλλόκοτα Α σαν να βρισκόμαστε σε τάξη δημοτικού σχολείου. Και αντί να κάνουμε τη στροφή που πρέπει να κάνουμε προς περισσότερη Ευρώπη διορθώνοντας τις ελλείψεις και τις στρεβλώσεις, η λαϊκιστική δεξιά και η αριστερά (λαϊκιστική εξ ορισμού) επιτίθενται στην Ευρώπη, που ήταν και παραμένει ένα πολλά υποσχόμενο πολιτικό πρόγραμμα.
Για το περιβόητο Brexit, δεν ευθύνεται λοιπόν μόνο η παράταξη του Νάιγκελ Φαράτζ που, τα τελευταία χρόνια, επηρέαζε, μέσω ποικίλων γραφικοτήτων, τα ακραία κοινωνικά στρώματα. Ευθύνεται εξίσου το Εργατικό Κόμμα που, με την ανάδειξη του Τζέρεμυ Κόρμπυν, επέστρεψε στην εποχή των ανθρακωρύχων. Μόνο που δεν υπάρχουν πια ανθρακωρύχοι. Επέστρεψε επίσης στην εποχή του αντιφασιστικού αγώνα, στην κορυφαία στιγμή της διεθνούς αριστεράς, όταν είχε βρει έναν αντίπαλο που της έμοιαζε. Μόνο που δεν μας απειλεί πλέον κανένα φασιστικό σχέδιο, εκτός, φυσικά, από το Ισλάμ το οποίο η αριστερά έχει πάρει κάτω από τη φτερούγα της.
Ο Τζέρεμυ Κόρμπυν, εκ των πραγμάτων, δεν θα μπορούσε να συμμετέχει ενεργά υπέρ της ενωμένης Ευρώπης: θεωρεί την ΕΕ «ένωση μονοπωλίων, όχι λαών». Τα ινδάλματά του είναι ο Σαλβαντόρ Αλλέντε (fair enough, αν και το πλαίσιο σήμερα είναι εντελώς διαφορετικό) και ο Έβο Μοράλες της Βολιβίας (oh, lordy, lordy…). Έτσι, δεν στήριξε με σθένος το Bremain στο δημοψήφισμα· θα έλεγα μάλιστα ότι το υπονόμευσε επαναλαμβάνοντας τα περί ανεπάρκειας του κοινοβουλευτικού δρόμου για τον σοσιαλισμό και προκαλώντας τριβές στο εσωτερικό του κόμματός του. Αυτό που φαίνεται να τον ενδιαφέρει περισσότερο από το Brexit ή το Bremain είναι η άλωση του δικού του κόμματος, η επίτευξη μιας αριστερής μονολιθικότητας, η εξολόθρευση των υποτιθέμενων πεμπτοφαλλαγιτών. Καθώς λοιπόν εκτυλισσόταν η διαμάχη για το δημοψήφισμα, ο Τζέρεμυ Κόρμπυν προσπαθούσε να παραμερίσει τους ευρωπαϊστές του Εργατικού Κόμματος με την κατηγορία ότι είναι οπαδοί του Τόνυ Μπλαιρ, άρα επαίσχυντοι ιδεολογικοί και ταξικοί προδότες.
Κοντολογίς, εκτός του ότι η ηγεσία του Εργατικού Κόμματος συνέβαλε στο Brexit τώρα εργάζεται στην κατεύθυνση της διάσπασης. Ανέκαθεν, το Εργατικό Κόμμα ήταν μια μάλλον αμήχανη συσπείρωση αντικαπιταλιστών και σοσιαλδημοκρατών η οποία διήλθε από διαδοχικές κρίσεις ταυτότητας μαζί με την παραδοσιακή εργατική τάξη που μεταμορφώθηκε και κατακερματίστηκε. Σήμερα, η Βρετανία αντιμετωπίζει δύο μεγάλες προκλήσεις: η μία είναι πώς θα πορευτεί σαν μικρό νησί· η άλλη πώς θα αποκτήσει ένα μεγάλο, ενωμένο, Εργατικό Κόμμα, μακριά από τα τροτσκιστικά λείψανα, τους εραστές της Βενεζουέλας και των αυταρχικών τριτοκοσμικών κινημάτων, καθώς και από τους μπλαιριστές που ίσως θα έπρεπε να μετακινηθούν, επιτέλους, προς τους Φιλελευθέρους. Το New Labour δεν ήταν Labour – όσο για το Old Labour, το οποίο εκπροσωπεί ο Κόρμπυν, οι αρχές του είναι ένα συμπίλημα από έμμονες ιδέες, αυταπάτες και δικαιολογίες για αδιαφανείς πολιτικές μανούβρες: εφόσον ο Ντέιβιντ Κάμερον παραιτήθηκε, δεν βλέπω τον λόγο να μη παραιτηθεί και ο Κόρμπυν. La has cagado compañero.
16°
