Η εξαφάνιση του 11χρονου Άλεξ Μεσχισβίλι στη Βέροια: Το πτώμα που δεν βρέθηκε ποτέ και τα αναπάντητα ερωτήματα στο πιο σκοτεινό μυστήριο της σύγχρονης Ελλάδας
Η εξαφάνιση του 11χρονου Άλεξ Μεσχισβίλι τον Φεβρουάριο του 2006 παραμένει μία από τις πιο πολύκροτες και σκοτεινές υποθέσεις της σύγχρονης ελληνικής εγκληματολογικής ιστορίας. Παρά τις πολυετείς έρευνες, τις δίκες, τις αντιφατικές μαρτυρίες και τον τεράστιο δημόσιο αντίκτυπο, το βασικότερο ερώτημα του τι ακριβώς συνέβη στο παιδί δεν έχει απαντηθεί τεκμηριωμένα. Η υπόθεση αυτή δεν χαρακτηρίστηκε μόνο από την τραγική απώλεια ενός παιδιού, αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία, οι αρχές και ολόκληρη η χώρα βίωσαν τη διαδοχή γεγονότων.
Ο Άλεξ Μεσχισβίλι, μαθητής της Ε΄ δημοτικού, ζούσε στη Βέροια με τη μητέρα και τον πατριό του, έχοντας μετακομίσει κάποια χρόνια νωρίτερα από τη Γεωργία. Ήταν άριστος μαθητής και γνωστός για την ενασχόλησή του με τον αθλητισμό και το μπάσκετ, ενώ η καθημερινότητά του κινούταν στον μικρό αλλά ζωντανό κύκλο της πόλης. Τη μέρα της εξαφάνισης, ο Άλεξ φέρεται να είχε φύγει από το σπίτι για να συναντήσει φίλους ή να πάει προς το γυμναστήριο, κι έπειτα θα πήγαινε στο μαγαζί του πατριού του στην πλατεία της πόλης για να επιστρέψουν μαζί στο σπίτι. Μέχρι αργά το βράδυ, όμως, δεν είχε εμφανιστεί. Οι πρώτες ώρες χαρακτηρίστηκαν από τις συνήθεις αναζητήσεις για ένα πιθανώς χαμένο παιδί: γνωστοί, γείτονες, μέλη της οικογένειας άρχισαν να ερευνούν τα σημεία που σύχναζε. Όμως πολύ γρήγορα έγινε ξεκάθαρο ότι δεν επρόκειτο για απλή αργοπορία, έτσι ενημερώθηκε η αστυνομία.
Η αστυνομία, σε συνεργασία με ομάδες εθελοντών, ξεκίνησε εκτεταμένες έρευνες στην περιοχή γύρω από το σχολείο του Άλεξ, το δημοτικό στάδιο και την παλιά πόλη της Βέροιας. Ερευνήθηκαν πάρκα, εγκαταλειμμένα κτίρια, δρόμοι και κυρίως η περιοχή γύρω από τον Τριπόταμο –τον ποταμό που διασχίζει την πόλη– και η εβραϊκή συνοικία Μπαρμπούτα, η οποία βρίσκεται δίπλα στο ποτάμι. Η αναζήτηση κράτησε μέρες, αλλά δεν προέκυψε κανένα υλικό εύρημα. Η απουσία ενδεικτικών στοιχείων δημιούργησε ήδη από την αρχή την αίσθηση ενός εξαιρετικά δύσκολου μυστηρίου. Παράλληλα, οι αρχές άρχισαν να εξετάζουν πιθανά σενάρια: είχαν να κάνουν με ατύχημα, απαγωγή, εγκληματική ενέργεια ή απόδραση του παιδιού;
Καθώς περνούσαν οι εβδομάδες, αντιφατικές πληροφορίες και μαρτυρίες παιδιών έκαναν την υπόθεση ακόμη πιο περίπλοκη. Κάποιοι ανήλικοι ανέφεραν περιστατικά που σχετίζονταν με τον Άλεξ εκείνη την ημέρα, μιλώντας για φραστικό επεισόδιο, για διαδρομές που ακολούθησαν ή για σημεία όπου είχαν δει τον 11χρονο. Ωστόσο, οι μαρτυρίες αυτές χαρακτηρίστηκαν από σημαντικές ασυνέπειες. Κάποιοι μιλούσαν για καβγά, άλλοι για φόβο, άλλοι για ένα παιχνίδι που ξέφυγε από τον έλεγχο. Οι έρευνες προχώρησαν, αλλά το σώμα του Άλεξ δεν βρέθηκε ποτέ. Αυτό και μόνο πρόσθεσε ακόμη περισσότερη ομίχλη στην υπόθεση, αφού απουσίαζε το σημαντικότερο στοιχείο, η αδιάψευστη απόδειξη.
Τα πέντε παιδιά με τα οποία είχε συναντηθεί ο Άλεξδήλωσαν ότι δεν ήξεραν τίποτα. Τέσσερις μήνες αργότερα, και μετά από συμβουλές από παιδιά που πήγαιναν στο ίδιο σχολείο με τον Άλεξ, η αστυνομία κάλεσε τα παιδιά για ανάκριση, ένα ένα κάθε φορά, και συνέκρινε τα άλλοθί τους. Τα παιδιά είπαν το καθένα διαφορετική ιστορία, έτσι η αστυνομία συνέχισε να τα ανακρίνει. Τελικά, το καθένα ξεχωριστά επιβεβαίωσε το μέρος όπου είχαν θάψει το σώμα του Άλεξ. Στις 4 Ιουνίου 2006, τα παιδιά απέσυραν την προηγούμενη κατάθεσή τους, λέγοντας ότι δέχθηκαν εκφοβισμό από την αστυνομία για να παραδεχτούν την ενοχή τους. Στα μέσα Ιουνίου 2006, ο αντιεισαγγελέας Στέφανος Ζαρκαζιάς επέστρεψε στην ασφάλεια Βέροιας τη δικογραφία που έχει σχηματιστεί για την υπόθεση.
Παρά τα αλλεπάλληλα αιτήματα της οικογένειας, τα τηλεοπτικά αφιερώματα και τις προσπάθειες που συνεχίστηκαν ακόμη και χρόνια μετά τις αρχικές έρευνες, δεν προέκυψε κανένα νέο στοιχείο. Η απουσία του πτώματος αποτέλεσε βασικό παράγοντα που κράτησε το αίνιγμα ανοιχτό και συνέχισε να τροφοδοτεί νέα ερωτήματα, νέες υποθέσεις και νέα κύματα δημοσιότητας. Η υπόθεση του Άλεξ αποτέλεσε ένα από τα πρώτα περιστατικά στην Ελλάδα που η επιρροή των μέσων ενημέρωσης ήταν τόσο καθοριστική.
Τηλεοπτικές εκπομπές αφιέρωσαν δεκάδες ώρες, δημοσιογράφοι ταξίδεψαν στη Βέροια για ρεπορτάζ επί τόπου, και η δημόσια συζήτηση γύρω από το θέμα πήρε διαστάσεις που ξεπέρασαν κατά πολύ τα στενά όρια της πόλης. Αυτή η έντονη κάλυψη ενίσχυσε τις έρευνες φέρνοντας στο φως μαρτυρίες που ίσως διαφορετικά να μην είχαν ακουστεί και δημιούργησε πίεση στους μάρτυρες, ανήλικους και ενήλικες, προκαλώντας πολλές φορές αστάθεια ή αντιφάσεις στις δηλώσεις τους.
Σχεδόν είκοσι χρόνια μετά, η υπόθεση του Άλεξ Μεσχισβίλι δεν αποτελεί μόνο μια τραγική ιστορία εξαφάνισης, αλλά μια μελέτη για τον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνίες αντιδρούν στον φόβο, για τον ρόλο των θεσμών, για τη δύναμη και τον κίνδυνο των μαρτυριών ανηλίκων και για το πώς η απουσία ενός μοναδικού κρίσιμου στοιχείου μπορεί να μετατρέψει μια αστυνομική έρευνα σε διαχρονικό αίνιγμα. Και ίσως αυτό να είναι το πιο συγκλονιστικό στοιχείο: ότι πίσω από χιλιάδες λέξεις, έρευνες και συζητήσεις, εκείνο που λείπει περισσότερο είναι η οριστική αλήθεια για το τι απέγινε ένα 11χρονο παιδί σε μια κατά τα άλλα ήσυχη πόλη της Μακεδονίας.
Ο όρος μπούλινγκ άρχισε να καθιερώνεται με την υπόθεση εξαφάνισης του Άλεξ, η οποία έφερε στη δημοσιότητα την ενδοσχολική βία στη Βέροια που τότε σχεδόν κανείς δεν πίστευε ότι υπήρχε. Η δημοσιογράφος Αγγελική Νικολούλη ταξίδευε σε ανύποπτους χρόνους στην πόλη και αιφνιδίαζε τα μέλη της «σκληρής» παρέας που στην αρχή ομολόγησαν τις επιθέσεις στον Άλεξ. Μετά όμως τα πήραν όλα πίσω. Μόνο ένας από αυτούς επέμεινε στην κατάθεσή του, παρά τις απειλές που δεχόταν. Όπως αποκάλυψε, ο Άλεξ έχασε τη ζωή του μετά από ένα τσακωμό με την «παρέα» στο κέντρο της πόλης. Τα παιδιά που προσπάθησαν να καλύψουν το έγκλημα, τον μετέφεραν σε ένα ακατοίκητο σπίτι. Δύο μέρες μετά έβαλαν το νεκρό παιδί σε ένα καρότσι, το κάλυψαν και το μετέφεραν στο ποτάμι της Μπαρμπούτας όπου το άφησαν. Πιθανότατα το πτώμα του Άλεξ να εξαφάνισαν ενήλικες από το περιβάλλον των παιδιών.
Η Αγγελική Νικολούλη κατέθεσε στον Ειδικό Εφέτη Ανακριτή στη Θεσσαλονίκη αλλά και στο Δικαστήριο. Τα παιδιά κρίθηκαν ένοχα από το Μονομελές Δικαστήριο Ανηλίκων της Θεσσαλονίκης και, σύμφωνα με τον νόμο περί ανηλίκων, τους επιβλήθηκαν αναμορφωτικά μέτρα. Το αδίκημα που τους βάραινε ήταν το κακούργημα της μη σκοπούμενης, θανατηφόρου σωματικής βλάβης και για περιύβριση νεκρού.
Το 2011 ο Βασίλης Τρούπκος, ο παππούς δύο μελών της «σκληρής» παρέας, καταδικάστηκε από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Θεσσαλονίκης σε φυλάκιση 4 ετών και 6 μηνών, για υπόθαλψη εγκληματία κατά συρροή και για ψευδορκία μάρτυρα κατ’ εξακολούθηση. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, γνώριζε για την εμπλοκή των εγγονών του στην εξαφάνιση, αλλά την απέκρυψε από τις διωκτικές αρχές. Οι γονείς των μελών της σκληρής παρέας καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης 12 μηνών με αναστολή, αφού κρίθηκαν ένοχοι από το Μονομελές Πλημμελειοδικείο Θεσσαλονίκης για το αδίκημα της παραμέλησης εποπτείας ανηλίκων. Μόνο η μητέρα ενός παιδιού αθωώθηκε, μια και είχε ζητήσει τη βοήθεια των Αρχών για την παραβατικότητα του γιου της.
Μέχρι σήμερα οι δράστες δεν έχουν αποκαλύψει πού εξαφάνισαν το πτώμα του Άλεξ Μεσχισβίλι. Από το 2017, οι ανακριτές εξακολουθούν να αναζητούν το πτώμα.
13°
