Γιατί μπορεί να καταρρεύσουν οι προσπάθειες του Τραμπ για την Ουκρανία
Η χθεσινή μέρα ήταν η καλύτερη μέρα που είχε η Ουκρανία εδώ και πολύ καιρό αναφέρει σε ανάλυσή του το CNN. Κι όμως, παραμένει δύσκολο να διαφανεί πώς μπορεί να τελειώσει σύντομα ο πόλεμος που ξέσπασε μετά τη βίαιη ρωσική εισβολή.
Ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι επισκέφθηκε τον Λευκό Οίκο τη Δευτέρα και, σε αντίθεση με την τελευταία φορά, δεν σημειώθηκε ένταση στο Οβάλ Γραφείο. Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ άφησε να φανεί η εικόνα ενός ηγέτη που θα μπορούσε να αγγίξει το μεγαλείο: να σώσει την Ουκρανία, να θωρακίσει την Ευρώπη και να αξίζει πραγματικά το Νόμπελ Ειρήνης.
Μια ομάδα Ευρωπαίων ηγετών που έσπευσε να στηρίξει τον Ζελένσκι ήταν εντυπωσιακή και ασυνήθιστα ενωμένη, παρά τις μεγάλες ιδεολογικές τους διαφορές. Στις δημόσιες δηλώσεις τους, προσπάθησαν να πείσουν τον Τραμπ να σταθεί πολιτικά και συναισθηματικά στο πλευρό της Ουκρανίας.
Το γεγονός ότι η αποφυγή κρίσης εκλαμβάνεται ως πρόοδος δείχνει το πόσο εύθραυστη είναι η διατλαντική συμμαχία και πόσο απρόβλεπτος είναι ο Τραμπ — ειδικά μετά τις παραχωρήσεις του προς τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν στη συνάντησή τους στην Αλάσκα την προηγούμενη εβδομάδα.
Στις συναντήσεις της Δευτέρας, όλοι συμπεριλαμβανομένου του Τραμπ- τόνιζαν τις δυνατότητες και απέφευγαν τα «καυτά» ζητήματα που θα μπορούσαν να τινάξουν την ημέρα στον αέρα.
Ο Πρόεδρος της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ, σημείωσε: «Τις τελευταίες δύο εβδομάδες έχουμε δει περισσότερη πρόοδο για τον τερματισμό αυτού του πολέμου απ’ ό,τι τα τελευταία τρεισήμισι χρόνια». Αυτήν τη φορά, δεν επρόκειτο για κολακεία προς έναν Αμερικανό πρόεδρο που διψά για θαυμασμό. Ήταν η αλήθεια.
Οι συναντήσεις της Δευτέρας έδειξαν πιο καθαρά από ποτέ ότι ο Τραμπ είναι πράγματι αποφασισμένος να τερματίσει τις εχθροπραξίες στην Ουκρανία. Αξίζει ίσως περισσότερα εύσημα απ’ όσα του αναγνωρίζονται για την ενέργεια και τη δέσμευσή του.
Όμως, η ημέρα αποκάλυψε επίσης τα ερωτήματα που θα γίνουν πιο πιεστικά τις επόμενες εβδομάδες και που μπορεί να υπονομεύσουν την ειρηνευτική προσπάθεια του Τραμπ και να διαλύσουν την ενότητα της Δύσης — εξέλιξη που θα χαροποιούσε τον Πούτιν.
Το πρόβλημα των «εγγυήσεων ασφαλείας»
Πολλή συζήτηση έγινε για την ανάγκη παροχής εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία μετά από μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία. Ο Τραμπ υπονόησε μάλιστα στρατιωτική στήριξη από τις ΗΠΑ. Όμως κανείς δεν έχει εξηγήσει πώς θα λειτουργούσε αυτό στην πράξη — και, κυρίως, τι θα μπορούσε να αποδεχθεί η Ρωσία.
Η Ιταλίδα Πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι πρότεινε ένα μοντέλο εγγυήσεων βασισμένο στο Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, εκτός της τυπικής δομής της Συμμαχίας. Ωστόσο, είναι μάλλον απίθανο ο Πούτιν να δεχτεί κάτι που θα έμοιαζε με «μισή ένταξη» της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, την ώρα που πολεμά ακριβώς για να αποτρέψει την πλήρη ένταξή της.
Και πόσο ισχυρές θα ήταν αυτές οι εγγυήσεις; Θα έστελναν οι Ευρωπαίοι στρατεύματα σε μια δύναμη αποτροπής στην Ουκρανία; Θα ρίσκαραν έναν πόλεμο με τη Ρωσία για να την υπερασπιστούν;
Η επίμαχη ιδέα των «ανταλλαγών εδαφών»
Ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα είναι η εδαφική ακεραιότητα.
Η λέξη-κλειδί στη διαδικασία ειρήνης είναι οι «ανταλλαγές εδαφών» — χάραξη μιας νέας γραμμής ανάμεσα σε μια διευρυμένη Ρωσία και μια μειωμένη Ουκρανία. Ο Τραμπ μάλιστα έδωσε στον Ζελένσκι έναν χάρτη, για τον οποίο εκείνος τον ευχαρίστησε, λες και δεν γνωρίζει ήδη τις σκληρές αποφάσεις που τον περιμένουν.
Σύμφωνα με αξιωματούχους, ο Πούτιν επιδιώκει μέσω διαπραγματεύσεων να κερδίσει εδάφη που δεν κατάφεραν να καταλάβουν οι στρατιώτες του, κυρίως στη βιομηχανική περιοχή του Ντονμπάς.
Οι «ανταλλαγές» αυτές σημαίνουν στην πράξη ότι η Ουκρανία θα αναγκαστεί να διαπραγματευτεί τα δικά της εδάφη. Θα συνεπάγονται ξεριζωμό πληθυσμών και προσάρτηση ουκρανικών περιοχών στη Ρωσία.
Παρόμοιες λύσεις στο παρελθόν (Μέση Ανατολή, Κορέα, Γερμανία) άφησαν πίσω τους ανοιχτές πληγές και συγκρούσεις.
Μια «ευτυχισμένη» αλλά κενή μέρα
Η ατμόσφαιρα ήταν σχεδόν σουρεαλιστική.
«Όλοι φαίνεται να είναι σε καλή διάθεση, και υποθέτω ότι αυτό είναι καλύτερο από το να μην είναι», είπε σκωπτικά ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, Τζον Μπόλτον, στο CNN. «Αλλά το επίκεντρο στις συναντήσεις δείχνει την έλλειψη ουσίας».
Κάθε ειρηνευτική προσπάθεια φαίνεται αδύνατη στην αρχή. Μερικές φορές, μόνο η αίσθηση δυναμικής μπορεί να ξεπεράσει τα αδιέξοδα. Ίσως οι βιαστικές συνόδους του Τραμπ να έχουν νόημα. Όμως, αργά ή γρήγορα, θα πρέπει να καλυφθούν χάσματα που σήμερα φαίνονται αγεφύρωτα.
Ο Τραμπ αλλάζει στάση για την Ουκρανία
Όταν επέστρεψε στην προεδρία, πολλοί φοβήθηκαν ότι θα εγκαταλείψει την Ουκρανία. Απέφυγε πράγματι τα μεγάλα πακέτα στρατιωτικής βοήθειας που είχαν εγκρίνει προηγούμενες κυβερνήσεις.
Όμως τώρα έχει επενδύσει προσωπικά την αξιοπιστία και το πολιτικό του κεφάλαιο σε μια ειρηνευτική πρωτοβουλία. Παραδέχεται μάλιστα ότι ο πόλεμος είναι πολύ πιο περίπλοκος απ’ όσο νόμιζε όταν υποσχόταν ότι θα σταματήσει «μέσα σε 24 ώρες».
Τη Δευτέρα, συγκρατήθηκε απέναντι στον Ζελένσκι, ακόμα κι όταν δημοσιογράφοι προσπαθούσαν να τον προκαλέσουν. Για πρώτη φορά, έμοιαζε να ενσαρκώνει τον ρόλο ενός διεθνιστή προέδρου, όπως οι Αϊζενχάουερ, Ρέιγκαν ή Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος.
«Έχουμε έναν πολύ απλό στόχο: να σταματήσουμε το σκοτωμό και να βρούμε λύση», είπε.
Οι σκιές του Πούτιν
Ωστόσο, υπήρξαν στιγμές που προκάλεσαν ανησυχία. Σε μια συζήτηση εκτός μικροφώνου, ακούστηκε να λέει στον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν ότι ο Πούτιν «θέλει να κάνει μια συμφωνία μαζί μου».
Αργότερα διέκοψε συνομιλίες με Ευρωπαίους ηγέτες για να μιλήσει τηλεφωνικά με τον Πούτιν.
Αυτό ακριβώς φοβούνταν οι Ευρωπαίοι, γι’ αυτό έσπευσαν στην Ουάσιγκτον: η αβεβαιότητα γύρω από την αξιοπιστία του Τραμπ και τη δέσμευσή του στην ασφάλεια της Δύσης.
Η στρατηγική του Τραμπ είναι εξαιρετικά ανορθόδοξη και γεμάτη αντιφάσεις.
Ο αναλυτής Μάικλ Κίμματζ προειδοποίησε ότι αυτή η προσέγγιση μπορεί να καταρρεύσει από τις εσωτερικές της αντιθέσεις: «Προσπαθεί να είναι όλα για όλους. Μιλά με τον Πούτιν σαν να υπάρχει συμφωνία, την ίδια ώρα υπόσχεται εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία και επαινεί τους Ευρωπαίους».
«Δεν υπάρχουν λεπτομέρειες, μόνο υποσχέσεις — και οι υποσχέσεις αυτές αλληλοαναιρούνται».
«Το ερώτημα είναι πόσο καιρό θα μπορέσει ο Πρόεδρος Τραμπ να συνεχίσει αυτό το επικίνδυνο παιχνίδι ισορροπίας».
12°
