Οι εθνικές ταυτότητες και οι αντιπαλότητες εξακολουθούν να υπαγορεύουν τις αλλαγές στη ζώνη ώρας των χωρών
Στις αρχές Ιανουαρίου ο ήλιος δεν ανατέλλει στο Κασγκάρ, στην άκρη της δυτικής Κίνας, παρά μόνο μετά τις 10 το πρωί. Στην άλλη πλευρά των συνόρων, στο ανατολικό Αφγανιστάν, ανατέλλει πριν από τις 7 το πρωί. Αυτή η διαφορά είναι το μεγαλύτερο χρονικό άλμα σε οποιοδήποτε χερσαίο σύνορο στη γη. Με βάση τις μοίρες γεωγραφικού μήκους το Πεκίνο, πάνω από 3.000 χιλιόμετρα ανατολικά, θα έπρεπε να είναι περίπου δυόμισι ώρες μπροστά από το Κασγκάρ. Αλλά όταν ιδρύθηκε η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας το 1949, εγκατέλειψε τις προηγούμενες πέντε επίσημες ζώνες ώρας και έφερε τους πολίτες της σε μία, την κοινή «ώρα Πεκίνου».
Τα θεμέλια για ένα σύστημα παγκόσμιων ζωνών ώρας τέθηκαν στη Διεθνή Διάσκεψη Μεσημβρινών του 1884. Χρειάστηκαν όμως αρκετές δεκαετίες για να υιοθετηθεί σε όλο τον κόσμο. Χωρίς να υπάρχει διεθνής οργανισμός που να είναι υπεύθυνος, οι χώρες μπορούν να επιλέξουν τη δική τους ζώνη. Υπάρχουν λόγοι κοινής λογικής και υγείας που τις αναγκάζουν -ή τις περιοχές που τις απαρτίζουν- να παραμείνουν κοντά στην ηλιακή ώρα. Αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως η φυσική ώρα ενός τόπου, όταν το ρολόι θα δείχνει μεσημέρι, εκεί που ο ήλιος βρίσκεται στο ζενίθ του. Ωστόσο, για οικονομικούς και πολιτικούς λόγους, όπως μπορούν να επιβεβαιώσουν οι κάτοικοι του Κασγκάρ με τα μάτια στραμμένα προς τα κάτω, μπορεί να επιλέξουν κάτι διαφορετικό.
Η χαρτογράφηση της ώρας ανατολής του ήλιου σε παγκόσμιο επίπεδο δείχνει ότι οι ζώνες ώρας ακολουθούν τα εθνικά και, μερικές φορές, τα περιφερειακά σύνορα και διασχίζουν τους ωκεανούς.
Υπάρχουν όμως και άλλα μέρη, μακριά από τα ακραία γεωγραφικά πλάτη, που έχουν άλλους νόμους, αναφορικά με τη ζώνη ώρας τους. Αυτά είναι τα μέρη -όπως η μακρινή δυτική Κίνα- όπου το ρολόι τρέχει πολύ πίσω από την ηλιακή ώρα και η ανατολή του ήλιου συμβαίνει αργά στην ημέρα των ντόπιων.
Ποιος πραγματικά αποφασίζει για την αλλαγή της ώρας
Δεν είναι όλες οι αλλαγές ζώνης ώρας τόσο ακραίες όσο της Κίνας. Άλλες χώρες μπορεί απλώς να αλλάζουν την ώρα τους για να επιβεβαιώσουν την πολιτική τους ταυτότητα ή για να δώσουν βάρος σε συμμαχίες και αντιπαλότητες. Το 2023, έναν χρόνο αφότου ανέλαβε τη σχετική εξουσία από τη Δανία, η Γροιλανδία μετακίνησε τα ρολόγια της κατά μία ώρα, για να εξασφαλίσει μεγαλύτερη επικάλυψη με τις εργάσιμες ώρες στην Ευρώπη. Μερικά απομακρυσμένα μέρη αποκλίνουν από την κύρια ζώνη ώρας της επικράτειας. Στα βορειοδυτικά, η διαστημική βάση Pituffik που λειτουργεί υπό αμερικανική διοίκηση, η οποία προηγουμένως υστερούσε κατά μία ώρα σε σχέση με την υπόλοιπη επικράτεια, βρίσκεται τώρα δύο ώρες πίσω.
Αντίθετα, το 2015 η Βόρεια Κορέα γιόρτασε την 70ή επέτειο της απελευθέρωσης της Κορέας από την ιαπωνική κατοχή, μεταβαίνοντας στην «ώρα Πιονγκγιάνγκ». Αυτή ήταν 30 λεπτά πίσω από τη ζώνη ώρας που οι χώρες μοιράζονταν προηγουμένως. (Τρία χρόνια αργότερα, ομολογουμένως, αντέστρεψε την αλλαγή, αν και το σκεπτικό ήταν ότι επρόκειτο για μια χειρονομία συμφιλίωσης με τη Νότια Κορέα).
Ακόμα και η θερινή ώρα μπορεί να υιοθετηθεί για να ενισχύσει κάποια συνοριακή ή πολιτική αντιπαλότητα.
Όταν η Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ) απέκτησε τον μερικό έλεγχο της Δυτικής Όχθης και της Γάζας το 1993, υιοθέτησε διαφορετικό πρόγραμμα θερινής ώρας από το Ισραήλ. Και όταν η Χαμάς ανέλαβε τη Γάζα το 2007, επέλεξε να αλλάξει τα ρολόγια σε διαφορετική ημέρα από τη Δυτική Όχθη που διοικεί η ΠΑ.
Οι περισσότερες χώρες χρειάζονται μόνο μία ζώνη ώρας. Αλλά στις μεγαλύτερες οι κυβερνήσεις έχουν επιλογή. Ορισμένες, όπως η Κίνα, επιβάλλουν μία σε ολόκληρο τον πληθυσμό στο όνομα της ενότητας- το 2024 το Καζακστάν μετέτρεψε τις δύο ζώνες του σε μία για να «εξαλείψει τα χρονικά εμπόδια» μεταξύ των κατοίκων του. Στη Σιντζιάνγκ, στη δυτική Κίνα, πολλοί από τον τοπικό πληθυσμό των Ουιγούρων προτιμούν να χρησιμοποιούν την «ώρα Σιντζιάνγκ». Αυτή η άτυπη ζώνη ώρας, που είναι πιο κοντά στη φυσική ηλιακή ώρα, είναι δύο ώρες πίσω από την επίσημη «ώρα Πεκίνου». Οι ντόπιοι Κινέζοι Χαν, η κυρίαρχη εθνική εθνοτική ομάδα, είναι πιο πιθανό να ακολουθήσουν την τελευταία. Οι άνθρωποι που συναναστρέφονται με διαφορετικές εθνοτικές ομάδες πρέπει να παρακολουθούν σε ποια ώρα γίνονται τα ραντεβού... Παράλογο και λογικό μαζί, σωστά;
Στη Ρωσία η υπεροχή των ζωνών ώρας αποτελεί πηγή υπερηφάνειας. Το 2009 ο τότε πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ δήλωσε ότι οι 11 ζώνες της Ρωσίας θεωρούνται «ένα ζωντανό σύμβολο του μεγαλείου της χώρας μας». Ωστόσο, υποστήριξε ότι, για λόγους αποτελεσματικότητας, ο αριθμός των ζωνών θα πρέπει να μειωθεί. Το 2010 η Ρωσία μειώθηκε σε εννέα ζώνες. Αλλά η απεραντοσύνη της χώρας και το βόρειο γεωγραφικό πλάτος έκαναν τις μετατοπίσεις από την ηλιακή ώρα ιδιαίτερα αντιδημοφιλείς και ακολούθησαν διαμαρτυρίες στην Άπω Ανατολή. Το 2014 η Ρωσία επέστρεψε σε 11, αν και ελαφρώς διαφορετικές, ζώνες.
Η ώρα ως σύμβολο δύναμης και επιβολής
Τα τμήματα της Ουκρανίας που κατέλαβε η Ρωσία μετά την εισβολή του 2022 έχουν μεταφερθεί σε ώρα Μόσχας. Η Κριμαία βρίσκεται σε ώρα Μόσχας από τότε που η Ρωσία κατέλαβε τη χερσόνησο το 2014. Η μετάβαση σηματοδοτήθηκε με μια τελετή προσαρμογής του ρολογιού στον σιδηροδρομικό σταθμό της Συμφερούπολης. Πρόκειται για ένα μοτίβο γεγονότων που είναι ήδη γνωστό στα κατεχόμενα από τη Ρωσία τμήματα της Γεωργίας.
Σε μια εποχή όπου κάθε ψηφιακή συναλλαγή και επικοινωνία φέρει χρονοσήμανση, οι αλλαγές στις ζώνες ώρας πρέπει να μεταφέρονται στους υπολογιστές και τα τηλέφωνα στις πληγείσες περιοχές. Οι ενημερώσεις παρακολουθούνται στη «βάση δεδομένων tz», μια εθελοντική επιχείρηση που παρακολουθεί τις κυβερνητικές ανακοινώσεις και τις αναφορές των μέσων ενημέρωσης και στην οποία βασίζονται οι εταιρείες τηλεφωνίας και υπολογιστών. Αλλά οι αλλαγές μπορεί να προκαλέσουν ακόμα τεχνικά προβλήματα. Οι χρήστες προϊόντων της Apple στη Ρωσία παραπονέθηκαν όταν οι αλλαγές στη ζώνη ώρας της χώρας τη δεκαετία του 2010 δεν έφτασαν σε όλες τις συσκευές. Οι Μοσχοβίτες κατέληξαν να ρυθμίζουν τα τηλέφωνά τους στην ώρα του Αζερμπαϊτζάν ή της Αρμενίας.
Στο Μαρόκο, η μεταβαλλόμενη αλληλεπίδραση μεταξύ του Ραμαζανιού και της θερινής ώρας άφησε την κυβέρνηση να αλλάζει τα ρολόγια έως και τέσσερις φορές το χρόνο. Τώρα, όμως, είναι μόνιμα ρυθμισμένα στη θερινή ώρα, εκτός από την περίοδο του Ραμαζανιού οπότε και τα ρολόγια μετατοπίζονται μία ώρα πίσω.
Όπως είναι φυσικό, ορισμένες χώρες έχουν βαρεθεί τις αλλαγές ώρας από τους φυσικούς κύκλους του ήλιου. Το Μεξικό προχώρησε περισσότερο από το Μαρόκο και εγκατέλειψε εντελώς τη θερινή ώρα το 2022, αν και μια σειρά από πόλεις κατά μήκος των βόρειων συνόρων προτιμούν να παραμείνουν συγχρονισμένες με την Αμερική.
Το 2021, μια δεκαετία μετά την ανεξαρτησία του από το Σουδάν, το Νότιο Σουδάν γύρισε τους δείκτες των ρολογιών των πολιτών του μία ώρα πίσω, παρόλο που οι μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι του παραμένουν στην ώρα Ανατολικής Αφρικής.
Όπως και να ‘χει, το να θέλεις απλώς να ρυθμίζεις την ώρα με βάση την πραγματική σου θέση στον πλανήτη, απ’ ό,τι προκύπτει, μπορεί να είναι απολύτως δίκαιο αίτημα, αλλά όχι κάτι που εξαρτάται από εσένα...
16°
