Μητρότητα ή αυτοδιάθεση; Αν αυτό είναι το ερώτημα σε κάποιες χώρες η απάντηση ξαφνιάζει
Η Nelly Naisula Sironka, από τότε που θυμάται τον εαυτό της δεν ήθελε παιδιά – και κάπως έτσι με μία μη αναστρέψιμη απόφαση η 28χρονη γυναίκα διασφάλισε ότι δεν θα μείνει ποτέ έγκυος. Τόσο η μητρότητα δεν ήταν μέσα στα σχέδια της ζωής της, που τον περασμένο Οκτώβριο, έκανε το οριστικό βήμα να υποβληθεί σε μια διαδικασία στείρωσης γνωστή ως απολίνωση των σαλπίγγων - κλείνοντας οριστικά την πόρτα στη μητρότητα.
«Αισθάνομαι απελευθερωμένη», είπε μιλώντας σε δημοσιογράφους και μάλιστα προσθέτοντας ότι με αυτό τον τρόπο εξασφάλισε ότι το μέλλον της της ανήκει αποκλειστικά, χωρίς να χρειαστεί να λοξοδρομήσει ή να οδηγηθεί σε μία απόφαση που θα την έκανε δυστυχισμένη και θα της έδινε ένα μοντέλο ζωής που έχει ταυτίσει με τη δυστυχία. Στην Κένυα δεν είναι η μόνη που έχει πάρει αυτή την αμετάκλητη -περί μητρότητας- απόφαση. Μεταξύ του 2020 και του 2023, περίπου 16.000 γυναίκες στη χώρα της Ανατολικής Αφρικής υποβλήθηκαν σε απολίνωση σαλπίγγων, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας.
«Παραδοσιακά, οι πιο συνηθισμένες υποψήφιες για απολίνωση των σαλπίγγων ήταν γυναίκες που είχαν ήδη πολλά παιδιά», δήλωσε στο BBC η γυναικολόγος με έδρα το Ναϊρόμπι.
«Αλλά τώρα, βλέπουμε περισσότερες γυναίκες με λιγότερα παιδιά να επιλέγουν τη διαδικασία».
Η στείρωση συνίσταται μόνο σε γυναίκες που είναι σίγουρες ότι δεν θέλουν να αποκτήσουν βιολογικά παιδιά στο μέλλον, καθώς πρόκειται για μία επέμβαση με (πολύ συχνά) μην αναστρέψιμο αποτέλεσμα.
«Οι γιατροί συνήθως δεν ενθαρρύνουν την απολίνωση των σαλπίγγων, επειδή το ποσοστό επιτυχίας της αναστροφής είναι πολύ χαμηλό», δήλωσε η Dr Bosire.
Παρά το γεγονός ότι προέρχεται από πολυμελή οικογένεια, η Sironka δήλωσε ότι δεν αισθάνθηκε ποτέ πιεσμένη να δημιουργήσει τη δική της - αν και τα κοινωνικά πρότυπα στην Κένυα ασκούν αρκετά σοβαρές πιέσεις στις γυναίκες να αποκτήσουν παιδιά.
Όπως η ίδια λέει, στην απόφασή της έπαιξε σημαντικό ρόλο η στάση του πατέρα της, καθώς την ενθάρρυνε να επικεντρωθεί στις σπουδές της και όπως εξηγεί σε αυτόν οφείλει την αγάπη της για το διάβασμα. Η ίδια εξηγεί ότι τα βιβλία αμερικανίδων φεμινιστριών συγγραφέων, Τόνι Μόρισον, η Άντζελα Ντέιβις και η Μπελ Χουκς ήταν μια αποκάλυψη.
«Γαλουχήθηκα με ιστορίες ζωής γυναικών που δεν (περι)είχαν καθόλου παιδιά», λέει η Sironka, η οποία είναι τώρα επικεφαλής της οργάνωσης Feminists in Kenya, η οποία εργάζεται για τον τερματισμό της έμφυλης βίας.
«Με έκαναν να συνειδητοποιήσω ότι μια τέτοια ζωή ήταν δυνατή», επισημαίνει.
Σκεφτόταν να κάνει στείρωση για χρόνια, αλλά αποφάσισε να προχωρήσει αφού μάζεψε τα χρήματα για την επέμβαση και βρήκε μια σταθερή δουλειά που της επέτρεπε να παίρνει άδεια.
Η επέμβαση της κόστισε 30.000 σιλίνια Κένυας (190 λίρες, 230 δολάρια) σε ιδιωτικό νοσοκομείο.
Η Sironka αισθάνθηκε ότι τα δικαιώματα των γυναικών υπονομεύονται σε όλο τον κόσμο - ιδίως καθώς οι γυναίκες στις ΗΠΑ έχασαν το συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση το 2022, γεγονός που επηρέασε και την απόφασή της.
Αυτό την έκανε να φοβάται ότι το δικαίωμα της γυναίκας στην αυτοδιάθεση του σώματός της μπορεί να διαβρωθεί και αλλού - και ότι θα έπρεπε να κάνει την επέμβαση όσο ακόμα μπορεί.
«Τόσο στην Αφρική όσο και στην Αμερική, υπήρξε μια άνοδος του φασισμού και των αυταρχικών καθεστώτων, με τέλειο παράδειγμα την Κένυα», υποστήριξε.
Όταν ενημέρωσε την οικογένειά της γι’ αυτή της την απόφαση, δεν τους εξέπληξε, καθώς η επιθυμία της για μια ζωή χωρίς παιδιά δεν ήταν μυστική. Και τι γίνεται με τις ερωτικές σχέσεις της και μάλιστα εκείνες που παίρνουν έναν πιο σοβαρό δρόμο.
«Ακόμα το σκέφτομαι», λέει, μην έχοντας ακριβώς πρόχειρη απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Όπως προαναφέρθηκε, η νεαρή Κενυάτισσα δεν είναι η μόνο που αποφάσισε να προχωρήσει σε αυτή την ενέργεια.
Σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, υπάρχουν άτομα που μιλούν ανοιχτά για την επιλογή τους να μην κάνουν παιδιά και να υποβληθούν σε στείρωση.
Ανάμεσά τους είναι η Muthoni Gitau, σχεδιάστρια εσωτερικών χώρων και podcaster.
«Νομίζω ότι η πρώτη φορά που άρθρωσα... [ότι] δεν ήθελα να κάνω παιδιά ήταν όταν ήμουν περίπου 10 ετών», εξήγησε. Εκείνη την εποχή, η μητέρα της ήταν ξανά έγκυος και μάλιστα σε προχωρημένη εγκυμοσύνη, όταν στο πλαίσιο ανάλαφρης κουβέντας μέσα στην οικογένεια της τέθηκε το ερώτημα για το αν θα ήθελε να γίνει κι εκείνη μητέρα στο μέλλον.
«Απλώς δεν τα ‘είδα’ στο μέλλον μου (τα παιδιά). ‘Έβλεπα’ έναν πιθανό σύντροφο. Έβλεπα ταξίδια και σπουδές, αλλά παιδιά στη δική μου ζωή δεν ‘έβλεπα’», λέει χαρακτηριστικά. Και η Gitau καθοδηγήθηκε στην απόφασή της από την ισχυρή πεποίθηση να ζήσει τη ζωή με τους δικούς της όρους.
Αφού δοκίμασε αντισυλληπτικά χάπια, τα οποία, όπως είπε, της προκαλούσαν ναυτία, αναζήτησε μια πιο μόνιμη λύση. Όταν απευθύνθηκε για πρώτη φορά σε γιατρό για την απολίνωση των σαλπίγγων σε ηλικία 23 ετών, συνάντησε αντίσταση.
Της έκαναν κάτι που έμοιαζε με κήρυγμα για το ότι τα παιδιά ήταν ευλογία από τον Θεό. Όπως λέει ο γιατρός τη ρώτησε σε αρκετά πιεστικό τόνο το τι θα γινόταν αν γνώριζε κάποιον που ήθελε παιδιά. Φαινόταν να τον νοιάζει περισσότερο ένας μελλοντικός σύντροφός της, παρά η ίδια, η ανάγκη και η απόφασή της.
Το τέλος της μητρότητας ή μια νέα προσέγγιση στα πράγματα;
Η Gitau αναφέρει ότι μετά από αυτό το κήρυγμα χρειάστηκε να περιμένει για τουλάχιστον μία δεκαετία μέχρι να καταφέρει να υλοποιήσει την επιθυμία της, μια επιθυμία που αφορούσε αποκλειστικά το δικό της σώμα.
Η Δρ Bosire επισημαίνει ότι μια σημαντική πρόκληση στην Κένυα είναι να καταφέρουν οι γιατροί να αλλάξουν νοοτροπία και να εκτιμήσουν πραγματικά το δικαίωμα του ασθενούς να λαμβάνει αποφάσεις για την υγεία του.
«Αυτό συνδέεται με την κουλτούρα μας, όπου οι άνθρωποι πιστεύουν ότι δεν είναι φυσιολογικό για τις γυναίκες να θέλουν απολίνωση των σαλπίγγων», δήλωσε.
Ένας άλλος Κενυάτης γυναικολόγος, ο Δρ Kireki Omanwa, παραδέχτηκε ότι το θέμα αποτελεί αντικείμενο συζήτησης μεταξύ των συναδέλφων και στους ιατρικούς κύκλους.
Αλλά η κα Gitau δεν πτοήθηκε και πέρυσι προσέγγισε έναν άλλο γιατρό - αυτή τη φορά σε μια μη κυβερνητική οργάνωση που παρέχει υπηρεσίες οικογενειακού προγραμματισμού.
Ήταν απολύτως οργανωμένη με μια λίστα με τους λόγους που υποστήριζαν την απόφασή της και με ανακούφιση διαπίστωσε ότι δεν υπήρξε καμία αντίδραση: «Ο γιατρός ήταν πολύ ευγενικός».
Σήμερα είναι ανύπαντρη και ζει ευτυχισμένη με την απόφασή της, η οποία θεωρεί ότι της δίνει τον έλεγχο της ζωής της.
Η 34χρονη είναι επίσης ανακουφισμένη από το γεγονός ότι τα όσα αφηγήθηκε στο σχετικό βίντεό της στο YouTube δεν προκάλεσε τις οργισμένες αντιδράσεις που πίστευε ότι θα μπορούσε να προκαλέσει μία τέτοια αφήγηση. Όπως εξηγεί, τα σχόλια που εισέπραξε ήταν θετικά και αφορούσαν την ελευθερία των γυναικών στο να ορίζουν τη ζωή τους ακριβώς όπως θέλουν μακριά από στερεότυπα και κοινωνικές επιταγές.
«Οι γυναίκες μπορούν να συνεισφέρουν στον κόσμο με τόσους πολλούς άλλους τρόπους», δήλωσε.
«Δεν χρειάζεται να είναι μέσω της ανατροφής ενός ανθρώπου. Είμαι ευγνώμων που ζω σε μια γενιά που μπορείς πια να επιλέξεις τι θα κάνεις και τι όχι», καταλήγει.
