Στη Nitra της Φιλίππου, στη Θεσσαλονίκη, η γκαλερίστρια Αλίκη Τσιρλιάγκου κι ο εικαστικός Θοδωρής Προδρομίδης επιστατούν τις τελευταίες λεπτομέρειες της ατομικής έκθεσης-εγκατάστασης «Προς την Τράπεζα του Μέλλοντος». Ένα βίντεο διάρκειας 7 λεπτών και 40 δευτερολέπτων, που έγινε κατ' ανάθεση της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών και πρωτοπαρουσιάστηκε στην έκθεση «Εικαστικοί Διάλογοι 2013», συνεπικούρουμενο όμως με τρία ακόμη έργα από νέον, ύφασμα και μέταλλο, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά, συνδιαλεγόμενα με το αρχικό ερευνητικό πλαίσιο της «Τράπεζας».
Η κοινή αυτή παρουσίαση σχηματίζει ένα νέο zeitgeist, μια καινούργια διαδρομή και εμπειρία ανάγνωσης σε σχέση με τον παριστάμενο θεατή στο χώρο, μετεξελίσσοντας στην ουσία το έργο: Οι «προσθήκες» επαναφορτίζουν, εμπλουτίζουν και πλειοδοτούν στο νόημα επαναπροσδιορίζοντας την αρχική θεματική, βασισμένη στο ομώνυμο ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη. «Την δύσκολη ζωή μου ασφαλή να κάνω/ εγώ στην Τράπεζα του μέλλοντος επάνω/ πολύ ολίγα συναλλάγματος θα βγάλω/ Κεφάλαια μεγάλ' αν έχει αμφιβάλλω./ Κι αν άρχισα να φοβούμαι μη στην πρώτη κρίσι/ εξαφνικά τας πληρωμάς της σταματήσει». Ο Τέο και η Αλίκη στήνουν, ξεστήνουν, μετρούν γωνίες και αποστάσεις, χωρίς άγχος, ενώ δίπλα τους ένας τεχνικός ήχου παλεύει για τη στερεοφωνική σύνδεση του ήχου.
Κάθομαι σε μια γωνιά και αυτοσυγκεντρώνομαι στο βίντεο που παίζει, έχοντας το προνόμιο του live preview, μία μέρα πριν τα εγκαίνια. Εν τάχει: ένας περιπατητής-ερευνητής ψάχνει ιστορικά αρχεία και ανατρέχει σε πηγές συμβάντων. Ποιων; Τι; Η κάμερα τον παρακολουθεί σ' αυτήν την άχρονη διαδρομή του στην Αθήνα, μιας και οι λήψεις στους χώρους της Εθνικής Βιβλιοθήκης, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, του Μπενάκειου, του Νομισματοκοπείου και τη συλλογή Ισλαμικής Τέχνης, αποστειρωμένα και ακαδημαϊκά περιβάλλοντα συνηγορούν στο χάσιμο του ακριβούς χρόνου, πιθανολογώντας οποιαδήποτε στιγμή. Παρόντος, παρελθόντος, μέλλοντος. Κάνοντας όμως ένα διάλειμμα από την έρευνά του και διασχίζοντας την Πατησίων, όπου και καταλήγει στο μπαρ “Au Revoir”, η πόλη και ο χρόνος μοιάζει να χωροθετούνται επακριβώς.
Η Αθήνα της κρίσης, των κλειστών μαγαζιών, των συνθημάτων, των ταγκ, αυτή η προσμετρήσιμη εικόνα του παρόντος και του τώρα, κοντράστ με την πρότερη συνθήκη άχρονος ύπαρξης. Αυτή η παλινδρομική κίνηση και σχέση του πρωταγωνιστή με την πόλη, το χρόνο αλλά και τους ανθρώπους, αποσαφηνίζεται ακόμα περισσότερο στο μπαρ, όπου μοιράζεται με κάποιον θαμώνα λέξεις αλλά και εικόνες ,που εν είδει footage από τις ταραχές στο Κάιρο και των ταραχών της Αραβικής Άνοιξης στην πλατεία Ταχρίρ καθώς παρεμβάλλονται, συνδέουν την έως τώρα κινηματογραφική αφήγηση που δανείζεται στοιχεία της υπαρξιστικής σινεγλώσσας του Γκοντάρ με την Αθήνα του τώρα αλλά και την Αίγυπτο του Αλεξανδρινού.
Παρακολουθώντας το διάλογο των δύο ασύμβατων, ασύνδετων και διαφορετικών ανθρώπων, εν είδει διαλεκτικής με το νόημα της ποίησης του Καβάφη, ο Προδρομίδης επικαιροποιεί το ποίημα και επαμφοτερίζει το νόημα: πράττουμε, βιώνουμε και δρούμε στο σήμερα. Χωρίς να έχουμε κατά νου την προσδοκία αλλά και την ασφάλεια ενός μέλλοντος που κανείς δεν μας εγγυάται τι θα φέρει. Ο ίλιγγος της στιγμής, η ζωή πέραν της προσδοκίας της Ιστορίας μα στην πεζή και ανούσια καθημερινότητα, αρκεί από μόνη, για να προσδώσει βαθύ νόημα και αισθητικό, άρα και ηθικό, περιεχόμενο στο βίο μας. Αυτές ίσως να είναι ακόμα και εν αγνοία μας, πολλώ δε περισσότερο όταν συμβαίνουν εν γνώσει μας, οι στιγμές που ανατρέπουν κατεστημένα πολιτικά και κοινωνικά σύνολα, μετακινώντας τον άξονα της μεγάλης Ιστορίας. Ακόμα και το απλό δονείται από την ένταση του υψηλού.
Με την εγκατάσταση «Προς την Τράπεζα του Μέλλοντος» η γκαλερί Nitra ευθυγραμμίζεται με τη Θεσσαλονίκη του 56ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου, μιας και οι εικόνες του Προδρομίδη συνομιλούν ευθέως με τις εικόνες που για δέκα ημέρες θα πλημμυρίσουν την πόλη. Υπάρχουν όμως και τα τρία «εξτραδάκια» που περιβάλλουν το βίντεο και συνηγορούν στον πιο εννοιολογικό χαρακτηρισμό του αλλά και τη διάδρασή του με το κοινό. Η πρασινοκόκκινη κουρτίνα, εμπνευσμένη από τα αντίστοιχα χρώματα των δεικτών up και down όπως διατρέχουν τα καντράν του χρηματιστηρίου περιγράφοντας στην ουσία την άνοδο και την πτώση των μετοχών, σε συνδυασμό με την νέον εγκατάσταση αλλά και τον μεταλλικό πίνακα που εκπέμπουν λέξεις που μοιάζει να διέφυγαν από το βίντεο αυτονομούμενες και επικολλούμενες επί των τοίχων, περικυκλώνουν το θεατή.
Τέλος πρόβας, sound check και ρύθμισης φωτός. Η Αλίκη και ο Θοδωρής κάθονται κι αυτοί δίπλα μου και σε μια συντροφική, χαλαρή και ευχάριστη ατμόσφαιρα μετά καπνού και σκέτων γαλλικών καφέδων, ανταλλάσσουμε κουβέντες για την πόλη και τη χώρα, τον Καβάφη, τη μοντέρνα τέχνη, τις κοινές μας εμπειρίες από το Λονδίνο των 90s, με ενδιάμεσες σφήνες για την «πρώτη φορά αριστερά» αλλά και τη σημασία της γκαλερί Nitra, που μετατοπίζει τα όρια της περιχαρακωμένης αρτιστίκ Θεσσαλονίκης πάνω από το σύνορο της Εγνατίας. Το τελευταίο είναι κάτι που με ενθουσιάζει: η Nitra και η τέχνη που διακονεί εμπλουτίζουν την «απόκεντρη» αυτή ζώνη, που όσο κι αν απέχει πέντε λεπτά περπάτημα από την πλατεία Αριστοτέλους, εντούτοις θεωρείται «προκεχωρημένο φυλάκιο»!
16°
