«Να είσαι ή να έχεις; – μια παλιά συζήτηση από την οποία έβγαινε συνεχώς ηττημένος»
Είναι σχεδόν αναπόφευκτο για τους σημερινούς ανήσυχους λατινοαμερικάνους συγγραφείς να γράφουν μυθιστορήματα με πολιτικό περιεχόμενο. «Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής» παραμένουν ανοιχτές είτε γιατί δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη για όσα συνέβησαν την εποχή των δικτατοριών είτε γιατί ο ρατσισμός απέναντι στους αυτόχθονες –ή ακόμη και σε όσους δεν έχουν ολόλευκο δέρμα– είναι παρών στη σύγχρονη πραγματικότητα.
Ο Καρύλ Φερέ δεν είναι λατινοαμερικάνος στην καταγωγή αλλά Γάλλος. Είναι όμως ένας πολιτικοποιημένος συγγραφέας και με τα βιβλία του διακτινίζεται στα 4 σημεία της γης, εκεί όπου υπάρχουν ακόμη φυλετικά ζητήματα. Το τελευταίο του βιβλίο «Κόνδωρ» μοιάζει να είναι μια παραλλαγή του προηγούμενου βιβλίου του. Στο «Μαπούτσε» η χώρα δράσης ήταν η Αργεντινή και ήρωες μια γυναίκα της φυλής των Μαπούτσε και ένας ερευνητής στην υπηρεσία των Γιαγιάδων της πλατείας του Μάη. Στον «Κόνδωρα» η ιστορία μεταφέρθηκε πιο αριστερά στην ήπειρο, στη Χιλή, κι ενώ η ηρωίδα είναι πάλι Μαπούτσε, ο ήρωας είναι ένας δικηγόρος ειδικευμένος στις «χαμένες υποθέσεις», γόνος μιας μεγαλοαστικής οικογένειας, που το παρελθόν και ο πλούτος της σχετίζεται με τη δικτατορία του Πινοτσέτ. Το ζευγάρι θα το ενώσει μια σειρά θανάτων νεαρών παιδιών στις φτωχογειτονιές του Σαντιάγο, που, στη διάρκεια της αναζήτησης των ενόχων, θα «συναντηθούν» με την υποτιθέμενη αυτοκτονία του συνεταίρου του δικηγόρου, το παρελθόν της χώρας τους και την πινοτσετική δικτατορία.
Είναι σαφές ότι ο Φερέ δεν συμμερίζεται την άποψη ότι το παρελθόν ανήκει στο παρελθόν και ότι μπορούμε να προχωρήσουμε συμφιλιωμένοι, κλείνοντας απλά τους σκελετούς στην ντουλάπα, προς ένα υπέροχο για την ανάπτυξη της χώρας αύριο. Στο σύμπαν του Φερέ ο διαχωρισμός είναι ξεκάθαρος και μανιχαϊστικός: όσοι συνεργάστηκαν με τη δικτατορία ή έκαναν τα στραβά μάτια είναι το μαύρο και όσοι αντιστάθηκαν το άσπρο. Δικαίως. Μόνο που αυτό δεν ισχύει και στην περίπτωση των φυλετικών θεμάτων. Γι’ αυτό δεν φέρει την ευθύνη μόνο το «νεοφιλελεύθερο» οικονομικό σύστημα, αλλά οι αιτίες κρύβονται πιο βαθιά. Οι αυτόχθονες σε αυτές τις κοινωνίες έχουν να αντιμετωπίσουν ένα καθολικό ρατσισμό, προερχόμενο από όλα τα κοινωνικά στρώματα, ανεξαρτήτου πολιτικών πεποιθήσεων – σίγουρα δεν εξομοιώνονται στον ίδιο βαθμό οι αντιδράσεις. Αυτό μπορείς να το καταλάβεις και ως απλός επισκέπτης ακόμα και αν συσχετιστείς μόνο με «προοδευτικούς» ανθρώπους.
Ο Φερέ μπορεί να είναι ένας ρομαντικός, πολιτικά στρατευμένος συγγραφέας, που δεν διστάζει να βουτήξει βαθιά στα πιο βρώμικα νερά της Ιστορίας προκειμένου να ανασύρει όλα όσα εκείνη προσπάθησε να χαρακτηρίσει ως απόβλητα, αλλά δεν είναι ένας δονκιχωτικός συγγραφέας. Στα βιβλία του η αποκατάσταση της δικαιοσύνης και της αλήθειας γίνεται με κόστος ζωής και η νίκη είναι πάντα πύρρειος. Μπορεί ο Δαβίδ του, μετά την ήττα του Γολιάθ, ποτέ να μη στεφθεί βασιλιάς, αλλά οι εχθροί ποτέ δεν είναι ανεμόμυλοι. Έχουν παρελθόν και παρόν, ευθύνη απέναντι στις ανισότητες της χώρας. Το μόνο που μένει να φανεί είναι αν η κάθε μάχη εναντίον τους θα αποδειχτεί μια ακόμα «χαμένη υπόθεση».
Η μετάφραση είναι της Αργυρώς Μακάρωφ. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα. Μπορείτε να το βρείτε εδώ
18°
