Ο σκοτσέζος Philip Kerr απέκτησε τεράστιο ακροατήριο ως δημιουργός του ντετέκτιβ Μπέρνι Γκούντερ, ενός χαρακτήρα που ανανέωσε το αστυνομικό μυθιστόρημα, διαλέγοντας να κινηθεί στην επικράτεια του «ιστορικού νουάρ».
Περιδινούμενος σε πραγματικά γεγονότα της τραυματικής ιστορίας του 20ου αιώνα και συναναστρεφόμενος υπαρκτά πρόσωπα του επιχειρησιακού θεάτρου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο γερμανός ντετέκτιβ που τρεκλίζει υπό το βάρος της ιστορίας δεν παύει να συναρπάζει: ξεκοκαλίσαμε άμα τη κυκλοφορία τους την επίτομη έκδοση της «Τριλογίας του Βερολίνου», καταβροχθίσαμε την «Μοιραία Πράγα» και το φετινό «Άνθρωπος χωρίς ανάσα» (όλα από τις εκδόσεις Κέδρος), ενώ είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με το δημιουργό του, ο οποίος βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα. Ο Philip Kerr μοιράστηκε μαζί μας τις σκέψεις του για τη λογοτεχνία, τη ζωή, την πολιτική, την ιστορία και το μέλλον της Ευρώπης.
Από το ανατολικό μέτωπο και τα ερείπια της κεντρικής Ευρώπης ως τις δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής, ο Μπέρνι Γκούντερ διέσχισε μακρινές εκτάσεις στην πορεία των 9 ιστοριών του. Εξακολουθείτε να τον αγκαλιάζετε με τον ίδιο ενθουσιασμό;
Γράφω πολλά διαφορετικά πράγματα, που με αποσπούν από τον Μπέρνι. Έχω εκδώσει άφθονα παιδικά βιβλία, ενώ μόλις ξεκίνησα μια σειρά για το ποδόσφαιρο. Πάντοτε όμως επιστρέφω πίσω, τουλάχιστον όποτε κατορθώνω να σκαρώσω μια υπόθεση. Πράγμα που γίνεται ολοένα δυσκολότερο. Αρέσκομαι να διερευνώ τις ρωγμές της Ιστορίας, οι οποίες δεν παύουν να στενεύουν.
Μοιράζεστε κοινά χαρακτηριστικά με τον διάσημό ήρωά σας;
Όμοια με τον Μπέρνι, είμαι άκρως γοητευτικός και διαθέτω θαυμαστή αίσθηση του χιούμορ. Είναι βέβαια πιο βίαιος από εμένα. Ωστόσο πάντοτε αναρωτιέμαι τι θα έκανε στη θέση μου σε οποιαδήποτε κατάσταση, άρα, δεν είμαστε τόσο ανόμοιοι. Πιστεύω ότι ο ίδιος θα με μισούσε. Του έχω κάνει τη ζωή πολύ δύσκολη στο πέρασμα του χρόνου.
Παρουσιάσατε πρόσφατα ένα νέο χαρακτήρα, Gil Martins, πράκτορα του FBI. Πώς τον υποδέχτηκαν οι αναγνώστες σας;
Επρόκειτο για αυτοτελές βιβλίο, και ομολογώ πως δεν τα πήγε πολύ καλά. Ομολογουμένως το κοινό δεν παύει να επιζητά περισσότερο Μπέρνι Γκούντερ και ίσως απογοητεύεται όταν δεν εκπληρώνω τις επιθυμίες του. Πιστεύω όμως ότι είναι πολύ σημαντικό να μη δίνεις στον κόσμο αυτό που θέλει. Καλλιτέχνης γίνεσαι μονάχα όταν έχεις τα κότσια να απομακρυνθείς από τη δοκιμασμένη συνταγή και να προσπαθήσεις κάτι δύσκολο και διαφορετικό. Οι εκδότες μισούν αυτή την τακτική, φυσικά.
Ο «Άνθρωπος χωρίς ανάσα» πραγματεύεται τη σφαγή του Κατίν, μια τραγωδία άγνωστη σε πολλούς. Σας ευχαριστεί η παιδαγωγική παράμετρος της δουλειάς σας; Το να φέρνετε στο προσκήνιο άγνωστες πτυχές της ιστορίας;
Ναι, το λατρεύω αυτό το στοιχείο. Κατά τη γνώμη μου, ένα μυθιστόρημα δεν θα έπρεπε απλά να ψυχαγωγεί, αλλά να ενημερώνει και να αφυπνίζει ταυτόχρονα. Μέρος της ικανοποίησης που αντλώ ως συγγραφέας συνίσταται στο να μαθαίνω για λογαριασμό μου γεγονότα της ιστορικής περιόδου την οποία θεωρώ ως πλέον σημαντικής, από τον καιρό της Μεταρρύθμισης και έπειτα.
Είναι όντως τόσο αστείρευτος σε επεισόδια ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος; Δε νιώθετε ποτέ να ξεμένετε από αφηγήσεις;
Είναι πράγματι αχανής. Κάθε τόσο καταφέρνω να ξεθάψω κάτι που με ιντριγκάρει αρκετά ώστε να στείλω τον Μπέρνι να το διερευνήσει. Το βιβλίο που μόλις ολοκλήρωσα, η δέκατη περιπέτεια του Γκούντερ, εκτυλίσσεται στη Γιουγκοσλαβία το 1943.
Έχετε δηλώσει ότι ένα καλό μυθιστόρημα θα έπρεπε να δύναται να διατυπώσει μεγάλους προβληματισμούς. Θεωρείτε πως σας προσφέρει μια τέτοια αφηγηματική πλατφόρμα το νουάρ;
Πιστεύω πως οι αναγνώστες θα ακούσουν οποιοδήποτε μήνυμα θέλεις να μεταδώσεις, αρκεί να φροντίσεις να τους διασκεδάσεις στο ενδιάμεσο. Μεγάλο μέρος του σύγχρονου αστυνομικού το βρίσκω παρωχημένο, προβλέψιμο και στερούμενο φιλοδοξίας. Μπορεί όμως να πετύχει θαύματα όταν διαλέγει να απομακρυνθεί από τις συμβάσεις.
Ο όρος «τσαντλερικό ύφος» διατυπώνεται τόσο συχνά σε σχέση με εκπροσώπους του αστυνομικού, που καταντά δημοσιογραφική κοινοτοπία. Εκτός από την περίπτωσή σας, όπου ισχύει απόλυτα. Είστε όντως ό,τι πλησιέστερο στην παράδοση του Ρέιμοντ Τσάντλερ. Προκύπτει με φυσικότητα τέτοιο ύφος;
Αγαπώ το γράψιμό του, επειδή αγαπώ τις περιγραφές του. Είναι σαν κομψές μικρές μινιατούρες, πνευματώδεις και πλούσιες σε λεπτομέρεια. Ένα τέτοιο είδος πρόζας δεν θα έπρεπε ποτέ να φεύγει από τη μόδα. Γι’ αυτό και το εξασκώ. Πάντοτε διατεινόμουν ότι τα «ήσυχα» μέρη ενός βιβλίου –ο συνδετικός ιστός ανάμεσα στις σκηνές– προσφέρουν το χώρο για τα καλύτερα δείγματα λόγου. Ο κάθε ανόητος μπορεί να γλιστρήσει ανάμεσα σε αυτά τα μονοπάτια, όμως προσωπικά τα φροντίζω στο έπακρο. Το να προσδίδω ζωντάνια σε φαινομενικά αδιάφορα σημεία είναι πρόκληση για να παράγω την καλύτερη δουλειά μου.
Η σχέση του Μπέρνι Γκούντερ με το αντίθετο φύλο είναι σταθερά επεισοδιακή. Στο τελευταίο σας βιβλίο μάλιστα, σκιαγραφείτε μια γυναίκα εξίσου θυελλώδη με την αλησμόνητη Ίνγκε Λόρεντς της «τριλογίας του Βερολίνου». Πώς επινοείτε αυτά τα απίθανα θηλυκά;
Λατρεύω τις γυναίκες, και προπάντων τις έξυπνες. Προσπαθώ πάντοτε να τις πλάθω κάπως πιο πνευματώδεις από τον Μπέρνι, ώστε να τον βγάζουν από τα νερά του και να εκπλήσσουν τον αναγνώστη.
Πιστεύω ότι θα έπρεπε να ήσασταν δημοφιλέστερος, πιο μοσχοπουλημένος συγγραφέας. Τι λέτε για αυτό;
Συμφωνώ, αλλά δεν χάνω και τον ύπνο μου για τέτοια πράγματα. Τα βιβλία πωλούνται όλο και πιο δύσκολα, ενώ οι άνθρωποι πασχίζουν τόσο σκληρά να τα βγάλουν πέρα, που δεν μπορείς να τους κατηγορήσεις για έλλειψη αναγνωστικής ανησυχίας. Νιώθω συχνά έτσι και ο ίδιος. Καμιά φορά, έπειτα από μια μέρα σκληρής δουλειάς στο γραφείο, το μόνο που θέλεις είναι να ξαπλώσεις στον καναπέ, μπροστά από έναν αγώνα ποδοσφαίρου.
Το σκοτσέζικο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας: είστε ευχαριστημένος με το αποτέλεσμα;
Ναι. Ζήτω! Ο κοινός νους επικράτησε, έστω για μια φορά.
Η γνώση σας γύρω από την ευρωπαϊκή ιστορία είναι βαθύτατη. Πώς αξιολογείτε την περίοδο που βιώνουμε τώρα;
Δεν υπάρχει τίποτα πιο απρόβλεπτο από το μέλλον. Μόνο η εκ των υστέρων γνώση μας επιτρέπει να διακρίνουμε τα όποια επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Θεωρώ ωστόσο αναπόφευκτη τη διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν μη τι άλλο διότι πρόκειται για το λιγότερο δημοκρατικό θεσμό που γνώρισε ποτέ η ήπειρος. Τουλάχιστον ο Χίτλερ διέθετε ένα πρόσωπο. Ελάχιστοι όμως μπορούν να διακρίνουν αυτό που κρύβεται πίσω από έναν ευρωπαίο επίτροπο: Έναν γραφειοκράτη που επιμένει να μας υπαγορεύει πώς να ζούμε.
Τι απέγινε ο λογαριασμός σας στο τουίτερ; Ήταν τόσο καυστικά πνευματώδης, που τον ακολουθούσα με θρησκευτική προσήλωση!
Παραήταν ευεπίφορος σε μπελάδες. Τα τουίτ γίνονται εύκολα βορά της Αστυνομίας της Σκέψης, όπως πολύ σωστά προέβλεψε ο Όργουελ.
14°
