«Ο βιογράφος» της Ελεάννας Βλαστού και «Ο Άντερς ο φονιάς και οι φίλοι του» του Γιούνας Γιούνασον είναι δύο τελείως διαφορετικά βιβλία που διαθέτουν όμως κάτι κοινό: απίστευτο χιούμορ και κυνισμό.
«Οι οικογένειες, σκέφτηκε ο Καμπέρης, το καλύτερο και το χειρότερο, βάλσαμο και τοξικότητα. Μια αρένα όπου θέλουν να σε φάνε ζωντανό και μετά σκεπάζουν τα κομμάτια σου με την πιο μαλακή κουβέρτα».
Μπορεί τα διηγήματα με τα οποία μας συστήθηκε να κυκλοφόρησαν με τίτλο «Εξαφανίσεις», ευτυχώς όμως για εμάς η ίδια καθόλου δεν εξαφανίστηκε αλλά επανήλθε με μια νουβέλα. Και γράφω ευτυχώς, γιατί αυτή τη φορά μπόρεσε να μας δώσει μια απλόχερη γεύση βιτριολικού σαρκασμού, ψήγματα του οποίου είχαμε διαβάσει στο πρώτο της βιβλίο.
Ο πατριάρχης μιας οικογένειας βιομηχάνων προσλαμβάνει έναν άνεργο δημοσιογράφο προκειμένου να γράψει μια υμνητική βιογραφία. Σκοπός του να διορθωθεί η φήμη της οικογένειας και της επιχείρησης που έχει τρωθεί ύστερα από την κυκλοφορία ενός βιογραφικού χρονικού χωρίς την έγκρισή τους. Οι 168 σελίδες της νουβέλας παρακολουθούν την πρώτη συνάντηση του δημοσιογράφου με τα μέλη της οικογένειας στο αρχοντικό της Κέρκυρας.
Ναι, η ιστορία του «Βιογράφου» συγγενεύει με την ιστορία άλλων βιβλίων (δες για παράδειγμα το βιβλίο του Σαντιάγο Ρονκαλιόλο «Αναμνήσεις μιας κυρίας»). Αυτό μπορεί να προκαλέσει έναν ενδοιασμό για να ενδιαφερθείς, αλλά όταν τον προσπεράσεις βγαίνεις κερδισμένος. Η Βλαστού μοιάζει να έχει τοποθετήσει τους ήρωές της απέναντι και να τους χρησιμοποιεί σαν στόχο για τα βουτηγμένα στον κυνισμό βέλη της. Καθώς όλοι τους ζουν στην υποκρισία και την ιδιοτέλεια δεν τους χαρίζεται στιγμή και κρατάει για την ίδια το ρόλο του off σχολιαστή. Αυτό εξάλλου που την ενδιαφέρει είναι η γενική και όχι η ειδική εικόνα. Όχι ο ήρωας αλλά αυτό που εκπροσωπεί. («Μπορεί η πρώτη γενιά να είναι σπεκουλαδόροι-δωσίλογοι, η δεύτερη πατριώτες και η τρίτη ερασιτέχνες της ζωής, αλλά εκεί όπου ανθούν οι ηθικές και οι θρησκευτικές αγκυλώσεις ευδοκιμεί και η πραγματική υποκρισία»). Έτσι το βιβλίο καταλήγει σε μια βιογραφία μέρους της ελληνικής κοινωνίας – και απ’ ό,τι δείχνει η Βλαστού την έχει μελετήσει πολύ καλά. Έτσι, καθώς ανεβαίνει τα σκαλιά στην «ιεραρχία» της λογοτεχνίας, δεν μένει παρά να προσμένουμε το επόμενο βήμα της – ένα μυθιστόρημα.
«“Όχι, αλλά μην κολλάμε στις λέξεις τώρα”, είπε η ιερέας, ενώ έγραφε και την προφητεία που έλεγε, σύμφωνα με τον Ησαΐα, ότι την Ημέρα της Κρίσης θα γινόταν μεγάλο τσιμπούσι με πλούσια φαγητά και δυνατό κρασί, ένα λουκούλλειο γεύμα με παλαιωμένα κρασιά.
“Αυτό λέω κι εγώ”, είπε ο Άντερς ο Φονιάς. “Πλούσια φαγητά. Χάμπουργκερ με τηγανητές πατάτες. Μπορούμε να παραλείψουμε την κόκα κόλα και τις ασπιρίνες”».
Αν υπήρχαν ακόμη οι Μόντι Πάιθονς είναι σχεδόν βέβαιο πως θα ήθελαν στην ομάδα τους το συγγραφέα, κι ας είναι Σουηδός στην καταγωγή. Από τύχη (ή ατυχία) τρεις άσχετοι μεταξύ τους άνθρωποι –ένας ρεσεψιονίστ, μια πρώην ιερέας και ένας δολοφόνος– θα βρεθούν και θα συνεταιρισθούν δημιουργώντας μια εταιρεία πρόκλησης σοβαρών σωματικών βλαβών που θριαμβεύει, καθώς εκμεταλλεύονται και την υστερία των ΜΜΕ για την ξεχωριστή είδηση. Όταν ο Φονιάς πάθει ηθική κρίση και το γυρίσει στη θρησκεία, οι δύο άλλοι συνεταίροι θα αλλάξουν την εταιρεία σε εκκλησία, πείθοντας τον Φονιά να διδάσκει το λόγο του Θεού (όπως αυτός τον αντιλαμβάνεται), πουλώντας στο κοινό τη μεταστροφή του.
Εντάξει, ευτυχώς που ο Γιούνασον δεν είναι Έλληνας, γιατί θα βλέπαμε την ορθόδοξη εκκλησία και τους συνήθεις υπόπτους να ζητούν το βιβλίο να καεί στο πυρ το εξώτερο. Με ανελέητο χιούμορ χτυπάει σαν χταπόδι θρησκευτικές δοξασίες και πρακτικές («Νομίζω ότι πρέπει να σταματήσουμε να το λέμε “μεταλαβιά” ή “Θεία Κοινωνία”, τουλάχιστον μεταξύ μας. Το “χρηματοοικονομικό διεγερτικό” ακούγεται καλύτερα»), ενώ δεν αφήνει ασχολίαστα ούτε γνωστά εδάφια της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Περνάει τις πιο σουρεαλιστικές καταστάσεις ως επεισόδια της καθημερινότητας και μεταμορφώνει το γκροτέσκο σε ρεαλιστικό ώστε μ’ έναν υποδόριο τρόπο να κάνει την κριτική του, για όσους θέλουν να διαβάσουν κάτω από τις γραμμές. (Μετάφραση: Γρηγόρης Ν. Κονδύλης)
14°
