Έσπρωξα μια σιδερένια πόρτα και μου ήρθε μια έντονη μυρωδιά από βαρύ άρωμα. Μέχρι να συνηθίσω το κόκκινο σκοτάδι, διέκρινα έναν τριθέσιο καναπέ και μια πολυθρόνα. Έκατσα στην πολυθρόνα και άναψα τσιγάρο. «Κάτσε δυο λεπτά, αγάπη μου, σε λίγο θα βγει η κοπέλα» ακούστηκε μια γυναικεία φωνή από μέσα. Έψαχνα πού να σβήσω το τσιγάρο, όταν βγήκαν οι δύο γυναίκες. Πρώτη η «υπηρεσία» και μετά μια πολύ όμορφη κοπέλα, ξανθιά με μπούκλες, γυμνόστηθη, με ψηλά τακούνια. Έκανε μια βόλτα μπροστά μου και αποσύρθηκε σιωπηλή, όπως ήρθε. Μετά η υπηρεσία με ενημέρωσε για το «πρόγραμμα», το οποίο συμπεριλάμβανε και «ελεύθερο στοματικό», δηλαδή στοματικό έρωτα χωρίς προφύλαξη.
Η επίσκεψη στα σπιτάκια της οδού Φυλής κοστίζει 20 ευρώ και η διάρκειά της γύρω στα 10 λεπτά. Στη Φυλής λειτουργούν περίπου 30 οίκοι ανοχής και στην ευρύτερη περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα περίπου 100 και κανείς από αυτούς δεν έχει νόμιμη άδεια. Αξιωματικός της ασφάλειας λέει ότι συνολικά από τους 350-400 οίκους ανοχής της Αθήνας μόνο οι δυο-τρεις έχουν άδεια λόγω της αυστηρότητας του νόμου, ο οποίος μεταξύ άλλων προβλέπει ότι απαγορεύεται να βρίσκονται στα 200 μέτρα από σχολείο, εκκλησία, οίκο ευγηρίας, ξενοδοχείο κ.λπ.
Το πιο παλιό μπορντέλο
Στην καλτ καφετέρια «Ντίβα» της πλατείας Βικτωρίας συνάντησα την πρόεδρο του Συλλόγου Εκδιδομένων Προσώπων Ελλάδος, Έλλη Κανελλοπούλου. Εργαζόταν σε ένα από τα πιο παλιά σπίτια της Αθήνας, έως και πριν από 3 χρόνια, στην Αχαρνών 104. Εκείνο το σπίτι πρωτολειτούργησε το 1956 από μία γυναίκα που έφυγε, τότε, από την Τρούμπα. «Οι εποχές έχουν αλλάξει πολύ» λέει η Έλλη. «Μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του ’80 τα σπίτια ήταν λιγότερα και σε αυτά εργάζονταν μόνο Ελληνίδες. Σήμερα είναι σπάνιο να βρεις Ελληνίδα. Και ο κόσμος ήταν διαφορετικός. Έρχονταν πελάτες με λουλούδια ή με γλυκά. Τώρα κάνανε τα σπίτια κρεοπωλεία και το “ελεύθερο στοματικό” έγινε της μόδας. Αναγκάστηκα να το κλείσω γιατί έρχονταν και μου ζητούσαν “νο πλαστίκ” ή έκαναν παζάρια. Είχε αρχίσει να γίνεται και επικίνδυνη η γειτονιά, εγώ είμαι από τις πρώτες που λήστεψαν με μαχαίρι», και μου δείχνει ένα σημάδι που φαίνεται ακόμη αχνά στο λαιμό της.
Η Έλλη λέει ότι ο νόμος πρέπει να αλλάξει, ότι είναι τόσο αυστηρός που τελικά οδηγεί στην παρανομία. Αναρωτιέται τι πειράζει αν ένας οίκος ανοχής βρίσκεται 100 μέτρα από έναν οίκο τυφλών ή ευγηρίας, γιατί οι κοπέλες θα πρέπει κάθε 15 μέρες να δίνουν κολπικό έκκριμα, κάθε μήνα να εξετάζονται για σύφιλη, κάθε δίμηνο για HIV και κάθε χρόνο για ηπατίτιδα, όταν μπορούν να τα κάνουν όλα μαζί τρεις τέσσερις φορές το χρόνο, για παράδειγμα. Το σωματείο έχει περίπου 2.000 μέλη, κοπέλες με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και ανθρώπους που εκτελούν χρέη βοηθητικού προσωπικού. Μέχρι πρότινος ο νόμος δεν επέτρεπε σε ανθρώπους κάτω των 50 να είναι βοηθητικό προσωπικό – «φαντάσου» λέει η Έλλη.
Η άδεια άσκησης επαγγέλματος ιερόδουλης χρειάζεται χαρτί από ψυχίατρο, τοξικολογικές και αιματολογικές εξετάσεις, ποινικό μητρώο και ένα παράβολο 150 ευρώ. Με την άδεια να ανανεώνεταικάθε τρία χρόνια. Και κάθε μήνα ΙΚΑ 324 ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος να έχει μια γυναίκα, όταν πιαστεί σε έναν οίκο ανοχής που δεν έχει άδεια, η σειρά είναι σύλληψη, κρατητήριο, αυτόφωρο και τελικά ένα πρόστιμο που, μαζί με τα έξοδα του δικηγόρου, φτάνει το ενάμισι χιλιάρικο.
Η παλιά μεσοαστική γειτονιά
Στην οδό Φυλής και τριγύρω οι κάτοικοι είναι Έλληνες ηλικιωμένοι και μετανάστες, οικογένειες και άνδρες μόνοι τους. Οι νεότεροι Έλληνες έχουν φύγει. Μια πρώην μεσοαστική γειτονιά με πολυκατοικίες του ’70, γεμάτες κεραίες και δορυφορικά πιάτα, αλλά και κάλτσες, σώβρακα και άλλα ρούχα να ανεμίζουν ηρωικά στα στενά μπαλκόνια των ισογείων πάνω από τα κεφάλια των περαστικών. Στη γωνία Φυλής και Φερών η παιδική χαρά που διαμόρφωσε στο παρελθόν η ομάδα Atenistas είναι έρημη από καιρό και όσα νεοκλασικά ή κτίρια του μεσοπολέμου δεν έγιναν οίκοι ανοχής ετοιμάζονται να πέσουν ή είναι κλειδωμένα με λουκέτα. Είναι μεγάλη τύχη για κάποιον να νοικιάσει το σπίτι του για μπουρδέλο. Σε ένα παλιό υπόγειο ήτανε κολλημένο ένα πωλητήριο. Σηκώσανε το τηλέφωνο από ένα μεσιτικό: «Ξέρετε τι ήταν και για τι είναι, ε;» «Ξέρω». Εξήντα χιλιάδες ευρώ, 70 υπόγεια τετραγωνικά μέτρα, ηλικίας άνω των 60 χρόνων. Αν δεν ήταν γι’ αυτό που είναι δεν θα έπιανε ούτε τα μισά.
Παρακάτω, στον αριθμό 48, κάποιος προειδοποιεί με μεγάλα γράμματα στον τοίχο του ετοιμόρροπου νεοκλασικού: «Μην παρκάρετε, κίνδυνος», αλλά ένα θαρραλέο Citroen το ρισκάρει. Στη Φυλής κάθε Τετάρτη έχει λαϊκή και μαζί με τους νέους ή ηλικιωμένους, Έλληνες ή αλλοδαπούς, ελεύθερους ή παντρεμένους πελάτες των οίκων ανοχής, κυκλοφορούν οι κάτοικοι της γειτονιάς και λειτουργούν τα μίνι μάρκετ μεταναστών με ταμπέλες «Welcome, Open» που αναβοσβήνουν.
Το σπίτι της Μάρθας
Το σπίτι της Μάρθας είναι κι αυτό από τα πιο παλιά της Φυλής, υπάρχει σαν οίκος ανοχής από το 1961. Είναι το μοναδικό σπίτι όπου η επίσκεψη κοστίζει 30 ευρώ. Η όμορφη Μάρθα, υπάλληλος αρχικά και «αφεντικό» από το 2001, μια φορά τη δεκαετία του ’90 είχε πάρει, λέει, 112 πελάτες σε 7 ώρες. «Τώρα αν φτάσουμε στους 10 μιλάμε στα τηλέφωνα και λέμε ότι πήγε καλά η μέρα. Μου έχει τύχει να φύγω και άσεφτη. Αν όμως έκανα στοματικό χωρίς προφύλαξη, να είσαι σίγουρος ότι θα είχα τους διπλάσιους πελάτες».
Η Μάρθα λέει ότι η πελατεία είναι λίγη και τα έξοδα πολλά. «Βάλ’ τα κάτω: 800 το ενοίκιο, ένα χιλιάρικο το μήνα για ΔΕΗ, γιατί 4 air condition δουλεύουν 18 ώρες καθημερινά. Πρόσθεσε νερά, απορρυπαντικά, λογιστής, το ΙΚΑ. Κι αν σε πιάσουν, άσ’ το. Εγώ είμαι “δηλωμένη”, έχω άδεια άσκησης επαγγέλματος. Έχω κάνει έναρξη επιτηδεύματος και πηγαίνω στους γιατρούς. Ανανεώνω την άδεια κάθε τρία χρόνια, όπως μου ζητάει ο νόμος. Κι όμως, έρχονται και με πάνε αυτόφωρο, επειδή σχεδόν κανένα σπίτι δεν έχει άδεια, γιατί ελάχιστα είναι αυτά που μπορούν να έχουν άδεια με το νόμο που ισχύει».
Λίγο πιο κάτω, μια κοπέλα από τη Ρωσία, είναι από τις λίγες αλλοδαπές με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Κάτσαμε να τα πούμε έξω από το σπίτι, εκείνη με το κομπινεζόν, να έχει και το νου της μην έρθει κάνας πελάτης. Λέει πως αισθάνεται εγκλωβισμένη, ότι όλες τις μέρες εκτός από αυτές που δεν έχει περίοδο πρέπει να δουλεύει για να βγούνε τα έξοδα, ότι οι μισοί σχεδόν ζητάνε να κάνουν σεξ χωρίς προφύλαξη και αναρωτιέται πώς δεν φοβούνται για τον εαυτό τους, για τη γυναίκα τους, για τη φίλη τους. Τη ρωτάω αν έχει ακούσει για κοπέλες που να κάνουν με το ζόρι αυτή τη δουλειά. «Τι να σου πω. Με το ζόρι, με κάποιο μεγάλο έρωτα, με μεγάλα παραμύθια, δεν ξέρω».
Με το ζόρι πουτάνα
Η Έλλη λέει ότι έγινε ιερόδουλη από επιλογή. Από τα 19 της. «Είχα τότε μία γνωστή που δούλευε σε ένα μπουρδέλο στο Μεταξουργείο και μια μέρα πήγα να τη δω. Η ερωτική ατμόσφαιρα, το χαμηλό φως, τα αρώματα, η αύρα που άφησαν οι καυλωμένοι άνδρες που πέρασαν, όλα αυτά με εκστασίασαν». Η Έλλη δεν είναι η μόνη που έγινε ιερόδουλη από επιλογή, είναι όμως εκατοντάδες οι γυναίκες που το κάνουν με τη βία, θύματα του γνωστού τράφικινγκ. Ο Άρης Καρδασιλάρης, εκπρόσωπος της Α21, διεθνούς ΜΚΟ που ασχολείται με την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων (1109 - γραμμή 24ωρης επικοινωνίας), λέει ότι με το άνοιγμα των συνόρων στις αρχές του 1990 η κατάσταση άλλαξε στην Ελλάδα και ο αριθμός των οίκων ανοχής πολλαπλασιάστηκε ως επακόλουθο της πρόσβασης σε γυναίκες από πρώην σοβιετικές χώρες, οι οποίες ήταν ευκολότερο να «αλιευθούν» για να εργαστούν σε οίκους ανοχής, κονσομασιόν σε μπαρ κ.λπ. λόγω της ανέχειας, της διαφθοράς, των αντίξοων συνθηκών διαβίωσης αλλά και του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου στη χώρα προέλευσής τους. «Πολλές από αυτές τις γυναίκες εξαπατήθηκαν εξαρχής, ενώ άλλες ήρθαν οικειοθελώς. Στην πλειοψηφία τους με τον έναν ή τον άλλο τρόπο βρέθηκαν παγιδευμένες, με πολύ λίγες ευκαιρίες απομάκρυνσης από το επάγγελμα».
Η Ελλάδα εναρμονίστηκε με τα ευρωπαϊκά πρότυπα μόλις το 2005, όταν ιδρύθηκε το τμήμα Καταπολέμησης της Εμπορίας Ανθρώπων της Ασφάλειας Αττικής, το οποίο βρίσκεται στον 13ο όροφο της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής, στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας.
Περιγράφοντας το πώς λειτουργεί το σύστημα, ένας αξιωματικός λέει ότι για να δουλέψει ένας οίκος ανοχής θα πρέπει να έχει γυναίκα που να εκδίδεται. Άρα, ο ένας από τους βασικούς κρίκους της αλυσίδας είναι αυτός που φέρνει τις γυναίκες. Ο άλλος είναι εκείνοι που διευθύνουν τους οίκους ανοχής, οι οποίοι σπανίως φαίνονται κάπου (π.χ. στο ενοικιαστήριο) και κάποιες φορές ελέγχουν δύο, τρία, τέσσερα ή και παραπάνω σπίτια. Δεύτερους ρόλους παίζουν οι εισπράκτορες, οι οποίοι περνούν στο τέλος κάθε βάρδιας για να πάρουν τα λεφτά, ο τσιλιαδόρος, ο οποίος μπορεί να βρίσκεται σε κάποια γωνία ή σε ένα καφενείο και να τσεκάρει αν έρχεται κανένας «περίεργος» – η αστυνομία, για παράδειγμα. Ο τσιλιαδόρος ή κάποιος άλλος μπορεί να παίξει και το ρόλο του μπράβου, αν χρειαστεί.
Θανάσης Καρατζάς
Το παραμύθι και ο αγαπητικός
Οι κοπέλες είναι κυρίως Βουλγάρες, Ρουμάνες και Μολδαβές και κατά δεύτερο λόγο Ρωσίδες, Γεωργιανές και Ουκρανές, καθώς αυτές μπορούν να έρθουν πιο δύσκολα στην Ελλάδα λόγω της βίζας. Ο πιο συνηθισμένος τρόπος προσέγγισης είναι τα γραφεία ευρέσεως εργασίας, τα οποία υπόσχονται δουλειά ως μπέιμπι σίτερ, ως εσωτερική σε σπίτι ηλικιωμένων, ως σερβιτόρα σε καφετέρια, ή καθαρίστρια σε ξενοδοχείο. Όταν οι κοπέλες φτάνουν στην Ελλάδα, τις βάζουν σε ένα διαμέρισμα δυο-δυο ή τρεις-τρεις και από εκεί και μετά αρχίζει ο λεγόμενος «δεσμός χρέους». Λέει, δηλαδή, ένα μέλος της συμμορίας στην κοπέλα: «Πλήρωσα να έρθεις μέχρι εδώ, σου νοικιάζω σπίτι να μένεις, μου χρωστάς 7.000 ευρώ και θα πρέπει να δουλέψεις για να με ξεχρεώσεις». Και η δουλειά είναι το μπουρδέλο. Όταν μια κοπέλα δεν ξέρει ούτε αγγλικά, μπορεί να έχει βιαστεί και να έχει φάει ξύλο, όταν της λένε ότι όπου και να πάει θα τη βρουν και ότι ακόμα και στην αστυνομία αν καταφύγει κι εκεί θα τη βρουν γιατί το κύκλωμα συνεργάζεται με την αστυνομία, πολλές φορές θα το υπομείνει όλο αυτό. Ή θα προσπαθήσει να το σκάσει. Ακόμα και να πηδήξει σε κάποιο φωταγωγό και να σκοτωθεί, όπως έχει συμβεί.
Ένας άλλος τρόπος προσέγγισης είναι ο αγαπητικός (loverboy). Θύματα αυτών των περιπτώσεων είναι κυρίως πιο νεαρές κοπέλες, έως 20 ετών. Πίσω στην πατρίδα τους, συνήθως σε κάποια επαρχία, κάποιος εμφανίσιμος τύπος δηλώνει φουλ ερωτευμένος, ότι θέλει να την πάρει μακριά από τη μιζέρια και να ζήσουν μαζί, να κάνουν οικογένεια. Όταν, όμως, έρχονται στην Ελλάδα λεφτά δεν υπάρχουν κι εκείνη θα πρέπει να κάνει μια θυσία για το καλό και των δύο, για το μέλλον τους. Κι εδώ η θυσία είναι το μπουρδέλο. Ο αστυνομικός λέει ότι οι αγαπητικοί προσπαθούν να γίνουν όσο πιο πειστικοί μπορούν. Για παράδειγμα, «απαγορεύουν» στις κοπέλες να φιλάνε τους πελάτες στο στόμα γιατί, και καλά, δεν ανέχονται να τις φιλάει άλλος άνδρας – κι ας κάνουν ένα σωρό άλλα. Επίσης, κοπέλες διηγήθηκαν το πόσο καλοί ηθοποιοί ήταν κάποιοι αγαπητικοί, που μπορούσαν να κλαίνε για ώρες ολόκληρες, προκειμένου εκείνες να πειστούν για τα αισθήματά τους.
Μια άλλη κατηγορία είναι οι κοπέλες που ήρθαν με τη συναίνεσή τους για να δουλέψουν σε οίκο ανοχής. Χωρίς, όμως, να γνωρίζουν ότι θα πρέπει να πηγαίνουν με 40-50 άνδρες την ημέρα, ακόμα και χωρίς προφύλαξη, να δουλεύουν 14-15 ώρες, να μένουν κλειδωμένες σε ένα διαμέρισμα.
Το σκληρό πρόσωπο της βίας
Το τμήμα Καταπολέμησης της Εμπορίας Ανθρώπων ασχολείται ετησίως με περίπου 20 υποθέσεις σωματεμπορίας, που είναι κακούργημα και οι συνήθεις ποινές 15-20 χρόνια. Η σωματεμπορία αφορά σε καταναγκασμό και σεξουαλική εκμετάλλευση με σκοπό το κέρδος. Αντιθέτως, μαστροπεία είναι η κατάσταση όπου κάποιος βοηθάει μια γυναίκα που με τη θέλησή της εκδίδεται. Η μαστροπεία είναι πλημμέλημα και οι ποινές δεν ξεπερνούν τα δύο χρόνια με αναστολή. Στον εντοπισμό ενός θύματος τράφικινγκ πολλές φορές βοηθούν οι πληροφορίες που έρχονται από πελάτες. «Κάποιος που πηγαίνει συχνά σε οίκους ανοχής, μπορεί να καταλάβει από τη συμπεριφορά μιας γυναίκας αν είναι εξαναγκασμένη να βρίσκεται εκεί. Αλλιώς είναι μια κοπέλα που χαμογελάει, που μπορεί να κάνει κανένα αστείο, που θα είναι ζωηρή στο κρεβάτι, κι αλλιώς μια κοπέλα συνεσταλμένη, που δυσανασχετεί, που φαίνεται ότι δεν της αρέσει αυτό που γίνεται. Πελάτες έχουν καταγγείλει τέτοια περιστατικά, αλλά και κοπέλες έχουν ζητήσει βοήθεια από πελάτη» λέει ο αστυνομικός.
Πάντως, ο Άρης Καρδασιλάρης υποστηρίζει ότι οι συμπεριφορές (δυσανασχέτηση, θλίψη, εξαναγκασμός) που θα «ταυτοποιήσουν» ένα θύμα σωματεμπορίας είναι προφανείς μόνο στην αρχή, καθώς στη συνέχεια, και στη μάχη τους για επιβίωση, μαθαίνουν να φέρονται με ζωηράδα και χαμόγελα στους πελάτες, με αποτέλεσμα η αναγνώρισή τους ως θύματα να δυσχεραίνει όσο περνάει ο καιρός που παραμένουν παγιδευμένα.
Έγκυος με πατέρα έναν άγνωστο πελάτη
Στις αρχές του 2016 δύο κοπέλες από τη Ρουμανία, 19 και 20 χρόνων, βγήκαν τρέχοντας από οίκο ανοχής της οδού Φυλής και για καλή τους τύχη έτυχε να περνάει ένα περιπολικό. Από τη συγκεκριμένη υπόθεση προέκυψε ότι οι κοπέλες ξυλοκοπούνταν, ότι βιάστηκαν από δύο μέλη του κυκλώματος, ότι εκδίδονταν 14 ώρες την ημέρα κι έπειτα τις επέστρεφαν σε διαμέρισμα της οδού Φερρών, όπου κρατούνταν φυλακισμένες και τους απαγορεύονταν οι τηλεφωνικές επικοινωνίες. Μετά, οι κοπέλες φιλοξενήθηκαν σε ξενώνα του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ).
Κάθε χρόνο στους ξενώνες του ΕΚΚΑ (24ωρη γραμμή: 197), εκτός από τις γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας, φιλοξενούνται περίπου 20 γυναίκες-θύματα τράφικινγκ. Η κοινωνική λειτουργός και η ψυχολόγος του κέντρου λένε ότι η πρώτη ανάγκη είναι η γυναίκα να ξεκουραστεί ψυχικά και σωματικά. Οι ηλικίες τους είναι συνήθως έως 30 ετών, ενώ η πιο μικρή που θυμούνται ήταν 15. Τον πρώτο καιρό ξυπνούν στον ύπνο τους με εφιάλτες. Είναι θλιμμένες, φοβισμένες και έχουν ενοχικά αισθήματα. Νιώθουν ότι εκείνες φταίνε για όλα αυτά. Μπορεί να αισθάνονται αηδία για το σώμα τους και ότι δεν αξίζουν πια. Κάθε κοπέλα αντιμετωπίζεται ξεχωριστά, έχει η καθεμία το δικό της δωμάτιο και στόχος είναι να σταθεί ξανά στα πόδια της, να βρει μια δουλειά και να επανακτήσει την αυτονομία της. Τα κυκλώματα, πάντως, εμφανίζονται και εδώ. Μια κοπέλα δέχτηκε μήνυμα στο κινητό της που έλεγε «στις 3 ακριβώς να είσαι στο τάδε σημείο» και η κοπέλα τρόμαξε πολύ. Ήταν σαν να τον έβλεπε μπροστά της, να έβλεπε τις γκριμάτσες του προσώπου του και το θυμό του. Άλλες κοπέλες φτάνουν στον ξενώνα σε προχωρημένη εγκυμοσύνη, γιατί τις αναγκάζουν να εκδίδονται μέχρι και τον έκτο ή τον έβδομο μήνα και μετά τις παρατούν γιατί δεν μπορούν να βγάλουν άλλο κέρδος. Με το παιδί τους, πολλές φορές, να έχει πατέρα κάποιον άγνωστο πελάτη.
18°
©Θανάσης Καρατζάς
