Ένα από τα πιο αυθεντικά –με όλη τη σημασία της λέξης- μπαρ στην Αθήνα στέκει υπερήφανα εδώ και τριάντα χρόνια στις παρυφές του Λυκαβηττού, μακριά από περαντζάδες και μοδάτες πιάτσες, καλά κρυμμένο από το κοινό εκείνο που δεν επιλέγει συνειδητά τον χώρο διασκέδασής του ή από εκείνο που ακολουθεί τυφλά τα σόσιαλ μίντια, τις τάσεις και τα «πέντε καλύτερα οτιδήποτε». Το Jazz in Jazz είναι ένας ονειρεμένος χώρος που άνοιξε το 1978 στην Αγία Γαλήνη της Κρήτης και το 1995 μεταφέρθηκε στην τωρινή του θέση. Μια οικογενειακή επιχείρηση που έγινε τρανταχτό παράδειγμα για το πώς ένας χώρος εστίασης και διασκέδασης μπορεί να παράγει πολιτισμό. Ταπεινά και ανεπιτήδευτα.
Φωτογραφία: Θανάσης Καρατζάς
Ο εμπνευστής του, Κώστας Σπανός, πριν ανοίξει το Jazz in Jazz πρόλαβε να γυρίσει τον κόσμο ολόκληρο ως ναυτικός. Από τα ταξίδια του απέκτησε μια αληθινή αγάπη για τη τζαζ – τέτοια ώστε να τη χαρακτηρίζει ως «θλίψη της πιο βαθιάς ευτυχίας». Απέκτησε όμως και χιλιάδες μεμοραμπίλια που βρίσκονται επιμελώς τοποθετημένα μέχρι και στην τελευταία σπιθαμή του μπαρ, όπως και ανοικτό μυαλό, ως άνθρωπος πλήρης εμπειριών, για να αντιμετωπίζει τον κάθε έναν ίσα, ισότιμα και δίκαια. Αυτό, το τελευταίο, χάρισε μια ακόμη από τις κρυμμένες φράσεις που μπορεί να βρει κανείς στο μπαρ «Ο πελάτης έχει δίκιο, μόνο όταν είναι δίκαιος».
Φωτογραφία: Θανάσης Καρατζάς
Αν υπάρχει ένα μόνο στοιχείο που δεν αγοράζεται από οποιονδήποτε σκοπεύει να ανοίξει ένα νέο μπαρ, όσα χρήματα κι αν είναι αποφασισμένος να δαπανήσει, τότε αυτό μετά βεβαιότητος σας γράφω πως είναι η ατμόσφαιρα. Κι αυτό είναι ένας ακόμη λόγος που δεν μπορεί κανείς να φτιάξει ένα αντίγραφο του Jazz in Jazz. Είναι η φυσική πατίνα που έχει αφήσει ο χρόνος ως ενθύμιο από τις εκατομμύρια τζαζ νότες που έχουν ακουστεί, τα χιλιάδες ερωτόλογα που έχουν ψιθυριστεί, τους όρκους που έχουν συνομολογηθεί, τις συμφωνίες που έχουν «κλείσει», τα Old-fashioned που έχουν ανακατευτεί και τα παγάκια που έχουν χτυπήσει στο κρύσταλλο.
Φωτογραφία: Θανάσης Καρατζάς
Στο Jazz in Jazz συχνάζει εδώ και δεκαετίες το πιο ετερόκλητο κοινό. Επί χρόνια θαμώνες που γνώριζαν τον Κώστα και τώρα εξυπηρετούνται άψογα από τον ανιψιό του, Βαγγέλη, νέα παιδιά που μπορεί να μην γνωρίζουν τον Τσάρλι Πάρκερ και τον Κάνονμπολ Άντερλι, όμως τους συνεπαίρνουν οι νότες τους και πλησιάζουν στην μπάρα για να ρωτήσουν τίτλο τραγουδιού και όνομα καλλιτέχνη, φοιτητές που κοιτούν στα μάτια τον συνομιλητή τους και όχι το κινητό τους, αφού στο Jazz in Jazz δεν έχει ούτε WiFi, ούτε σήμα (!), μπάρμαν και σερβιτόρους που όταν σχολάνε πηγαίνουν εκεί για «ένα τελευταίο», φίλους της οικογένειας Σπανού από την Καρδίτσα, τη Σάμο, την Κρήτη και το Άμστερνταμ, μουσικούς που μπορεί να «πληρώνονται» από τα λαϊκά, την κλασική μουσική ή τη χέβι μέταλ, αλλά αγαπούν και εκτιμούν την τζαζ. Στο Jazz in Jazz όλοι θα χωρέσουν, όσο γεμάτο κι αν είναι (και είναι συνέχεια) και όλοι θα συγχρωτιστούν, θα γνωριστούν, θα φλερτάρουν και θα απολαύσουν μουσική και ποτό, υπακούοντας στους «μακραίωνους» κανόνες του: «Σερβίρεστε στο μπαρ», «επειδή όλοι θέλουν να καθίσουν και όλοι οι τζαζ χωράνε… σας παρακαλώ μην αφήνετε τα προσωπικά σας είδη στη διπλανή καρέκλα», «τα ποτά είναι πληρωτέα άμα τη εμφανίσει» και «επιτρέψτε μου να σας αγαπάω».
Φωτογραφία: Θανάσης Καρατζάς
Το Jazz in Jazz είναι επίσης από τα μπαρ εκείνα που, αν είσαι θαμώνας, έχεις αυτόματα και αγαπημένο σημείο, το οποίο δεν αλλάζεις με τίποτα. Ένα βράδυ ένας τακτικός πελάτης περίμενε επί πέντε ώρες όρθιος έξω από το μπαρ, μέχρι να σηκωθεί από τη «θέση του» ένας άλλος πελάτης. Κάποιο άλλο βράδυ ένας ήρθε στις 19:50, πριν ακόμη ανοίξει το μπαρ, και έφυγε στις 03.30, αφότου έκλεισε. Καθόταν μόνος του στο ίδιο σημείο, στην αρχή της μπάρας, σημείο που προτιμούν οι πολλοί μοναχικοί που έρχονται στο Jazz. Θυμάμαι μέχρι και ποιο ουίσκι έπινε.
Φωτογραφία: Θανάσης Καρατζάς
Ένας από τους θαμώνες του ήμουν επί σειρά ετών κι εγώ. Το γνώρισα στο μεταίχμιο της αλλαγής διεύθυνσης, από τον Κώστα στον Βαγγέλη, ο οποίος μου πρωτοσυστήθηκε μαζί με την αδερφή του, τη Μαρία, ως φερέλπιδες μπαρτέντερ στη σχολή Le Monde όπου διδάσκω. Κι έτσι πέρασε ένα διάστημα που το πρωί ήμουν δάσκαλός τους και το βράδυ καλεσμένος του μπαρ τους, μέχρι που πήρα τη θέση μου πίσω από την μπάρα για σχεδόν τρία υπέροχα χρόνια. Έτσι, πιστεύω πως έβαλα κι εγώ ένα πολύ μικρό λιθαράκι, ως δάσκαλος, αλλά και ως οικοδεσπότης.
Το μεγαλύτερο στοίχημα για τον Βαγγέλη ήταν η διαχείριση ενός μπαρ που ήθελε ξεκάθαρα να είναι ανθρωποκεντρικό. Ο θείος του ρύθμιζε τα πάντα, από τα ποτά και τη μουσική, μέχρι το σκούπισμα, το σφουγγάρισμα και τις τουαλέτες, ενώ η φιγούρα του δέσποζε επάνω από το πνεύμα του Jazz in Jazz. Και ο τωρινός barkeeper όμως δεν μάσησε. Κληρονόμησε ένα στολίδι της αθηναϊκής νύχτας και με απόλυτο σεβασμό, το έκανε αδιαμφισβήτητα ακόμη καλύτερο. Έτσι τουλάχιστον παραδέχονται οι θαμώνες του.
Φωτογραφία: Θανάσης Καρατζάς
Ο Βαγγέλης κράτησε αναλλοίωτη τη μουσική –πρώιμη τζαζ, αυστηρά μέχρι το 1960-, τη διακόσμηση –κάθε χρόνο επιδιορθώνει τα ψάθινα καθίσματα των σκαμπό– και το ωράριο (20:00 - 03:00). Σε αυτά πρόσθεσε την καλύτερη ποιότητα πάγου που μπορεί να βρει κανείς στην Ελλάδα, εκατοντάδες νέες ετικέτες ποτών με έμφαση στο ουίσκι, εξαιρετικά ποτήρια και την αστείρευτη αίσθηση φιλοξενίας που χαρακτηρίζει την οικογένεια Σπανού. Όσο για τον Κώστα; Υπάρχει ακόμη σε μια κορνίζα ψηλά στο μπαρ, κοντά στα καπνιστά σκωτσέζικα ουίσκι, για να επιβλέπει μη τυχόν και πειράξουν καμιά από τις αναμνήσεις του που πλέον έγιναν και δικές μας, αλλά φυσικά και στα κουτάκια με τα σπίρτα που δίνονται δωρεάν στους καλεσμένους του μπαρ, οι οποίοι έτσι, εκτός από φωτιά κερδίζουν κι ένα κομμάτι από το Jazz in Jazz.
Φωτογραφία: Θανάσης Καρατζάς
Το Jazz in Jazz παραμένει ανθρωποκεντρικό, ο άνθρωπος-ορχήστρα τα τελευταία χρόνια είναι πια ο Βαγγέλης, συνεπικουρούμενος από μένα κάποτε, από τον Κωνσταντίνο σήμερα. Δυο άνθρωποι να τρέχουν ένα ολόκληρο μπαρ δεν είναι μικρή υπόθεση, 365 μέρες το χρόνο, χωρίς ρεπό και αργίες είναι βάσανο. «Είναι γλυκό βάσανο», λέει ο Βαγγέλης. «Είναι το πρώτο μπαρ στο οποίο δούλεψα και ελπίζω να μη χρειαστεί να δουλέψω αλλού την υπόλοιπη ζωή μου».
Φωτογραφία: Θανάσης Καρατζάς
Στο μπαρ δεν θα δείτε κανέναν από τους δύο κακοντυμένο, απεριποίητο ή ιδρωμένο. Σε συντονισμό και σεβασμό προς το μαγαζί δένουν σφιχτά τις γραβάτες τους, πάντα ξυρισμένοι και καθαροί, και σαν να εκτελούν μια χορογραφία πίσω από τη μπάρα, σερβίρουν ποτά υπό τους ήχους του Λούις Άρμστρονγκ νωρίς το βράδυ και αργότερα, του Τσαρλς Μίνγκους, του Tελόνιους Μονκ, του Σόνι Ρόλινς, του Ντέξτερ Γκόρντον και του Κένι Μπουρέλ. Πολιτισμός. Αν κοπεί το ρεύμα θα παίξουν από γραμμόφωνο, αν κάνουν κέφι, ξημερώματα, θα βάλουν λίγο Μπετόβεν, Λίστ, Αλμπινόνι, αν έρθεις αργά, την ώρα που καθαρίζουν, θα πιεις ένα σφηνάκι μαζί τους, αν πιεις πολύ θα σου καλέσουν ταξί για το σπίτι, κι αν είσαι οξύθυμος, κακότροπος ή «ιστορίας» δεν θα πας στο Jazz.
