Τι έμαθα από 4 βιβλία αυτοβελτίωσης

Γενικά δεν διαβάζω «αυτοβοήθειες», εκτός αν μου κάνουν δώρο τα βιβλία φίλοι και μου πούνε ευγενικά «διάβασέ το, θα σε βοηθήσει». Θα με βοηθήσουν είκοσι-τριάντα χιλιάρικα στην τράπεζα, μπορεί και πενήντα-εξήντα χιλιάρικα, όπως θα βοηθούσαν τον οποιονδήποτε τα πολλά χιλιάρικα, γιατί θα ελάφρωναν το άγχος, τη συνεχή αγωνία που ελλοχεύει (πάντα ήθελα να χρησιμοποιήσω αυτή την κουλή λέξη…) μέσα μας για το τρομαχτικό Αύριο. Τέλος πάντων κανένας δεν μας δίνει τα χιλιάρικα αλλά μας δίνουν βιβλία, οπότε κάτι είναι κι αυτό. Άλλωστε το Αύριο, με την τρομακτική μουτσούνα του, δεν πρέπει να το σκεφτόμαστε καθόλου (πράγμα εύκολο όταν έχουμε τα πολλά χιλιάρικα, αλλά ζόρικο όταν έχουμε 500 ευρώ στην τράπεζα, που λέει ο λόγος, κι άλλα 32 ευρώ σε άλλη τράπεζα, επίσης που λέει ο λόγος).

Το πόσο δεν πρέπει να σκεφτόμαστε το Αύριο το υποστηρίζει άψογα ο Διονύσης Μπουγάς στο βιβλίο του «Αυτό είναι! - Το βιβλίο που θα ήθελα να είχα διαβάσει νωρίτερα στη ζωή μου». Ο Διονύσης είναι γνωστός ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής, ο οποίος έστησε το metamorphosis.gr, «μέσω του οποίου εκπαίδευσε και εκπαιδεύει χιλιάδες Έλληνες με τη ριζοσπαστική μέθοδο “Προπόνηση ζωής”… με καινοτόμα προγράμματα βάσει αυτής της μεταμορφωτικής μάθησης», όπως λέει στο «αυτί» του βιβλίου. Το οποίο αυτί γενικά το περνάω στο ντούκου, διαβάζω συνήθως τις πρώτες 15 σελίδες κι αν τσιμπήσω, τσίμπησα, αλλιώς έχω άλλες δουλειές.

Το «Αυτό είναι!» ξεφεύγει από τη (δασκαλίστικη) παγίδα των βιβλίων αυτοβελτίωσης, επειδή είναι σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικό, κι επειδή ο Διονύσης Μπουγάς έχει μια πολύχρωμη, ενδιαφέρουσα ζωή πίσω του, σίγουρα και μπροστά του, που όμως δεν μας νοιάζει, επειδή είναι το Αύριο, δηλαδή ανάθεμα: ο Διονύσης λοιπόν είναι γιος του Πλανητάρχη Τάκη Μπουγά, του τραγουδιστή σταρ που για χρόνια πόζαρε σε τεράστιες αφίσες με πούρο και τρομερή αυτοπεποίθηση… οπότε, θέλεις κατευθείαν να διαβάσεις ΠΩΣ είναι να μεγαλώνεις με μπαμπά τον Μπουγά, που κάνει και ωραία ρίμα.

Λοιπόν είναι ένας ενδιαφέρων, και λίγα λέω, τρόπος να μεγαλώνεις: ο Διονύσης πέρασε από πολλές έξτρα οικογένειες, ακολουθώντας τις σχέσεις των γονιών του, αλλά εκεί γύρω στα 30-35 άρχισε να ψάχνεται. Να αναλύει τι κάνει και για ποιον λόγο το κάνει, να μην κλαίγεται πια στα κορίτσια ότι μεγάλωσε «χωρίς μαμά» προκειμένου να τα ρίξει, να έρχεται αντιμέτωπος με τις δικές του δικαιολογίες. Και να ξεχωρίζει τα «τεχνάσματά» του («Ποιο είναι το μόνιμο παράπονο; Ποιο είναι το κέρδος σας απ’ αυτό; Βγάζετε μεροκάματο ή τζάμπα ο κόπος; Ποιο είναι το κόστος;»).

Είναι γραμμένο με χιούμορ, μερικές φορές εξυπνακίζει χωρίς να σε χαλάει, και κυρίως, ακολουθείς τη ζωή του με ενδιαφέρον, συν με χαμόγελο: σίγουρα είναι ένα βιβλίο με το οποίο περνάς καλά, και μαθαίνεις κατιτίς παραπάνω για τον εαυτό σου, μέσα από τα παθήματα και μαθήματα του Διονύση. Τον οποίον αποκαλείς πια με το μικρό του όνομα μέχρι να τελειώσεις το βιβλίο λες και παίζετε σφαλιάρες: μεγάλη επιτυχία για συγγραφέα βιβλίου αυτοβοήθειας.

Η Μπρόνι Γουέαρ από την άλλη, έγραψε το «5 πράγματα που μετανιώνουμε πριν πεθάνουμε - Άλλαξε σκέψη, άλλαξε ζωή», βασισμένο στο μπλογκ που έγραφε, συγκεκριμένα, το ποστ με τα «5 πράγματα που μετανιώνουμε» ήταν αυτό που έσκισε με 3 εκατομμύρια αναγνώσεις, και το σερβίρω σιγά σιγά το θέμα, γιατί είναι βαρύ απ’ όλες τις απόψεις: η συγγραφέας παρέχει «παρηγορητική φροντίδα» σε ασθενείς που πεθαίνουν, φροντίζει δηλαδή ανθρώπους οι οποίοι βρίσκονται στα τελευταία τους. Ήδη έχω καταπέσει ψυχολογικά τώρα που το γράφω έτσι, ξερά, αλλά στην πραγματικότητα το βιβλίο είναι… αισιόδοξο, σχεδόν.

Αν εξαιρέσεις ότι πέφτει κλάμα, τόσο από την ίδια όσο και από τον αναγνώστη, ότι η συγκίνηση του κάθε επερχόμενου θανάτου σε αγγίζει, όσο γαϊδούρι και να είσαι και να σκέφτεσαι τα ανύπαρκτα χιλιάρικα ή τι θα μαγειρέψεις ή ένα γκομενικό που είχες παλιά, όσο κι αν είσαι απόμακρος αναγνώστης, συγκινείσαι. Μαθαίνεις κάτι σημαντικό, γιατί κάθε ετοιμοθάνατος έχει ένα κομμάτι σοφίας για τη ζωή, και όταν τελειώνεις το βιβλίο απολαμβάνεις περισσότερο τη μέρα σου, ακόμα κι αν βρέχει/δεν βρέχει, ακόμα κι αν δεν είσαι στην πάνω σκάλα, ακόμα κι αν έχεις χωρίσει, αν σκόνταψες στο πεζοδρόμιο, αν σε σφίγγει το τζιν σου… η ζωή σού φαίνεται ξαφνικά αυτό που είναι, υπερ-πολύτιμη, και παρούσα, και πάρα πολύ υπέροχη.

Μετά είναι το «Φτιάξε τη ζωή που θες - Η τέχνη και η επιστήμη της ευτυχίας», που έγραψε ο κοινωνικός επιστήμονας και καθηγητής του Χάρβαρντ, Arthur C. Brooks, «υιοθετημένο» από την Όπρα Γουίνφρεϊ, την οποία άκουσα ότι δεν έχουμε σε μεγάλη εκτίμηση στην Ελλάδα… αλλά έχω διαβάσει κάποια ακόμα βιβλία που υποστήριξε η Όπρα Γουίνφρεϊ, και ήταν εξαιρετικά, το καθένα στον τομέα του, οπότε δεν είχα τέτοια προκατάληψη (αν και τα κείμενα της ίδιας της Όπρα Γουίνφρεϊ, ένθετα στο βιβλίο, τα διάβασα λίγο διαγωνίως – καλή, χρυσή, αλλά ο συγγραφέας είναι σταρούμπα στον τομέα του, γράφει τη στήλη «Πώς να χτίσεις τη ζωή σου» σε μεγάλο αμερικάνικο περιοδικό, έχει γράψει 11 βιβλία και γενικά δεν χρειάζεται πολύ σπρώξιμο).

Αυτό που υποστηρίζει ο Brooks είναι ότι «όταν δεν μπορείς να αλλάξεις τις συνθήκες της ζωής σου, μπορείς να αλλάξεις τη δική σου αντίδραση απέναντι σε αυτές», κάτι με το οποίο συμφωνεί ο Διονύσης αλλά και όλοι οι ψυχαναλυτές που έχω γνωρίσει κατά καιρούς: ναι, πράγματι ακούγεται λίγο σαν κοινοτυπία, μόνο που δεν είναι, γιατί ο συγγραφέας εξηγεί ΠΩΣ να το κάνεις αυτό, βήμα βήμα, γιατί «η ευτυχία δεν είναι προορισμός, είναι κατεύθυνση», και πηγαίνοντας προς τα εκεί, γίνεσαι όλο και πιο ευτυχισμένος… ή περίπου, πάντως βοηθιέσαι σίγουρα. Παραθέτει συγκεκριμένα παραδείγματα ανθρώπων που άλλαξαν τη ζωή τους, που έπιασαν τελικά τη φαινομενικά άπιαστη ευτυχία, και είναι ένα ευχάριστο βιβλίο – μου άρεσε πολύ το πόση σημασία δίνει στη φιλία και τις κοινωνικές σχέσεις.

Τέλος, διάβασα με κομμένη ανάσα το «Εσύ είσαι το Placebo - Κάνε το μυαλό σου σύμμαχο» του Δρ. Τζο Ντισπένζα Το «placebo» είναι το ψευτο-φάρμακο, το οποίο έδωσαν σε χιλιάδες πειράματα οι ερευνητές, υποσχόμενοι άμεση ανάρρωση σε ασθενείς… οι οποίοι ανάρρωσαν! Απίστευτο! Υπάρχουν ιστορίες μέχρι και με χειρουργεία σε καιρό πολέμου, που, επειδή είχε τελειώσει η μορφίνη στο μέτωπο, οι γιατροί τα έφερναν σε πέρας κάνοντας στους ασθενείς ενέσεις φυσιολογικού ορρού και λέγοντάς τους ότι ήταν μορφίνη.

Ο Τζο Ντισπένζα αφηγείται ένα σωρό ιστορίες στις οποίες το μυαλό νίκησε το σώμα ή το μυαλό έκανε το σώμα να επιδιορθωθεί μόνο του, ξεκινώντας με την προσωπική του, ανατριχιαστική ιστορία: τον χτύπησε αμάξι στα 23 του και «ανα-κατασκεύασε» όλους τους διαλυμένους σπονδύλους του με θετική σκέψη, σκέτη, χωρίς να υποβληθεί σε κανένα χειρουργείο… θα ήμουν πιο επιφυλακτική αν δεν είχα ακούσει αντίστοιχες ιστορίες από τον πρώτο μου ξάδερφο, σπουδαίο και σοβαρό γιατρό σε δημόσιο νοσοκομείο, για ασθενείς που έζησαν 10 ή 20 χρόνια μετά την αυστηρά καταδικαστική διάγνωση, είτε επειδή δεν τους ανακοινώθηκε η διάγνωση είτε επειδή πίστευαν σε κάτι θείο.

Είτε επειδή είχαν αποφασίσει να ζήσουν, π.χ. για να βοηθήσουν το παιδί τους, να μεγαλώσουν το εγγόνι τους κ.λπ. Δεν ξέρω αν γίνεται αυτό, να βάλουμε το μυαλό μας να μας σώσει όταν μας χτυπάει η κακοτυχία, η αρρώστια, το δυστύχημα, η καταστροφή, ελπίζω να μη χρειαστεί να το τεστάρω, τουλάχιστον όχι στα επόμενα 30-50 χρόνια, αλλά και μόνον η ιδέα (που υποστηρίζεται από αμέτρητες κλινικές μελέτες σε ποντικάκια και ανθρωπάκια), και μόνον η ιδέα είναι αισιόδοξη, ανεβαστική, μια ωραία ιδέα που προωθεί την ελπίδα, άρα και τη ζωή.

Ωραία, και μετά τη θητεία μου στην αυτό-βοήθεια, επιστρέφω στη λογοτεχνία – σίγουρα δεν τα έχω λύσει όλα, μπορεί να μην έχω λύσει και ντιπ τίποτα… απλώς χαίρομαι που τα διάβασα αυτά τα βιβλία, με κάποιον τρόπο, είναι σαν να μου έκαναν καλό. Τα χιλιάρικα βέβαια μπορεί να μου έκαναν περισσότερο καλό. Θα το επικοινωνήσω αυτό στους φίλους μου, σε περίπτωση που έχουν στον νου τους το καλό μου, για την επόμενο φουρνιά δώρων…