Σκιές που κρύβονται στον καμβά της Κρητικής Επανάστασης και του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, σκιές παθιασμένες και έτοιμες να θυσιαστούν για τα ιδανικά τους και να δώσουν χρώμα, ένταση και νόημα στον πίνακα των υπέρτατων αξιών της ζωής. Σκιές που κινούνται γρήγορα όταν η νύχτα απλώνει τα πέπλα της, σκιές που δεν διατυμπανίζουν την αλήθεια τους, αφήνουν τον χρόνο να αναδείξει το μέγεθος του μύθου τους και να λυτρωθούν στις συνειδήσεις εκείνων που αγάπησαν πραγματικά. Αβάσταχτο, πραγματικά, να έρθει κάποιος αντιμέτωπος με αυτές τις σκιές και να τις αποτυπώσει στο χαρτί, να δώσει μορφή στην άυλη μορφή τους και να απεικονίσει το φως που τις περιβάλλει, όμως η συγγραφική δεινότητα της Τέσυς Μπάιλα δεν φοβήθηκε στιγμή. Τις πλησίασε, τις αφουγκράστηκε και τελικά τις άφησε ελεύθερες να την οδηγήσουν στα μονοπάτια που περπάτησαν, ανδρώθηκαν, ερωτεύτηκαν, πλήγωσαν και πληγώθηκαν βαθιά.
Η υπομονετική Δανάη σβήνει στη βάρκα του πεθερού της Λεωνίδα καθώς φέρνει στη ζωή τον μονάκριβο γιο της Ανέστη. Ο άντρας της, ο σκληρός, μέθυσος και άγριος Γιώργης, έχει εξαφανιστεί στο Μεγάλο Κάστρο απολαμβάνοντας τα θέλγητρα μιας Αρμένισσας, χωρίς να γνωρίζει τα παιχνίδια της μοίρας. Θα γλιτώσει από τύχη από τη μεγάλη σφαγή των Χριστιανών από τους Τουρκοκρητικούς, τον Αύγουστο του 1898, και θα πάρει υπό την προστασία του τη μικρή Μυρσίνη που έζησε την απόλυτη φρίκη. Επιστρέφοντας στο χωριό του, ο πατέρας του θα τον φέρει προ των ευθυνών του αλλά εκείνος θα γυρίσει την πλάτη στον γιο του θεωρώντας τον υπαίτιο για τον θάνατο της μοναδικής γυναίκας που κατάφερνε να φέρνει στην επιφάνεια τον καλό του εαυτό. Βυθίζεται στη λήθη που του προσφέρει το ποτό και οι ακολασίες, αφήνοντας την ανατροφή των δυο παιδιών στον στοργικό Λεωνίδα και στη γεροντοκόρη Λουλουδιά. Ο Ανέστης μεγαλώνει με φόντο τους αγώνες του νησιού για απελευθέρωση και σύντομα θα πάρει την απόφαση να ακολουθήσει το δικό του μονοπάτι ακολουθώντας το πάθος του για τη ζωγραφική. Ένα οδοιπορικό που κρύβει εκπλήξεις, χαρές, επιτυχίες μα και ανείπωτο πόνο καθώς η Ιστορία του Έθνους γράφεται με κόκκινα γράμματα.
«Τσι σκιές απού βλέπει η ψυχή σου να τσι ακλουθήσεις, παιδί μου, να τσι φτάσεις προτού εκείνες φύγουν. Σάλτο να κάμεις και να τις αρπάξεις, δικές σου να τσι κάμεις. Μην τσι αφήκεις να σου ξεφύγουν».
Η συγγραφέας Τέσυ Μπάιλα προσεγγίζει, για άλλη μια φορά, με ευαισθησία και σεβασμό, τα ιστορικά γεγονότα που διαμόρφωσαν τις πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις της Ελλάδας και παραδίδει στον αναγνώστη ένα μεστό, ολοκληρωμένο και βαθιά συγκινητικό μυθιστόρημα. Από το Ηράκλειο του 1898, στην Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, και έπειτα στους Βαλκανικούς πολέμους, στον Εθνικό Διχασμό και στα χαρακώματα στη Μακεδονία κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η πένα της ακολουθεί πειθήνια τον Ανέστη στις δαιδαλώδεις διαδρομές της ζωής του και καταγράφει με ρεαλισμό τα γεγονότα που στιγμάτισαν την ψυχή του, διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα του και καθόρισαν την καλλιτεχνική του διάσταση. Δεν αντλεί πληροφορίες από τα γεγονότα που καθόρισαν το χθες απλά και μόνο για καθορίσει το σκηνικό της ιστορίας της, αλλά τα χειρίζεται με δεξιοτεχνία και τα μετουσιώνει σε στοιχεία ζωτικής σημασίας για τον πρωταγωνιστή και τους ανθρώπους που επηρέασαν την προσωπικότητά του, τις επιλογές του και τις αποφάσεις του.
Όλοι οι χαρακτήρες είναι σκιαγραφημένοι με περισσή φροντίδα και χάρη. Ο παρορμητικός και ξένοιαστος Μικέλε, ο ζεστός και τρυφερός παππούς Λεωνίδας, η γλυκιά Λουλουδιά που παντρεύτηκε το όνειρο και έγινε σκιά στην πάροδο των χρόνων, η λιγομίλητη Ισιδώρα, η παθιασμένη Χριστίνα, η ανοιχτόκαρδη κυρά Ευτέρπη, βοηθούν τον Ανέστη να αποκρυπτογραφήσει τη ζωή και να ανακαλύψει τη δύναμη της αγάπης, του έρωτα, της αληθινής φιλίας, μα και τον ίδιο του τον εαυτό. Φόβος, σκοτάδι, απογοήτευση, πόνος, βρίσκουν καταφύγιο στις γραμμές από κάρβουνο πάνω στο τελάρο και έπειτα αποκτούν χρώμα και ένταση με τη συμβολή των κοπανισμένων ροδιών και κρεμμυδιών, του λιόζουμου, του βρασμένου κάστανου και των κοκκινολούλουδων.
«Μια σκιά τεράστια είναι ο φόβος, μα μονάχα όταν περπατήσει κανείς καταπάνω της μπορεί να τη δει να μικραίνει και τελικά να σβήνει, όπως συμβαίνει πάντα με τις σκιές. Χρειάζεται να έχει κανείς ένα ειδικό θάρρος˙ και σταδιακά, μια αίσθηση υπεροχής σταματά να παραλύει τα γόνατα και ρυθμίζει τους χτύπους της καρδιάς εναντίον της».
Με αληθοφάνεια και πιστότητα, η συγγραφέας αναπαριστά την πραγματικότητα εκείνης της εποχής. Προβάλλει με ζεστασιά θέματα που ταλάνιζαν την καθημερινότητα του απλού λαού και αποτυπώνει τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις, τα στερεότυπα που επικρατούσαν και όριζαν τη μοίρα των ανθρώπων. Ο λυρισμός των περιγραφών και οι συναισθηματικές συγκρούσεις που βιώνει ο Ανέστης, οδηγούν σταδιακά σε μια δραματική κορύφωση που συγκινεί τον αναγνώστη και τον αναγκάζει να αντικρίσει το σκληρό πρόσωπο του πολέμου και να αντιληφθεί τις φρικτές και αμείλικτες συνέπειές του στις ψυχές των στρατιωτών.
Μυρωδιές, χρώματα, θροίσματα του ανέμου, σκιές, ανεκπλήρωτα όνειρα, λόγια του φεγγαριού, κύματα, παφλασμοί και θύελλες συναισθημάτων αποκαλύπτουν τη ζωή ενός αγοριού που «Τις νύχτες έπαιζε με τις σκιές».
18°
