Στην αρχή τον είπαν τρελό. Υπήρχαν βέβαια και οι άλλοι που του προσέδωσαν ιδιότητες θεότητας. Συνηθισμένα πράγματα για τους tech προφήτες, που πέρα από τα σύνορα της Σίλικον Βάλεϊ είναι δύσκολο για το μέσο μυαλό να συντονιστεί με την ουτοπία που επαγγέλλονται. Ουτοπία, βέβαια, μέχρι να της προσδώσουν μια χειροπιαστή πράξη που μεταφράζει την αμφιβολία σε... τώρα! Δες, πάρε το μέλλον, άγγιξέ το και... οδήγησέ το!
Ο Έλον Μασκ, όπως κάποτε και ο εξίσου «συνάδελφος παράφρων» Στιβ Τζομπς, είναι είδωλο προς απομίμηση, επιχειρηματίας προς «αντιγραφή», συλλογική φαντασίωση εκατομμυρίων νερντ κλώνων, που επιθυμούν να γίνουν χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη και «οραματιστές», αλλά με τον τρόπο του Μασκ: no surrender! Αυτός που κατάφερε να προσδώσει και να συμπτύξει την ουτοπία σε συγκεκριμένες διαστάσεις, να την κάνει συσκευή. Μηχάνημα. Είχαν και έχουν δίκιο όλοι οι πολέμιοι αλλά και οι ορκισμένοι φαν: Ο Μασκ έχει αυτή τη διαρκή τάση να αναμετριέται με απίθανες καταστάσεις, και αποτελεί μια μάλλον αμφιλεγόμενη προσωπικότητα παρά τα κατορθώματά του. Είναι ο τύπος που έκανε πράξη τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, στήνει ένα παγκόσμιο δίκτυο φωτοβολταϊκής ενέργειας, οι πύραυλοί του λένε πως θα φτάσουν πρώτοι με ανθρώπους-ταξιδιώτες που θα εξερευνήσουν τον Άρη. Μέχρι να αγγίξει την περιουσία των δέκα δις. που διαθέτει σήμερα, πήγε και ήρθε πάνω κάτω ουκ ολίγες φορές. Οι λέξεις αφραγκιά, χρεοκοπία, ρίσκο, βούλιαγμα, τοίχος, στεγνός, ουκ ολίγες φορές έντυσαν σαν χαρακτηρισμοί τα πορτρέτα που του αφιέρωναν οι εφημερίδες.
Η βιογραφία από τον Ashley Vance, επομένως, που κυκλοφορεί σε λίγες μέρες και στα ελληνικά, γραμμένη με τις ευλογίες, τις «διορθώσεις» και τη «διακριτική επιμέλεια» του Μασκ, είναι μια περιπέτεια που διαβάζεται με τρομακτικό ενδιαφέρον. Αυτός είναι ο κόσμος του Έλον, ο κόσμος όπου εμείς οι υπόλοιποι ζούμε μέσα του.
Απολαυστικό βιβλίο. Ο Μασκ δεν κρύβεται, όπως και δεν επιθυμεί έναν διθυραμβικό πάπυρο - αλληλούια! Δεν θα διαβάσετε μια αγιογραφία, επομένως. Παρότι ο λόγος του είναι πομπώδης, πάντα ήταν, από τότε που απλά ευαγγελίζονταν ιδέες, χωρίς οι εταιρείες του να τις μεταφράζουν σε ικανοποιητικά επιτεύγματα ή κέρδη. Άρα, τώρα που τα κατάφερε, δικαιούται να είναι περισσότερο πομπώδης και οραματιστής από τα προηγούμενα χρόνια. Σελίδες διαρκούς ego trip! Δεν κρύβει ίχνος από τη σκέψη του, από τη στιγμή που συλλαμβάνει μια ιδέα, όπως όμως και καμία από τις σνομπίστικες τάσεις του να υποτιμά τους πάντες από τους συνεργάτες του, εκτός από έναν. Τον εαυτό του. Big me! Όχι και το καλύτερο αφεντικό για τους εργαζόμενούς του. Ανταγωνιστικός, βωμόλοχος, προσοχή: αυτή είναι μια βιογραφία που η λέξη «γαμημένος» και όλες οι παραλλαγές της πιθανόν να ξενίσουν τους φιλειρηνικούς αναγνώστες, μιας και ο Μασκ τελεί σε διαρκή πόλεμο με όλους. Γιατί διαβάζοντας αυτή την τόσο διαφωτιστική βιογραφία, καταλαβαίνεις πως ο καλύτερος φίλος και συνεργάτης του Μασκ είναι ο Έλον. Ο Έλον είναι ο μόνος που καταλαβαίνει τον Μασκ, αλλά κι ο Μασκ είναι πιστός και σταθερός σύντροφος μόνο με τον Έλον. Και οι δυο τους, πλέον, διαθέτουν περισσότερη αυτοπεποίθηση από ποτέ. Μη δυσανασχετείτε! Η πάγια τακτική των ιδιοφυών ανθρώπων θέλει να έχουν πολλά χαρίσματα αλλά και στάνταρ ελαττώματα: συγκεντρωτικοί, ειρωνικοί, στενοκέφαλοι, αγενείς, δυνάστες με τους συνεργάτες τους, ανίκανοι ακόμα και με τους δικούς τους ανθρώπους προς κατανόηση και επικοινωνία. Ώρες ώρες είναι ξεκαρδιστική αυτή η βιογραφία. Ασχέτως αν την ίδια στιγμή, πίσω από κάθε ήττα στην αρχή και απανωτούς θριάμβους αργότερα, αυτό που διακρίνεται ξεκάθαρα είναι πως ο τύπος από τα γεννοφάσκια του διαθέτει μια υπαρξιακή κατάθλιψη. Που την ξεπερνά μόνο με όραμα, ρίσκο και δημιουργία. Καταπονεί ακόμα και σήμερα τον εαυτό του, σχεδόν τον κακοποιεί σωματικά, προκειμένου να φτάσει εκεί που δεν έφτασε άνθρωπος. Και στη βιογραφία του Μασκ γίνεται από τις πρώτες κιόλας σελίδες κατανοητό το γιατί. Από τα μικρά του χρόνια στη Νότια Αφρική που γεννήθηκε, ο Μασκ έκανε παρέα με τα κόμικς που μιλούσαν για τον Κόκκινο Πλανήτη και μόνο στα όνειρά του ήταν ευτυχισμένος, αφού μόνο εκεί κατάφερνε να τον κατοικήσει. Κοινώς χάλια παιδικά χρόνια! Ό,τι πρέπει για να κλειστείς στο κουκούλι σου. Μόνο να διαβάζεις. Και να τριπάρεις για τη μέρα εκείνη που θα ξεχυθείς στο άπειρο!
Αυτοδίδακτος προγραμματιστής από έφηβος, τότε που έπιασε στα χέρια του τον πρώτο του υπολογιστή Κόμοντορ, κατόρθωσε σε χρόνο ρεκόρ να μάθει να τον λύνει και να τον ξαναδένει. Φτιάχνοντας από τα μικράτα του βιντεοπαιχνίδια, ο Μασκ έκρυβε τη λύπη του μέσα στους αστρογαλαξίες της οθόνης. Από την Αφρική ως τον Καναδά και μετά στην Αμερική, ο πόνος, η ταλαιπωρία και η μάχη για επιβίωση ήταν που τον ατσάλωσαν. Τυχαίο που χάρη στα γυρίσματα της ταινίας Iron Man, που χρησιμοποίησε για σκηνικό το εργοστάσιο της εταιρείας πυραύλων του Space X, είναι που όλος ο πλανήτης είδε από κοντά το μοντέλο Roadster της Τέσλα; Αυτοεκπληρούμενη προφητεία! Ο Ashlee Vance κατάφερε, μέσα από απανωτές συνεντεύξεις και συνευρέσεις, να ξεκλειδώσει τον ψυχισμό του Μασκ.
Ο συγγραφέας Ashlee Vance
Και γι' αυτό στη βιογραφία αυτή, ο Μασκ δεν διάβασε κάτι που να τον προσέβαλε, οπότε θα χρειαζόταν να λογοκρίνει ή να απαγορεύσει. Τουναντίον, σήμερα δείχνει να το απολαμβάνει. Γιατί αρνήθηκε να υποτάξει την ιδιοφυΐα του, ως προς το να βγάλει χρήματα προσφέροντας στην «πιάτσα» εργαλεία που θα κάνουν τον κόσμο να κλικάρει πάνω σε κάποια διαφήμιση, εκείνος στόχευσε μεγαλύτερα: στο να φτιάξει εφευρέσεις που θα ήταν τόσο ριζοσπαστικά καινοτόμες, που θα τον κατατάξουν δίπλα στον Αϊνστάιν, τον Έντισον, τον Χάουαρντ Χιους και τους Γκράχαμ Μπελ και Στιβ Τζομπς. Ονειρεύτηκε κάτι μεγαλύτερο από έναν θρίαμβο τύπου α, το τουίτερ με τους 140 χαρακτήρες- επικοινωνία. Έφτιαξε την πρώτη ιδιωτική εταιρεία που κατάφερε να συνδεθεί με διαστημικό σταθμό. Με βάση τη θεωρία του για ενοποιημένα δίκτυα, ο παγκόσμιος σταθμός ενέργειας που στήνει προσπαθεί να ηλεκτροδοτήσει τον πλανήτη εκμεταλλευόμενος την ποσόστωση που θέλει μία μόνο μέρα ηλιοφάνειας να είναι ικανή να δώσει καύσιμα για έναν χρόνο. Not bad! Το αυτοκίνητο Tesla και τα μοντέλα Roadster που ήδη κυκλοφορούν, αλλάζουν οτιδήποτε ξέρουμε για κίνηση μέσω συμβατικών καυσίμων πετρελαίου, ή την ήδη ξεπερασμένη και ακυρωμένη από τον Μασκ «υβριδική τεχνολογία πράσινης ανάπτυξης».
Η Tesla παρέχει και λύσεις για οικιακή ενεργειακή αυτονομία με ηλιακούς συλλέκτες/κεραμίδια. Τα ειδικά κεραμίδια που στην όψη μοιάζουν με συμβατικά αλλά είναι πολύ πιο ανθεκτικά, συλλέγουν ηλιακή ενέργεια η οποία μπορεί να αποθηκευτεί σε μπαταρίες (σαν αυτή που φαίνεται στον τοίχο του σπιτιού δίπλα στο Model X). Με την ευγενική παραχώρηση της TeslaMotors
Ξεφυλλίζεις την περιπέτεια της ζωής του και ο τύπος πολύ κατανοητά, εύληπτα και γάργαρα, σ’ το λέει κατά μέτωπο: πως πουλάει τρόπο ζωής, πουλά μια εικόνα μέλλοντος, αλλά την ίδια στιγμή σου δίνει και την αίσθηση πως το βιώνεις πρώτος. Τα «μηχανάκια» του δεν προσπαθούν να σε ξεζουμίζουν διαρκώς με τα ακριβά μετέπειτα ανταλλακτικά τους, τα μοντέλα δεν ονοματίζονται ανά χρονιά, το κέρδος βγαίνει μόνο από την πρώτη πώληση. Καινοτομία στο φουλ. Επί της τεχνολογίας και της οικονομίας. Αλλά και αποτυχία φουλ, ως προς αυτό που λέμε οικογενειακή ζωή: κατεστραμμένοι γάμοι, διαρκής παραζάλη επί του συναισθηματικού πεδίου. Να το διαβάσετε, ειδικά αν ανήκετε στη φυλή που επικοινωνεί με τον κωδικό «μια σταρτ απ που κυνηγά το απίθανο και θέλει να αλλάξει τις ζωές μας». Θέτοντας μη ρεαλιστικούς για την πλειοψηφία στόχους, ο Μασκ, αποκαλύπτει πως αυτό είναι το μυστικό του: η τρέλα του, η ουσιώδης, δηλαδή, κοσμοθεωρία του, που δεν είναι τόσο αυτή ενός διευθύνοντος συμβούλου που θέλει να σας βοηθήσει να μοιραστείτε με φίλους σας τις ευτυχισμένες φωτογραφίες των παιδικών σας χρόνων, όπως ο Ζούκεμπεργκ, αλλά να σώσει την ανθρωπότητα από τον αφανισμό! Είτε από κάποιο τυχαίο γεγονός είτε από κάποιο δικό της λάθος. Να που πάλι επιστρέφουμε στα κόμικς και τα παιδικά του χρόνια στη Νότια Αφρική. Η κουλτούρα των σούπερ ηρώων. Άρα έχουμε να κάνουμε με μια απολαυστική και ζουμερή βιογραφία. Γιατί ο Μασκ αντιπροσωπεύει πάλι το μοντέλο του ριζοσπάστη και καινοτόμου Αμερικανού επιχειρηματία, τον τολμηρό οραματιστή σαν τον Φορντ που δεν αποκλείεται χάρη σ' αυτόν οι Αμερικανοί να βρεθούν με τον πιο σύγχρονο αυτοκινητόδρομο στον κόσμο: ένα οδικό δίκτυο το οποίο θα εξυπηρετείται από χιλιάδες σταθμούς φόρτισης, τροφοδοτούμενους από ηλιακή ενέργεια, στους άξονες του οποίου θα κινούνται φτηνά και γερά αυτοκίνητα. Στο μεταξύ δεν αποκλείεται η Space X να στέλνει σε καθημερινή βάση πυραύλους στο διάστημα μεταφέροντας ανθρώπους και υλικά αντικείμενα σε δεκάδες χώρους διαβίωσης, στο πλαίσιο των προετοιμασιών για μακρύτερα ταξίδια στον Άρη. Αρκεί να βρει ο Μασκ χρόνο για να την υλοποιήσει. Γιατί τα χρήματα ή η άντληση κεφαλαίων δεν είναι πια το πρόβλημά του: Ρωσία, Κίνα, Αμερική, ιδιωτικά found γνωρίζουν πως δεν επενδύουν πια σε έναν τρελό. Αλλά στον άνθρωπο που επαναπροσδιορίζει και αντιπροσωπεύει το πιο λαμπρό παράδειγμα για το πώς η Σίλικον Βάλεϊ επαναπροσδιορίζοντας την ταυτότητά της μπορεί να αποκτήσει περισσότερη συνάφεια με τα θέλω του κόσμου, παρά με το κέρδος. Το γρήγορο κέρδος μέσω της εισαγωγής στο χρηματιστήριο και στη διαρκή επικέντρωση περί βελτιωμένων εκδόσεων του ίδιου προϊόντος σε διαρκή εκμετάλλευση.
Η SpaceX έστησε ένα τροχόσπιτο που φιλοξενούσε την αίθουσα ελέγχου επιχειρήσεων,
απ’ όπου ο Μασκ και ο Μιούλερ παρακολουθούσαν τις εκτοξεύσεις από το Κουάτζ.
Με την ευγενική παραχώρηση της SpaceX
Τελειώνοντας το βιβλίο του Ashley Vance, καταλαβαίνεις εντελώς το πνεύμα του. Εξετάζει διαφορετικά λειτουργικά μοντέλα, διαθέτει πεισματικά μακροπρόθεσμη οπτική, πλαίσια εντός των οποίων η τεχνολογία καθίσταται ουσιώδης προκειμένου να ανοίξει δρόμους που οδηγούν στις εκπληκτικές μηχανές του μέλλοντος. Εκεί που τα όνειρα της επιστημονικής φαντασίας μετατρέπονται σε πραγματικότητα.
Το βιβλίο του Ashlee Vance «Elon Musk – H Tesla, η SpaceX και η αναζήτηση ενός φανταστικού μέλλοντος» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός
11°
