Ο Γουόλτερ Άιζακσον, ιστορικός και συγγραφέας, αποφάσισε να μελετήσει σε βάθος την πολυσχιδή προσωπικότητα του Λεονάρντο ντα Βίντσι και να αποτυπώσει σε μια εντυπωσιακή έκδοση, με τίτλο «Leonardo Da Vinci - Η βιογραφία μιας μεγαλοφυΐας», που κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός, τη συναρπαστική ζωή και το πλούσιο έργο του.
Αποφεύγοντας τη στείρα καταγραφή γεγονότων, ο ιστορικός και συγγραφέας των ευπώλητων βιογραφιών του Στιβ Τζομπς και του Άλμπερτ Αϊνστάιν, εμβαθύνει στο πώς κατάφερε το νόθο παιδί της Κατερίνα Λίπι και του Σερ Πιέρο ντ’ Αντόνιο να εντρυφήσει σε διαφορετικούς γνωσιακούς τομείς, να κατακτήσει τη γνώση, να διαπρέψει, να ανοίξει νέους δρόμους στη ζωγραφική, στις τέχνες, στις ανθρωπιστικές επιστήμες, στην τεχνολογία, στη μηχανική, και να αφήσει πίσω του μια σπουδαία κληρονομιά για την ανθρωπότητα. Η μεγαλύτερη ιδιοφυΐα όλων των εποχών αποκαλύπτεται μέσα από τις 7.200 και πλέον σελίδες των προσωπικών του σημειώσεων που, σαν από θαύμα, διασώθηκαν ως τις μέρες μας και δείχνει τον δρόμο στις επόμενες γενεές.
Χωρισμένη στις πρωταρχικές περιόδους της ζωής του Λεονάρντο ντα Βίντσι, η βιογραφία ξετυλίγει το νήμα της ζωής του και ταυτόχρονα παραβάλλει τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της εποχής, τις σπουδαίες ανακαλύψεις που έδωσαν ώθηση στις παρατηρήσεις του, στα γεγονότα που διαμόρφωσαν την προσωπικότητά του και στις στιγμές που καθόρισαν τα έργα του. Στην εισαγωγή παρατίθεται ένα συνοπτικό χρονοδιάγραμμα με αντιπροσωπευτικές εικόνες που συνδέονται με τους σταθμούς της πορείας του σε συνάρτηση με τις αλλαγές στον κόσμο, βοηθώντας τον αναγνώστη να αποκτήσει μια σφαιρική εικόνα του βιβλίου.
Κάθε κεφάλαιο περιλαμβάνει πλήθος άγνωστων πληροφοριών για την καθημερινότητα του ευφυούς και χαρισματικού αυτού ανθρώπου, για τους τόπους που έζησε και μεγαλούργησε, για τις επιρροές του από τις προσωπικότητες της εποχής με τις οποίες είχε φιλικές σχέσεις αλλά και εκείνες που ανταγωνιζόταν, για την ανάγκη του να γνωρίζει τα μυστήρια της φύσης και της ζωής, να ανακαλύπτει πώς, τι και γιατί, να ψάχνει εναγωνίως λύσεις για οποιοδήποτε ερώτημα εμφανιζόταν ξαφνικά στη σκέψη του και τον πολιορκούσε. Μέσα από τις 558 σελίδες αυτού του εμβληματικού έργου, ο συγγραφέας επιτυγχάνει να παρουσιάσει τους λόγους που ο αυτοδίδακτος Λεονάρντο εξελίχθηκε στον απόλυτο Homo Universalis και τον τρόπο που η αρχική του σύλληψη μετουσιωνόταν μετά από αναρίθμητες προσπάθειες, δοκιμές, πειράματα, απογοητεύσεις, βελτιώσεις, αλλαγές, σε ανεκτίμητα έργα τέχνης και σπουδαίες ανακαλύψεις.
Ο άνθρωπος που διέθετε «την πιο αδυσώπητη περιέργεια στην ιστορία», σύμφωνα με τον διακεκριμένο ιστορικό τέχνης Kenneth Clark, δεν πήγε σε ένα από τα «λατινικά σχολεία», ούτε αναγκάστηκε να ακολουθήσει την παράδοση της οικογένειας του πατέρα του και να γίνει συμβολαιογράφος, καθώς ήταν ένα παιδί εκτός γάμου. Έγινε, λοιπόν, μαθητής της εμπειρίας και του πειραματισμού και ανέπτυξε στο έπακρο τη φαντασία, την εφευρετικότητα και την παρατηρητικότητά του. Η αναζήτηση της γνώσης ήταν για εκείνον αυτοσκοπός. Τα σημειωματάριά του είναι μάρτυρες την ακόρεστης περιέργειά του: «Βάλε τον δάσκαλο της αριθμητικής να σου δείξει πώς να τετραγωνίζεις ένα τρίγωνο. […] Ρώτησε τον Τζανίνο τον Βομβαρδιστή πώς είναι περιτειχισμένος ο πύργος της Φεράρα. […] Ρώτησε τον Μπενεντέτο Πορτινάρι πώς περπατούν επάνω σε πάγο στη Φλάνδρα. […] Περίγραψε τη γλώσσα του δρυοκολάπτη»! Σημειωματάρια γεμάτα ιδέες, σχέδια, δοκιμές, ελλιπή σκαριφήματα, προσχέδια που φανερώνουν τον φιλοπερίεργο, παθιασμένο και γεμάτο πάντα θαυμασμό για τον κόσμο Λεονάρντο.
Η εκτενής βιογραφία του καλύπτει ολόκληρο το φάσμα της ευφυΐας του. Τι τον επηρέασε για τη δημιουργία κάθε πίνακα, ποιες τεχνικές υιοθέτησε και ποιες διαφοροποίησε, πώς και γιατί αποφάσισε να απεικονίσει τα συναισθήματα στα πρόσωπα των πινάκων του, πόσο σπουδαία ήταν η απόφασή του να συνδυάσει στα έργα του την κίνηση του σώματος και του νου. Αναφέρεται, επίσης, στην ιδιαιτερότητα του Λεονάρντο να διατηρεί στην κατοχή του τα αγαπημένα του έργα, τα οποία έπαιρνε μαζί του όταν μετακόμιζε και επανερχόταν σε αυτά όταν είχε νέες ιδέες. Ασχολήθηκε με το θέατρο και δημιούργησε εκπληκτικά αλληγορικά σχέδια. «Κάπως έτσι απεικόνισε ο Λεονάρντο τη Ζήλια σε αρκετά αλληγορικά σχέδια. Την παρουσίασε σαν μια ρυτιδιασμένη γριά με κρεμασμένη στήθη επάνω στην πλάτη ενός σερνάμενου σκελετού και εξήγησε: “Φτιάξε την καβάλα στον θάνατο, επειδή η Ζήλια δεν πεθαίνει ποτέ”».
Συνέδεσε τον πειραματισμό με τη θεωρία και άνοιξε τους ορίζοντές του. Καταπιάστηκε με τις ιδιότητες των πτηνών και προσπάθησε να τις εφαρμόσει στις πτητικές μηχανές. Μελέτησε τον Αριστοτέλη, όρισε τις βασικές αρχές της ρευστοδυναμικής και διαπίστωσε μεταξύ των άλλων πως «Το νερό δεν μπορεί να συμπιεστεί όπως ο αέρας». Γοητεύθηκε από τη μηχανική και οι ενοράσεις του αποτέλεσαν τον πρόδρομο του πρώτου νόμου της κίνησης που διατύπωσε μετά από δύο αιώνες ο Νεύτωνας. Αφιέρωσε χρόνο στην αστρονομία και σημείωσε πως «Ο ήλιος δεν κινείται», ενώ μελέτησε σε βάθος την ανατομία του ανθρώπινου σώματος, γεγονός που απεικονίζεται στα διάσημα έργα του: ο Άνθρωπος του Βιτρούβιου, Μυστικός Δείπνος, Η Παναγιά των Βράχων, και φυσικά τη Μόνα Λίζα, τον πιο φημισμένο πίνακα του κόσμου, την πιο ζωντανή προσωπογραφία που φιλοτεχνήθηκε ποτέ η οποία, όπως είπε ο Βαζάρι: «Ζωγραφίστηκε με τέτοιον τρόπο ώστε να κάνει κάθε γενναίο καλλιτέχνη να τρέμει και να αποκαρδιώνεται».
Ο Γουόλτερ Άιζακσον αφουγκράστηκε τον άνθρωπο Λεονάρντο –αν και στα σημειωματάριά του δεν υπάρχει καμία καταγραφή των συναισθημάτων του ή των ενδόμυχων σκέψεών του–, εξέτασε λεπτομερώς τις αναρίθμητες πηγές –που παραθέτονται στο τέλος του βιβλίου– και δημιούργησε ένα εντυπωσιακό λεύκωμα με μοναδικής ανάλυσης εικόνες, σημαντικές πληροφορίες, εμπεριστατωμένες αναλύσεις, απόψεις ερευνητών και δημιουργών που εμπνεύστηκαν από το έργο του αλλά και προσωπικές εκτιμήσεις, προσεγγίζοντας τόσο το πραγματικό πρόσωπο όσο και την αύρα που περιβάλλει τον μύθο. Όπως σημειώνει εύστοχα ο συγγραφέας: «Τα ολισθήματα και οι ιδιορρυθμίες του μας επιτρέπουν να ταυτιστούμε μαζί του, να αισθανθούμε πως ίσως καταφέρουμε να τον μιμηθούμε και να εκτιμήσουμε ακόμα περισσότερο τις στιγμές του δημιουργικού του θριάμβου».
Από την 1η Δεκεμβρίου το Παλιό Αμαξοστάσιο του ΟΣΥ στο Γκάζι μεταμορφώνεται για να φιλοξενήσει αυτή τη μοναδική εμπειρία: με τη συνδρομή του Μουσείου Leonardo da Vinci στη Ρώμη, του Ινστιτούτου Lumiere Technology στο Παρίσι, αλλά και ειδικών από Ιταλία και Γαλλία, πραγματοποιείται η έκθεση «Leonardo Da Vinci - 500 Years of Genius», τιμώντας έτσι τη μεγαλύτερη διάνοια όλων των εποχών, 500 χρόνια μετά τον θάνατό του.
11°
