Η αφοπλιστική οικειότητα που γεννούν οι «Όμορφοι έρωτες»
Ο Ιάκωβος Ανυφαντάκης με τις «Αλεπούδες στην πλαγιά» ήταν υποψήφιος για το κρατικό βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα. Τώρα, με τους «Όμορφες έρωτες» (εκδ. Πατάκης) δίνει ένα ακόμα αξιοπρόσεχτο δείγμα γραφής.
Oι «Όμορφοι έρωτες» του Ιάκωβου Ανυφαντάκη μιλούν για τον έρωτα, το σεξ, την αγάπη, τη μοναξιά... Ποιος έχει ξεμπερδέψει, ώστε να μην τον αφορούν προσωπικά;
Διάβασα προσεχτικά το βιβλίο. Το διάβασα με τον τρόπο που διαβάζεις ένα βιβλίο που σε κερδίζει και αποκτάς ενδιαφέρον όχι μόνο για το εσωτερικό των ιστοριών, μια που πρόκειται για συλλογή διηγημάτων, αλλά και για τις χειρονομίες του συγγραφέα καθώς γράφει. Ο συγγραφέας άλλοτε σκιτσάρει συμπυκνωμένα μια ζωή μέσα σε λίγες σελίδες με αφηγηματική επιδεξιότητα, κι άλλοτε περιγράφει με ρεαλιστικό τρόπο επιμέρους στιγμιότυπα. Καθώς διαβάζεις, μια οικειότητα που σου γεννάει μια πληθώρα χαρακτήρων και βλεμμάτων δεν περνάει απαρατήρητη. 15 ιστορίες με ένα νήμα να τις διατρέχει και να τους δίνει συνοχή, παρά την ποικιλία στους αφηγηματικούς τρόπους. Είναι τα θέματα που αναπτύσσονται εμμονές του συγγραφέα; Ο έρωτας, το σεξ, η αγάπη, η μοναξιά; Ποιος έχει ξεμπερδέψει με όλα αυτά, ώστε να μην τον αφορούν προσωπικά;
«Η Ελένη δεν έκανε φασαρία, όμως αυτός φοβόταν ότι μπορεί κάποιος να διαμαρτύρονταν. Ο μόνος ήχος που έβγαζε ήταν ένα κοφτό παρατεταμένο λαχάνιασμα. Σαν να ανέβαινε τρέχοντας τις σκάλες για να συναντήσει κάποιον που είχε νοσταλγήσει πολύ».
Οι «Όμορφοι έρωτες» σε βάζουν να κοιτάξεις στις ιδιωτικές στιγμές των ανθρώπων την ώρα που κλείνουν τα φώτα, ακούς τις ανάσες τους. Δεν είναι ρόδινοι, ούτε έχουν αίσιο τέλος. Κι αν δημιουργείται η εντύπωση μιας αντίφασης σε σχέση με τον τίτλο, καθώς περιπλανιέσαι στον κόσμο τους λες πως, ναι, είναι Όμορφοι οι έρωτες των ιστοριών, παρά τις δυσκολίες – κάποτε οδυνηρά σιωπηλές. Οι ήρωες-εραστές σφίγγουν τα δόντια. Στις σκέψεις τους, στον τρόπο που κινούνται στο χώρο, στα λόγια που ανταλλάσσουν μεταξύ τους ή στον τρόπο που κάνουν έρωτα, διακρίνονται όσα δεν μπορούν να βγάλουν από μέσα τους.
«Ανεβαίνει πάνω της γρήγορα, της τραβάει το εσώρουχο κάτω από το φόρεμα και μπαίνει μέσα της. Στο πάτωμα υπάρχουν σαπισμένες ρώγες και φοβάται ότι θα λερώσουν τα ρούχα της. Ο Μανώλης τελειώνει εύκολα και μετά κάθεται κοντά της. Εκείνη μένει ανάσκελα. Από το μπροστινό σαλόνι βλέπει τον ουρανό που σιγά-σιγά σουρουπώνει».
15 ιστορίες με συνδετικό ιστό τη σωματική επαφή. Το σεξ γίνεται η στιγμή της συνάντησης και μαζί δηλωτικό της μοναξιάς. Απιστίες, μυστικά, παράπονα, το φευγαλέο μιας στιγμής που δεν θα επαναληφθεί. Μια αλλοδαπή γυναίκα που χαρίζει γενναιόδωρα τον έρωτά της στον υπέργηρο κύριο που φροντίζει και στο γιο του, μια ερωτική συνάντηση στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου ανάμεσα σε δυο πτήσεις, μια έφηβη που σβήνει την κατάθλιψή της στην αγκαλιά ενός αγοριού, δύο εραστές που απομακρύνονται ο ένας απ’ τον άλλο αμήχανα, η αίσθηση του ανικανοποίητου που βασανίζει μια παντρεμένη γυναίκα που προσπαθεί να βρει νόημα αναζητώντας εραστές. Η ερωτική πράξη δίνει πρόσκαιρα μια ανάσα. Βασικό συστατικό παραμένει η έλλειψη, η απουσία. Αυτό που δεν ολοκληρώνεται επειδή είναι κακό το timing, επειδή κάποιος πέθανε ή έφυγε ή έκανε άλλη επιλογή ζωής, και επειδή αυτό που έχει σημασία αρχίζει και τελειώνει τη στιγμή που συμβαίνει. «Ό,τι θυμάμαι από τη Μαρία είναι τα μάτια της εκείνες τις τρεις φορές που κάναμε έρωτα. Έρχονταν και ξανάρχονταν στο μυαλό μου νωρίς το πρωί στην Αγγλία, όταν ξυπνούσα μόνος, με το φως ξεχασμένο ανοιχτό. Χωρίς ύπνο κι αυτή, μια ήπειρο μακριά αλλά δική μου». Στους Όμορφους έρωτες η επιθυμία, αν είναι να διαρκέσει, είναι επειδή δεν εκπληρώθηκε. Αν πάλι εξαϋλωθεί, αυτό συμβαίνει στη φθορά των δεσμών της συνήθειας, του εγκλωβισμού σε ένα προδιαγεγραμμένο σχήμα όπως ο γάμος.
Λες να υπάρχει παράδεισος, Έλενα;
Δεν ξέρω, κύριε Κώστα.
Τα θεολογικά ερωτήματα δεν ήταν ποτέ το φόρτε της. Λίγους μήνες νωρίτερα θα άπλωνε τα χέρια του ως το φαρδύ στήθος της, θα προσπαθούσε να κλείσει και τα δυο βυζιά μέσα στις παλάμες του και θα έλεγε «αυτό είναι παράδεισος».
Γυναίκες και άντρες που υποφέρουν, στην επιφάνεια κυνικοί μα εύθραυστοι. Ναι, είναι συναισθηματικά ατελείς – και ποιος δεν είναι; Όπως συχνά συμβαίνει και στην πραγματική ζωή, ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος. Η ζωή καθώς διαρκεί δεν εμψυχώνεται από την εκπλήρωση των προσδοκιών, η φθορά καραδοκεί: της ομορφιάς, της ζωτικότητας, της οικειότητας που φθίνει. Ο έρωτας έρχεται σαν σωσίβιο, κι ας λειτουργεί άλλοτε σαν οδοστρωτήρας... Φέρνει μαζί του τη γνώση πως «Ό,τι είναι δικό σου τώρα, δεν ήταν δικό σου πριν και θα είναι κάποιου άλλου αργότερα». Οι εραστές δεν ανήκουν ο ένας στον άλλο, κι έτσι διασώζουν κάτι από την ακεραιότητά τους. Έστω τσαλακωμένοι. Ούτως ή άλλως μεγαλώνουν. Γερνούν.
«Και όταν τελειώσει αυτό, τι θα μείνει; Για κάποια χρόνια ακόμα θα παραμένει επιθυμητή. Μετά θα αποδεχτεί το τέλος».
Απέναντι σε αυτή την αγωνία δεν υπάρχει φάρμακο. Όμως τίποτα, ούτε καν αυτό, δεν οδηγεί αναπόδραστα στη σύνθλιψη. Η αγωνία, πίσω από την άμυνα της πρώτης ενστικτώδους αντίδρασης, φωτίζεται από το φως της κατανόησης. Η ματαίωση, όταν την αποδέχεσαι, ανοίγει δρόμο. Στη συμφιλίωση, εκεί έρχεται η ανατροπή, η διέξοδος. Έστω προσωρινά, σαν ένας επίλογος σε μια ιστορία που θα σε γυρίσει πάλι στην αρχή.
16°
