Με μία λέξη: βιβλιάρα. Με δύο λέξεις: ναι, βιβλιάρα. Με τρεις λέξεις: Τατσόπουλε, έγραψες βιβλίαρα. Με περισσότερες λέξεις: Όταν ο εκδότης του «Οξύ», Νίκος Χατζόπουλος, μου έστειλε το «Γκαγκάριν - ο κόσμος από χαμηλά», ρωτώντας με κατά πόσο θα με ενδιέφερε η παρουσίασή του στη Θεσσαλονίκη, παρέα με τον Πέτρο, είπα «ναι» χωρίς να το έχω διαβάσει. Γιατί τον Χατζόπουλο τον αγαπώ, τον εκτιμώ και τον θαυμάζω. Θεσσαλονικιός, ξενιτεμένος δυο αιώνες τώρα στην Αθήνα, παρέα με το «διδυμάκι» του, τον αρτνταϊρέκτορα Πάρη Κούτσικο - τα άπαντά τους καταλαμβάνουν ράφια στη βιβλιοθήκη μου. Είτε με τα βιβλία τους είτε με τα τεύχη του περιοδικού τους, που στα τέλη της δεκαετίας του ’90, υπηρετώντας εξαίσια μιαν οπτική-γραφιστική επικοινωνία λέξεων και εικόνων μεταμοντέρνας αισθητικής, διακόνησαν την αβαντ-γκάρντ και ποπ κουλτούρα, προάγοντας τα περίπτερα που το κυκλοφορούσαν σε μικρά μουσεία πνεύματος και ντιζάιν. Ο Ράσελ Μπανκς, ο Ίρβιν Γουέλς, η Δημητρακάκη με την «Ανταρκτική» και το «Χάπι Λου» της Λαμπροπούλου, καθώς τα κοιτάζω στα ράφια, αποτελούν αισθητικούς συμβολισμούς, απαύγασμα και συναξάρι αναμνηστικό του τέλους της δεκαετίας του '90 και την απαρχή των ελληνικών 00s, όπου η ρέιβ παγκόσμια κουλτούρα στη μόδα, τη μουσική, την τέχνη, το design «εισήχθη» και στα τα μας. Όμορφα, εύστοχα, μελετημένα και προπάντων όχι κακέκτυπα δανεική ή μηρυκαστικώς αντιγραφική: Ο Χατζόπουλος κι ο Κούτσικος ήταν γνώστες και πυλωροί, ήταν φωτισμένα μυαλά, πήραν ρίσκα και συνομίλησαν ευθέως με την εποχή τους, «οδοστρώνοντας» σχεδόν μόνοι τους την πίστα που πάνω της σήμερα συνεχίζει να χορεύει, να ακούει, να βλέπει, να διαβάζει και να λικνίζεται το υπάρχον εναλλακτικό.
Ήθελα από καιρό να του τα πω όλα αυτά του Χατζόπουλου, αλλά πάντα στα τηλέφωνα, είτε σε ευκαιριακά ανταμώματα δεν έχουμε χρόνο, πέρα από εγκάρδιες γρήγορες χειραψίες, φιλιά στα πεταχτά κι ένα διαρκές «ΟΚ, γεια, θα σε δω, εκτός αν με δεις εσύ πρώτος». Έτσι στην πρόταση για το «Γκαγκάριν» του Τατσόπουλου είπα «ναι, στείλε, το διαβάζω, τα λέμε!». Αν και μου φάνηκε περίεργη η ζεύξη με τον Τατσόπουλο. Που κι αυτόν, τον Πετράν, τον εκτιμώ, ασχέτως αν καμιά φορά με μπαφιάζει όταν συνομιλεί με τον Μπογδάνο ή όταν σε άλλα πάνελ περικυκλωμένος από πολιτικάντηδες συγκαθήμενους, βουλευτές, γενικούς γραμματείς και κομματικά γκαγκάου στελέχη ποικίλων αποχρώσεων, νιώθω πως χάνει το δίκιο του με τη σάρα, τη μάρα και το κακό συναπάντημα που τον στρίμωξαν οι «κλείστρες» των παρδαλοεκπομπών. Νιώθω πως δεν του πάει και πως χαραμίζεται, έτσι όπως ο λόγος του - με τον οποίο γενικά αλλά και ειδικά συμφωνώ και καραγουστάρω, ειδικά όταν προβοκάρει - φθάνει απονευρωμένος, διυλισμένος και λάθος στους από «κουτί» και με μασμίντια και μόνο με μασμίντια τρεφόμενους τηλεθεατές. Προτιμώ τον Τατσόπουλο να γράφει μυθιστορίες, αυτοβιογραφίες, επιφυλλίδες στον Τύπο, να παίρνει συνεντεύξεις, εκεί δηλαδή που πραγματικά είναι καλός, στο man to man παιχνίδι κι όχι στην αισχρή ομαδοποίηση και κοπαδίλα που επιβάλλει η συνταγή της τηλεόρασης. Αλλά στην τελική, ζωή του είναι κι όπως θέλει την ξοδεύει, τη διαχέει και τη... γράφει, για να μπω επιτέλους και στο «Γκαγκάριν», γαμώ τη φλυαρία μου.
Το οποίο με τέσσερις λέξεις είναι «ένα συγκινητικά μεστό βιβλίο». Για τον Νίκο Τριανταφυλλίδη. Εκ πρώτης, ένας φόρος τιμής στο αδικοχαμένο αγόρι. Μα και για τον πολιτισμό τον υψηλό του σαλονιού και του Μπετόβεν, κάργα αστικό κομιλφό και ζεσουί δεξιοί αριστοκρατί ντε Αθηνί, κόντρα με το καλτ, την τρασιά και τον Σουγκλάκο aka «Χόμπι μου ο βιασμός» και άλλα ωραία που φιλοξένησε ο εκλιπών -τι κωλολέξη- τότε σε εκείνα τα μυθικά φεστιβάλ που διοργάνωνε.
Αλλά και για τον Χάρυ Κλυνν. Τον πατέρα του. Και τα τσαμούρια της Καλαμαρίας που τον γέννησαν, τα βαριετέ του κονφερασιέ Οικονομίδη που τον ανακάλυψε, την Αμερική αργότερα και το «Πατάτες, πάρτε, κυρίες μου, πατάτες», ή τον Χαράλαμπο Τραμπάκουλα που τα τσίταρε στο γκράντε σουξέ του όλη η Ελλάδα. Μια σχέση πατέρα και γιου, δομημένη μονίμως πάνω στην τρυφερά βάνδαλη στοργή, αμφισβήτηση μα και την αμηχανία. Την κόντρα τους έως ότου «σκοτωθεί» το πρότυπο και χωρίσουν οι δρόμοι, ώστε και οι δυο να μπορέσουν να αναπνεύσουν και να μην αλληλοεξοντωθούν με τη μέθοδο του αλληλοστραγγαλισμού λόγω αγάπης.
Ένα συναρπαστικό non fiction novel στήνει ο Τατσόπουλος στο «Γκαγκάριν - ο κόσμος από χαμηλά». Αν και νομίζω -με το συμπάθιο- πως το ταγκ θα ήταν πιο εύστοχο αν περιείχε και το «υψηλά». Η Ελλάδα από τα υψηλά στα χαμηλά. Από τον Χατζιδάκι, και τον Φλωρινιώτη, και τον Κάρολο Κουν, και τον Μάρκο Βαμβακάρη, και την Τσιτσιολίνα, τη Σωτηρία Μπέλου, τον Τσιτσάνη και τη Ζωή Λάσκαρη. Τον Τάκη Χορν και τον Κώστα Καραμανλή, τον Σοβιετικό κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν και την επίσκεψή του εννιά μήνες μετά την περιστροφή του γύρω από τη γη στην Ελλάδα της εποχής εκείνης. Το τιμημένο ΚΚΕ αλλά και τα τσοντάδικα της δικτατορίας, που πριν μπουν όμως για να θερίσουν το χειροκρότημα, πρώτα ο Μπρους Λι και μετά ο Γκουσγκούνης, (σήμερα έργα δυο και μετά πάρε... τα τρία μου) πρόλαβαν στα Δεκεμβριανά να τα γαζώσουν σφαίρες και δάκρυα από τους βασανισμούς τον ΟΠΛΑτζήδων στους δεξιούς και των ταγματασφαλιτών στους «κομμουνιστοσυμμορίτας», μερικές γειτονιές παραδίπλα. Στη χώρα που ως αποδείχτηκε στα Δεκεμβριανά κάθε πόλος είχε και το σινεμά-θέατρο βασανισμού, στη χώρα που ο Ανδρέας Εμπειρίκος κι ο Κώστας Καραγιάννης μπορεί να συνομίλησαν μεταξύ «Μεγάλου Ανατολικού» και «Αμαρτωλής Αθήνας», όμως τα φυλάκια, τα όρια, η αποδοχή και η περιφρούρηση των συνόρων μεταξύ ποιοτικού και χαμερπούς παραμένουν ακόμα αυστηρά και περιφραγμένα.
Στρατόπεδα πολιτισμού, βιλαέτια κουλτούρας, με άγρυπνους φρουρούς τα κόμματα, τους κριτικούς και μερικούς σοβαροφανείς διανοούμενους να προασπίζονται τις διαχωριστικές γραμμές τους. Αυτά κατάργησε εμπράκτως και δια βίου ο Τριανταφυλλίδης και μέσω της διαδρομής του, όπως τη διηγείται ο Πέτρος Τατσόπουλος, που τον συνέδεε φιλία με τον εκλιπόντα -τι γαμημένη κακή και απάνθρωπη λέξη- βρίσκει την ευκαιρία να παραδώσει μια πραγματεία, αν το θέλεις. Ένα δοκίμιο θέλεις; Μια μυθιστορηματική τεχνικά αφήγηση περί του ελληνικού παράδοξου. Όπου το υψηλό και το ταπεινό συνδιαλέγονται, επικοινωνούν, συνευρίσκονται, όμως στο τέλος, όταν έρχεται η ώρα του λογαριασμού, ο καθένας πληρώνει τα δικά του. Λες και δεν κάθισαν στο ίδιο τραπέζι. Γιατί υποκριτικά καμώνονται πως δεν γνωρίζονται και σιγά μην κάθισαν και τα γλέντησαν μαζί. Η Τίνα Σπάθη και η Κατίνα Παξινού, το Τρίτο Πρόγραμμα και ο ραδιοσταθμός της βιντεοταινίας όπου ο Ψάλτης ούρλιαζε από μικροφώνου «πολύ κωλόπαιδο ο Κυριάκος, Κούλα». Λες και δεν εξέπεμψαν στην ίδια χώρα, αλλά από κάπου αλλού ο καθένας.
Με μια απολαυστική, σκαμπρόζικη, ανατρεπτικά λοξή μα και ταυτόχρονα βέρα ευθύβολη γραφή, μελετώντας, ερευνώντας, διασταυρώνοντας και παραθέτοντας γνήσια περιστατικά, γεγονότα και συμβάντα, ο Τατσόπουλος μέσω όλων των παραπάνω πρωταγωνιστών, στήνει μια εμβληματική και πανοραμική λεξιπλασία περί του ελληνικού πολιτισμού. Στο τραγούδι, στο σινεμά, στη λογοτεχνία, στον Κουμανταρέα και τον Screamin' Jay Hawkins, στην κυριλέ πλατεία Κολωνακίου και τα καταφρονεμένα Λιόσια, στον «Μαγικό Αυλό» και το «GB Corner» του Βρετάνια, όπου ο Μάνος και η Μελίνα έστηναν την επόμενη σκηνή, ως το «Gagarin 205», που η Τζένη Χειλουδάκη ή ο Τέρης Χρυσός ξεσήκωσαν απενοχοποιημένοι και καθαγιασμένοι από αυτόν τον γνήσιο αισθηματία Νίκο Τριανταφυλλίδη τα πλήθη, ο Πετράν τιμά και τα πρώτα και τα ύστερα. Όλα δηλαδή αυτά που μας διέπλασαν με μουσική ωδείου μα και πεζοδρομίου. Με Σιλβέστερ εκ Χόλιγουντ Σταλόνε αλλά και Τέλη, πορνοστάρ εκ Νέας Σμύρνης, συνονόματο Σταλόνε.
Απόλαυσα το βιβλίο αυτό και σας προκαλώ να το ζήσετε κι εσείς. Γιατί ρέουν ιστορίες, ψυχισμοί, πεντάγραμμα, ανεκδοτολογία, δημιουργοί, στραπάτσα, φάρσες, φάτσες, έργα και εικόνες με έναν τρόπο γάργαρο μα και δομημένα σοφά ως προς τα φλασμπάκ, τα ζενερίκ και τα gods eye πλάνα που χρησιμοποιεί ο Τατσόπουλος για να συγγράψει την ιστορία του. Αυθαίρετα μεν αλλά και επηρεασμένος από το κλίμα, την ένταση, το πάθος και τη συγκίνηση για τον Νίκο Τριανταφυλλίδη, αγαπητέ Πέτρο συγγραφέα, αλλά και Χατζόπουλε εκδότη, επιτρέψτε μου να βανδαλίσω υστερόγραφα. Λοιπόν και για όσους δεν κατάλαβαν, έχουμε εδώ ένα βιβλίο για τον ελληνικό πολιτισμό, που τεκμηριώνει πως από το «διώξε τη λύπη, παλικάρι» έως και το «Παλαμάρι του βαρκάρη», ένα πακέτο άφιλτρα και μια φιάλη ουίσκι ήταν, είναι και θα είναι ο δρόμος!
Το βιβλίο του Πέτρου Τατσόπουλου «Γκαγκάριν – ο κόσμος από χαμηλά» κυκλοφορεί από το Οξύ. Η παρουσίασή του στη Θεσσαλονίκη θα γίνει την Τρίτη 1 Νοεμβρίου, στο Public της Τσιμισκή.
9°
